European Commission
IP/03/670
Brussel, 13 mei 2003
Europa mogelijke vestigingsplaats voor ITER
Vandaag heeft Philippe Busquin, Europees commissaris voor onderzoek,
in Brussel aan de Raad van Ministers verslag uitgebracht over de stand
van de onderhandelingen over de bouw en exploitatie van het
internationale project voor het demonstreren van fusie-energie, ITER.
In de mededeling van de Commissie^(1)
wordt ingegaan op de keuze van een mogelijke Europese vestigingsplaats
(Cadarache in Frankrijk of Vandellòs in Spanje) en de situatie die is
ontstaan na de toetreding van China en de Verenigde Staten. Aan dit
internationale project wordt voorts deelgenomen door Rusland, Canada
en Japan. Canada en Japan hebben eveneens een vestigingsplaats
voorgedragen. De internationale overeenkomst over de start van de
operationele fase van ITER, waarin opgenomen de keuze van de
vestigingsplaats en de verdeling van de kosten, zou voor eind 2003
rond moeten zijn. Om onder optimale omstandigheden over deze
overeenkomst te kunnen onderhandelen en de kansen voor de bouw van
ITER in Europa zo groot mogelijk te maken, dient de Unie thans
overeenstemming te bereiken over één enkele Europese
kandidaat-vestigingsplaats. Om hierover overeenstemming te bereiken
zal de Commissie een groep van vooraanstaande deskundigen oprichten
die een technisch advies moet uitbrengen waarin rekening is gehouden
met alle aspecten.
«Het Europese fusieonderzoek berust op een gedegen grondslag met goed
ontwikkelde topnetwerken. Wij moeten alles in het werk stellen om
ervoor te zorgen dat ITER in Europa wordt gebouwd. Daarom moet thans
in een zorgvuldig opgezet consensusproces overeenstemming worden
bereikt over een kandidaat-vestigingsplaats van de EU», aldus Philippe
Busquin.
Overeenstemming bereiken
Frankrijk en Spanje worden aangemoedigd om hun bilaterale contacten
voort te zetten. Om de standpunten dichter bij elkaar te brengen is de
EU voornemens om in nauwe samenwerking met de instanties van de
betrokken landen de verschillende elementen van een consensus te
bepalen, waarbij niet alleen naar de technische aspecten zal worden
gekeken.
Op de vergadering van de ministers is tevens ingegaan op de
organisatorische structuren die nodig zijn voor de bouw van ITER en de
deelneming van de Unie, zoals de gemeenschappelijke onderneming die
ITER moet beheren, en op het belang voor Europa van de gelijktijdige
uitvoering van een programma voor wetenschappelijke en technische
ondersteuning.
Objectieve criteria
De Commissie wil een aantal objectieve criteria opstellen, zoals het
«bouwrijp maken» van de vestigingsplaats en het wetenschappelijke,
technische en maatschappelijke klimaat rond de vestigingsplaats, met
name politieke, financiële en administratieve garanties dat de
vestigingsplaats met zijn omgeving tijdig in gereedheid kan worden
gebracht en dat de regelgevende instanties in staat zijn tijdig de
nodige vergunningen te verstrekken.
Deze criteria zullen in overleg met de lidstaten worden opgesteld.
Vervolgens zal een beroep worden gedaan op de nodige deskundigen om de
kansen dat ITER uiteindelijk in Europa wordt gebouwd, zo groot
mogelijk te maken. De Commissie is van plan zich hierbij tot
vooraanstaande wetenschappers te wenden. Een consensus kan alleen
worden bereikt op basis van een overeenkomst op hoog politiek niveau
waarin de keuze van de vestigingsplaats en de verdeling van de kosten
en verantwoordelijkheden tussen de internationale partners zijn
vastgelegd.
Een strikt tijdschema
Voor het opstellen van een overeenkomst inzake de bouw van ITER,
waarin de vestigingsplaats en de financiële inbreng van elke partner
worden geregeld, door de internationale onderhandelaars geldt als
streefdatum eind 2003:
* Eind mei 2003 bekendmaking van bijkomende objectieve criteria die
moeten waarborgen dat de voorgedragen vestigingsplaatsen
daadwerkelijk in overeenstemming met de gestelde eisen worden
gebracht.
* Het hierboven beschreven consensusproces moet in de zomer van 2003
worden voltooid.
* Eind 2003 indiening van een voorstel van de EU betreffende de
overeenkomst inzake de bouw, de exploitatie en de ontmanteling van
ITER.
