Rijksvoorlichtingsdienst
Het Koninklijk Huis

10/05/03 Toespraak van Z.K.H. Prins Constantijn der Nederlanden bij de plechtigheid ter ere van dr. Willi Brandt op het Friderico-Franscisceum Gymnasium te Bad Doberan, Duitsland, 10 mei 2003

Het gesproken woord geldt

30 jaar na dr. Brandts dood, 59 jaar nadat mijn vader zijn Reifevermerk of Kriegsabitur behaalde, is dit een gedenkwaardige dag. Ik voel me gelukkig, vereerd en ook gegeneerd om hier aanwezig te zijn. Gelukkig omdat dit de plaats was waar mijn vader zich werkelijk thuis heeft gevoeld en omdat met deze plechtigheid een vurige wens van hem alsnog in vervulling gaat, vereerd omdat de kans zich zelden voordoet om een grote persoonlijkheid te huldigen, gegeneerd om de nietigheid van mijn leven in vergelijking met de verdiensten van mensen als Brandt.

Ik sta hier namens mijn vader, maar vertegenwoordig ook een generatie die nooit een oorlog aan den lijve heeft ondervonden en wiens morele oordeel nooit op de proef is gesteld. Mensen als dr. Brandt zijn ook voor mijn generatie een inspiratiebron: een voorbeeld van een onafhankelijk denker en een goed mens. Hij heeft in mijn vader een licht ontstoken dat hij een leven lang met zich mee heeft gedragen en dat hij heeft doorgegeven aan zijn kinderen.

Ik betwijfel of mijn vader op de plaquette vermeld had willen worden. Dat is meer de ijdelheid van een jongere generatie. Mijn vader wilde niet dr. Brandt eren om naast hem in zijn schaduw vereeuwigd te zijn. Hij wilde de nagedachtenis en het gedachtegoed van dr. Brandt redden voor de teloorgang met de tijd, behouden voor toekomstige generaties en uiting geven aan zijn dankbaarheid voor wat dr. Brandt voor hem heeft betekend. Deze plaquette betuigt eer aan een grote persoonlijkheid en aan 1 van de kleine helden van deze wereld die met overtuiging en moed een voorbeeld zijn geweest voor velen. Daarnaast is het een monument voor onafhankelijkheid en moed.

Brandt moet een heel zuiver ethisch kompas hebben gehad, dat hem en zij die op zijn weg kwamen ook in de donkere dagen van oorlog en nazisme de weg wees. Mijn vader is slechts een korte tijd onder zijn hoede geweest, maar het heeft een blijvende indruk gemaakt. In Brandt vond hij iemand die hem toonde dat het de moeite waard was om ondanks alle druk en gevaar aan essentiële waarden van medemenselijkheid en tolerantie vast te houden. Hij toonde het andere gezicht van Duitsland. Na de Pruisische strengheid en discipline van de kostschool in Misdroy, waar de heldendood nog hoog in het vaandel stond, maakte mijn vader op het FF Gymnasium kennis met de Duitse humanistische bildungstraditie. Een traditie die hij in zijn verdere leven blijvend hernieuwde inhoud heeft weten gegeven.

Ik wil graag afsluiten met een citaat van Goethe dat Brandt de abituriënten in 1944 voorhield en dat ook of juist vandaag nog even actueel is:

Die Taetigkeit ist, was den Menschen gluecklich macht, Die erst das Gute schaffend, bald ein Uebel selbst Durch goettlich wirkende Gestalt in Gutes kehrt

Waarbij ik de hoop wil uitspreken, dat tegenover alle haat, kortzichtigheid, angst en egoïsme die we zovaak om ons heen zien, het goede en het medemenselijke, het zullen overwinnen. Voorbeelden als dr. Brandt met zijn wijsheid, moed, en rechtvaardigheid, zullen ons hierbij blijvend voor ogen staan.

Ik dank U heel hartelijk.