Partij van de Arbeid

Wouter Bos over de oorlog in Irak

24-03-2003

Beste partijgenoten,

Het uitbreken van de oorlog in Irak betreuren wij zeer. Wij ervaren het als een nederlaag.
Vanaf september vorig jaar hebben we ons ingezet voor uitvoering van de VN-resoluties ten aanzien van Irak met behulp van vreedzame ontwapening. Ons spoor was daarbij consequent dat van de Verenigde Naties en Koffi Annan. Nog vorige week waren er mogelijkheden om de VN-inspecteurs Blix en El Baradei te volgen en Irak in gezamenlijkheid van de Veiligheidsraad een werkbaar ultimatum te stellen. De Amerikaanse, Engelse en Spaanse regeringen hebben daar niet op willen wachten.

Resultaat is een oorlog met twijfelachtige juridische legitimatie en onvoldoende steun in de wereld. Het besluit van o.a. de Verenigde Staten om een tweede VN-resolutie niet in stemming te brengen heeft geleid tot het dramatische besluit tot militaire actie buiten de Veiligheidsraad om. Vanaf vorig jaar hebben we duidelijk gemaakt dat we een dergelijk besluit niet konden en kunnen steunen. De PvdA was en is tegen deze oorlog.

De PvdA kan een Nederlandse militaire bijdrage niet steunen. We mogen namelijk geen verantwoordelijkheid dragen voor een onjuist besluit dat de internationale rechtsorde niet respecteert. Een preventieve oorlog zonder voldoende politieke basis in de Veiligheidsraad schept namelijk een precedent voor de toekomst en creëert allerlei mogelijke problemen, van terrorisme tot sterk verstoorde internationale betrekkingen.

Nu de oorlog toch is uitgebroken en de gevolgen voor de betrokkenen dramatisch zijn, hoopt de PvdA-fractie vurig dat deze zo kort mogelijk zal duren en zo min mogelijk mensenlevens zal kosten. Wij sluiten ons daarbij weer aan bij VN secretaris-generaal Koffi Annan.

Ons doel is nu om zo snel mogelijk de internationale rechtsorde te herstellen. Het zal duidelijk zijn dat we dan niet aan de kant van Saddam Hoessein kunnen staan. Neutraliteit is niet op zijn plaats, zo hebben we in alle debatten benadrukt. Saddam Hoessein mag niet de lachende derde zijn. Nu de keuze voorligt - tussen enerzijds een gevaarlijke dictator die de mensenrechten op een verschrikkelijke wijze schendt en VN-resoluties over massavernietigingswapens stelselmatig negeert en anderzijds een coalitie van democratische landen - kiezen wij uiteraard voor de coalitie. Dat geldt zeker nu het Uur U is aangebroken.

Onze eerste doelstelling is nu om de geschonden internationale rechtsorde te herstellen. We gaan er van uit dat allereerst de basisprincipes van proportionaliteit en het humanitaire oorlogsrecht worden gehandhaafd. De belangen van het Irakese volk staan voor ons voorop. Tijdens de Europese Top en daarna dient de Nederlandse regering zich in te zetten voor een nieuwe VN-resolutie om democratie en internationaal bestuur ten behoeve van de Irakese bevolking zo spoedig mogelijk werkelijkheid te laten worden. Per direct zullen initiatieven genomen moeten worden om de opvang van slachtoffers en vluchtelingen te verzekeren. Wij vragen de regering hier financiën voor ter beschikking te stellen en de Europese ontheemdenregeling te activeren. Turkije en Iran zullen aangesproken moeten worden op de bescherming van de Koerden en de Sjiieten en dienen zich te onthouden van territoriale aanspraken op Irak.

In deze donkere dagen zal de Partij van de Arbeid zich ten volle op al deze punten in blijven zetten. Het gaat om solidariteit met het Irakese volk en de toekomst van onze rechtsorde. Daar staan we voor.

Met vriendelijke groet,

Wouter Bos