Meer informatie is te vinden op de volgende websites:
http://europa.eu.int/comm/research/energy/fu/fu_en.html
http://www.iter.org/
Bijlage
Wat is fusie-energie?
Sinds de jaren vijftig wordt onderzoek uitgevoerd op het gebied van
kernfusie. De belangstelling voor deze technologie is aangewakkerd
door recente resultaten. Fusie is de energiebron van de zon en andere
sterren. Het proces wordt «fusie» genoemd omdat de energie wordt
geproduceerd door het samensmelten van lichte atomen, zoals waterstof.
Fusie zou dus een nieuwe duurzame energiebron zijn, die potentieel
onbeperkt is en geen broeikasgassen veroorzaakt.
De wezenlijke materie
Met ITER moet de wetenschappelijke en technische haalbaarheid van
fusie-energie voor vreedzame doeleinden worden aangetoond. Daarom moet
in ITER een bijzondere aggregatietoestand tot stand worden gebracht,
worden bestudeerd en worden beheerst, een «plasma», waarmee een
fusievermogen van ongeveer 500 miljoen watt zal worden opgewekt.
Voor de eerste maal zal op aarde dit vermogen veel groter zijn, een factor tien, dan het in het plasma geïnjecteerde vermogen. Met ITER moeten ook essentiële onderdelen en technologieën voor een toekomstige industriële reactor worden beproefd en moet worden aangetoond dat het mogelijk is deze in één enkele machine samen te brengen.
Gereed voor de energiebron van de toekomst
De internationale ITER-samenwerking is in 1987 van start gegaan. In
2001 zijn het conceptuele ontwerp van ITER en de bouw van prototypes
van essentiële onderdelen voltooid. In november 2001 is begonnen met
onderhandelingen over de gemeenschappelijke uitvoering van het
project, waarin is gesproken over de vestigingsplaats, de verdeling
van de kosten en de toelevering van componenten en over het management
en de exploitatie van ITER. De huidige deelnemers aan de
onderhandelingen zijn Canada, de Europese Unie, Japan, de Russische
Federatie, de Verenigde Staten en de Volksrepubliek China.
De kosten van het project
De bouw van ITER zal ongeveer 4,7 miljard euro over 10 jaar kosten. De
exploitatie zal ongeveer hetzelfde bedrag vergen over 20 jaar. De
totale kosten van de bouw en de exploitatie van ITER zullen dus
ongeveer 10 miljard euro bedragen over 30 jaar.
Voor de periode 2003-2006, stelt de Europese Unie een totaalbedrag van
750 miljoen euro beschikbaar voor het fusieonderzoek. Dit bedrag vormt
het grootste deel van de begroting van 1,25 miljard euro van het
Euratom-kaderprogramma.
De vestigingsplaats
Momenteel zijn er vier vestigingsplaatsen voorgesteld: één door
Canada, één door Japan en twee door Europa: Cadarache in Frankrijk en
Vandellòs in Spanje. De technische studies van de verschillende
vestigingsplaatsen zijn thans voltooid en in februari 2003 hebben de
onderhandelaars het evaluatieverslag goedgekeurd^(2)
.
Ondanks de objectieve verschillen met betrekking tot de geografische
locatie en de aan te leggen infrastructuur, biedt geen van de vier
vestigingsplaatsen doorslaggevende technische voordelen ten opzichte
van de andere en in het verslag wordt bevestigd dat elke
vestigingsplaats voldoet aan de vereiste technische criteria voor de
vestiging van ITER. De keuze van de vestigingsplaats zal dan ook
politiek worden bepaald en worden gebaseerd op een aantal bijkomende
technische en economische overwegingen (met name de raming van de
bouw- en exploitatiekosten).
De Commissie zal over deze kwestie hooggeplaatste wetenschappers
raadplegen. Zij is van plan om voor eind mei in overleg met de
lidstaten objectieve criteria op te stellen. Vervolgens zal beroep
worden gedaan op de nodige deskundigen om de kansen dat ITER
uiteindelijk in Europa wordt gebouwd zo groot mogelijk te maken. Het
doel is tegen september 2003 een consensus te bereiken.
(1)
COM(2003) 215 def.
(2)
Het evaluatieverslag, dat bestaat uit de technische evaluatieverslagen
met betrekking tot de vier voorgestelde vestigingsplaatsen en uit het
samenvattende eindverslag, is beschikbaar op de internetsite^
HYPERLINK "http://www.iter.org/" http://www.iter.org/