Dossier prinses Margarita
Vraaggesprek met Harry van Bommel naar aanleiding van het Kamerdebat over de affaire-Margarita
Een vraag die veel mensen bezighoudt is: Zijn er geen belangrijker zaken om je mee bezig te houden? "Vrijwel alle andere zaken waar ik me in de Tweede Kamer mee bezighoud, zijn belangrijker en daarom is het goed dat deze kwestie politiek achter de rug is. Er dreigt een oorlog tegen Irak, het Israëlisch-Palestijns conflict gaat volledig de verkeerde kant op en het volgende kabinet gaat fors bezuinigen om maar enkele zaken te noemen. Daar zullen de debatten de komende periode ook over gaan."
Waarom laat je deze zaak niet over aan de roddelbladen, het is toch een gênante vertoning? "Het ís ook een gênante vertoning en het echtpaar heeft daar zelf alles aan bijgedragen door dingen naar buiten te brengen die puur als een familieruzie zijn op te vatten. Ze hadden de zaken beter moeten scheiden: Zaken die echt niet kunnen zoals het verstrekken van een BVD-dossier aan derden en familieruzie moet je niet met elkaar vermengen. Het debat in de Kamer ging ook niet over de familieruzie maar over de BVD en het Kabinet van de Koningin dat het rapport aan anderen had gegeven."
Waar ging dit debat nu eigenlijk over? "Het ging over de rechtsstaat én het Koninklijk Huis. Als de directeur van het Kabinet van de Koningin - dat is gewoon een ondersteunende dienst van het hof - zomaar aan de BVD kan vragen om een onderzoek in te stellen, zonder dat de minister die voor de BVD verantwoordelijk is daarvan weet, dan is er iets mis. De regering heeft erkend dat dit anders moet. Daarom moet in de toekomst zo'n verzoek ook worden gemeld aan de minister. Ik heb er in het debat op aangedrongen dat die verplichting een wettelijke basis krijgt. Maar het ging ook over het Koninklijk Huis. Alles rond het Koninklijk Huis is met geheimzinnigheid omgeven en ook dat kan tot problemen leiden, zeker wanneer er bevoegdheden zijn die leiden tot onderzoek door inlichtingendiensten."
In het debat is er veel aandacht besteed aan de AIVD, de vroegere BVD. Maar die dienst heeft toch gewoon gedaan waarvoor ze is opgericht? "Klopt. De AIVD heeft gewoon het onderzoek gedaan dat men gewoonlijk doet. Maar er is ook wel wat misgegaan bij de AIVD. Toen ministers navraag deden of er onderzoek was gedaan, konden ze het rapport over De Roy van Zuydewijn dat bij de AIVD aanwezig was niet meer vinden. Dat heeft een hoop problemen veroorzaakt. Ministers gaven ten onrechte als antwoord aan het echtpaar dat zo'n onderzoek nooit had plaatsgehad. Dat moesten ze later rechtzetten."
Moet je niet vragen het BVD-rapport dat tot deze hele kwestie heeft geleid in te zien? Nu is alleen de commissie die toezicht houdt op de huidige AIVD mondeling geïnformeerd? "Wij vinden het toezicht op de AIVD onvoldoende. Dat gebeurt nu door een groep van vier fractievoorzitters achter gesloten deuren. Wij bepleiten dat dit toezicht gewoon wordt ondergebracht bij de commissie Binnenlandse Zaken zodat waar nodig vertrouwelijk en waar mogelijk in het openbaar kan worden vergaderd. De democratische controle vinden we nu echt onvoldoende."
