Het Koninklijk Huis
10/05/03 Toespraak van Z.K.H. Prins Constantijn der Nederlanden bij de
plechtigheid ter ere van dr. Willi Brandt op het
Friderico-Franscisceum Gymnasium te Bad Doberan,
Duitsland, 10 mei 2003
Het gesproken woord geldt
30 jaar na dr. Brandts dood, 59 jaar nadat mijn vader zijn
Reifevermerk of Kriegsabitur behaalde, is dit een gedenkwaardige dag.
Ik voel me gelukkig, vereerd en ook gegeneerd om hier aanwezig te
zijn. Gelukkig omdat dit de plaats was waar mijn vader zich werkelijk
thuis heeft gevoeld en omdat met deze plechtigheid een vurige wens van
hem alsnog in vervulling gaat, vereerd omdat de kans zich zelden
voordoet om een grote persoonlijkheid te huldigen, gegeneerd om de
nietigheid van mijn leven in vergelijking met de verdiensten van
mensen als Brandt.
Ik sta hier namens mijn vader, maar vertegenwoordig ook een generatie
die nooit een oorlog aan den lijve heeft ondervonden en wiens morele
oordeel nooit op de proef is gesteld. Mensen als dr. Brandt zijn ook
voor mijn generatie een inspiratiebron: een voorbeeld van een
onafhankelijk denker en een goed mens. Hij heeft in mijn vader een
licht ontstoken dat hij een leven lang met zich mee heeft gedragen en
dat hij heeft doorgegeven aan zijn kinderen.
Ik betwijfel of mijn vader op de plaquette vermeld had willen worden.
Dat is meer de ijdelheid van een jongere generatie. Mijn vader wilde
niet dr. Brandt eren om naast hem in zijn schaduw vereeuwigd te zijn.
Hij wilde de nagedachtenis en het gedachtegoed van dr. Brandt redden
voor de teloorgang met de tijd, behouden voor toekomstige generaties
en uiting geven aan zijn dankbaarheid voor wat dr. Brandt voor hem
heeft betekend. Deze plaquette betuigt eer aan een grote
persoonlijkheid en aan 1 van de kleine helden van deze wereld die met
overtuiging en moed een voorbeeld zijn geweest voor velen. Daarnaast
is het een monument voor onafhankelijkheid en moed.
Brandt moet een heel zuiver ethisch kompas hebben gehad, dat hem en
zij die op zijn weg kwamen ook in de donkere dagen van oorlog en
nazisme de weg wees. Mijn vader is slechts een korte tijd onder zijn
hoede geweest, maar het heeft een blijvende indruk gemaakt. In Brandt
vond hij iemand die hem toonde dat het de moeite waard was om ondanks
alle druk en gevaar aan essentiële waarden van medemenselijkheid en
tolerantie vast te houden. Hij toonde het andere gezicht van
Duitsland. Na de Pruisische strengheid en discipline van de kostschool
in Misdroy, waar de heldendood nog hoog in het vaandel stond, maakte
mijn vader op het FF Gymnasium kennis met de Duitse humanistische
bildungstraditie. Een traditie die hij in zijn verdere leven blijvend
hernieuwde inhoud heeft weten gegeven.
Ik wil graag afsluiten met een citaat van Goethe dat Brandt de
abituriënten in 1944 voorhield en dat ook of juist vandaag nog even
actueel is:
Die Taetigkeit ist, was den Menschen gluecklich macht,
Die erst das Gute schaffend, bald ein Uebel selbst
Durch goettlich wirkende Gestalt in Gutes kehrt
Waarbij ik de hoop wil uitspreken, dat tegenover alle haat,
kortzichtigheid, angst en egoïsme die we zovaak om ons heen zien, het
goede en het medemenselijke, het zullen overwinnen. Voorbeelden als
dr. Brandt met zijn wijsheid, moed, en rechtvaardigheid, zullen ons
hierbij blijvend voor ogen staan.
Ik dank U heel hartelijk.