Stel je deze zaak aan de orde omdat je republikein bent? "Nee, maar ik ben het wel. Dat heb ik in het debat ook gezegd toen SGP-Kamerlid Van der Vlies zei dat hij de republikeinse sentimenten van de SP kende. In ons programma staat gewoon dat we voorstander zijn van een gekozen staatshoofd. Die discussie komt vanzelf weer terug. Ik heb de kwestie aan de orde gesteld omdat de zaak onterecht twee jaar lang als 'interne familieaangelegenheid' is afgedaan. Dat heeft niet iedereen me in dank afgenomen en er zijn ook boze reacties bij de fractie binnengekomen. Ik hoop dat die mensen nog eens goed willen kijken naar mijn beweegredenen om aandacht aan deze zaak te besteden. Er is wel een verkeerd beeld ontstaan en dat betreur ik zeer. Deze zaak heeft veel aandacht gekregen in de media en daar heb ik zelf aan meegewerkt. Achteraf bezien, had ik terughoudender moeten opereren er eerder moeten vragen aan de regering om de correspondentie aan de Kamer ter beschikking te stellen. In die zin heb ik ook van deze zaak geleerd. Omgekeerd zijn er ook aanmoedigende reacties van mensen die het inhoudelijk met me eens zijn. Maar uiteindelijk geldt dat er bij dit soort zaken alleen maar verliezers zijn."
Je hebt een belangrijke brief van prinses Margarita aan Wim Kok openbaar gemaakt. Is nu alle correspondentie openbaar? "Er is natuurlijk veel meer correspondentie maar dit is de centrale brief waar alle beschuldigingen van het echtpaar in staan. Gelukkig heeft de regering alle belangrijke correspondentie voor de Kamer ter inzage gelegd."
Waarom kom je op voor mensen die in een kasteel in Zuid-Frankrijk wonen? "De achtergrond van betrokkenen doet er niet zoveel toe.We stellen wel vaker zaken aan de orde die slechts één burger betreffen. Bijvoorbeeld de kwestie van Fred Spijkers, de maatschappelijk werker die door Defensie was benadeeld omdat hij moest liegen over de toedracht van een ongeluk met een oefenmijn en dit weigerde. Uiteindelijk heeft Spijkers eerherstel en een schadevergoeding gekregen. Het stel heeft in ieder geval op enkele beschuldigingen gelijk gekregen: het Sociale-Dienstdossier wás geopend en deze en andere gegevens zijn doorgegeven aan mensen buiten de Koninklijke Familie. Ze zijn daarover onjuist geïnformeerd door ministers."
Wat je doet is wel koren op de molen van het gefrustreerde echtpaar, of niet? "Ik ben niet de belangenbehartiger van het paar, niet geweest en zal dat ook niet worden. Daar hebben ze advocaten voor. Je kunt het beter omdraaien; het paar heeft met hun acties bereikt dat fouten bij de overheid zichtbaar zijn geworden. De regering heeft niet voor niets nieuwe regels opgesteld voor de verantwoording die moet worden afgelegd als er een onderzoek door de AIVD wordt ingesteld. En er gaat ook een betere verantwoording komen voor het Kabinet der Koningin. Die verantwoording ligt nu zowel bij de minister-president, de minister van Binnenlandse Zaken en de minister van Onderwijs voor wat betreft het beheer van de archieven. Die verantwoordelijkheid kan beter geheel bij één minister komen."
Ben je niet achterdochtig over de achtergronden van De Roy van Zuydewijn? "De voorzitter van de commissie die toezicht houdt op de AIVD heeft in de Kamer gezegd dat men unaniem van mening was dat de twijfel aan de integriteit van De Roy van Zuydewijn terecht was. Ik kan dat niet controleren, maar ik heb ook geen aanleiding om daar aan te twijfelen."
Hoe zit het nu met die kwestie van het afluisteren? Is dat nu wel of niet gebeurd? "Op dat punt is het paar nu aan zet. Zij zullen nu met het rapport dat ze gesuggereerd hebben te bezitten en dat zou bewijzen dat ze zijn afgeluisterd, openbaar moeten maken. Immers, de minister-president en de minister van Justitie zeggen dat ze met zekerheid niet door de AIVD of welke overheidsdienst dan ook zijn afgeluisterd. Dat rapport ken ik alleen van 'horen zeggen'. Ik heb nooit iets gezien."
Laatste vraag: Is het nu eindelijk afgelopen met deze zaak? "Politiek is deze zaak voorlopig afgesloten. Mogelijk komen er rechtszaken maar daar staat de Tweede Kamer natuurlijk buiten. Misschien dat de uitkomst daarvan weer tot politieke discussie leidt aangezien enkele fracties hebben gezegd dat de regering de zaak vooral niet moet schikken."