Katholieke Universiteit Nijmegen
Jurist Bas Kortmann in Nijmeegse lustrumrede `Geld voor leven?':
Wrongful life-vorderingen zijn in Nederland onmogelijk
Wrongful life-vorderingen, schadevergoedingsclaims van een gehandicapt
kind alleen omdat het door een fout ter wereld is gekomen, moet in ons
land onmogelijk gemaakt worden. Want een gehandicapt leven is geen
minderwaardig leven. Wie met een aange-boren niet behandelbare
handicap ter wereld komt, kan niet betogen dat hij er recht op had
geaborteerd te worden. Evenmin kan hij aanvoeren dat hij recht had op
een leven zonder handicap. Dergelijke rechten bestaan niet. Voor de
nadelen die voortvloeien uit iemands handicap is de arts of
verloskundige die door een verwijtbare fout aan de moeder de
mogelijkheid van abortus heeft onthouden, niet aansprakelijk. Het
Neder-lands aansprakelijkheidsrecht brengt met zich mee dat de
gehandicapte deze nadelen niet op de arts of verloskundige kan
afwentelen. Wel kan de gehandicapte aanspraak maken op solidariteit
van de gemeenschap, ook in financiële zin.
Dat betoogt prof. mr. S.C.J.J. (Bas) Kortmann in de rede `Geld voor
leven?', die hij uitspreekt bij de viering van het 80-jarig bestaan
van de KU Nijmegen, donderdag 15 mei. Kortmann, hoogleraar burgerlijk
recht aan deze universiteit, gaat in op de juridische aspecten van
verwijtbare geboorte of verwijtbaar leven. Het Hof Den Haag wees
onlangs een schadeclaim toe aan Kelly voor de door haar geleden of te
lijden materiële en immateriële schade. De zaak ligt nu bij de Hoge
Raad.
Ethisch onaanvaardbaar
Vrijwel overal in de wereld zijn wrongful life-vorderingen door de
rechter afgewezen. En daar waar vergoedingen zijn toegewezen, waren
die niet zo ruim als in de Kelly-zaak.
Toewijzing van de wrongful life-vordering van Nicolas Perruche in
2000, de eerste spraakmakende wrongful life-casus, leidde tot veel
tumult. Medici wezen erop dat zij, als gevolg van deze uit-spraak,
voortaan bij de minste of geringste indicatie abortus zouden moeten
adviseren. Aansprakelijkheidsverzekeraars kondigden een forse
verhoging van de premies aan. Gehandicapten voelden zich beledigd: de
kwaliteit van hun leven werd kennelijk als minderwaardig gezien. Ook
verschillende juristen leverden kritiek. De Conseil consultatif
national d'éthique concludeerde dat de aansprakelijkheid niet alleen
negatieve effecten heeft op de medische zorg (`defensieve
geneeskunde'), maar ook op de relaties binnen het gezin. Het kind zou
ook zijn ouders aansprakelijk kunnen stellen voor feit dat het met een
handicap is geboren. Daarmee zouden, zo betoogde het Conseil, ouders
en artsen in feite gedwongen worden alleen een gezonde foetus in leven
te laten. Kortmann: "Dat is ethisch onaanvaardbaar en een belediging
voor de gehandicapten".
Desondanks werden in 2001 vier uitspraken gewezen waarin de wrongful
life-actie van het kind juridisch overeind is gebleven. De Franse
wetgever heeft echter ingegrepen: de wet van 4 maart 2002 sluit de
mogelijkheid van een wrongful-life actie van het kind uit. In
diezelfde wet wordt bepaald dat iedere gehandicapte, ongeacht de
oorzaak van zijn gebrek, recht heeft op solidariteit van de
gemeenschap. Engeland kent al sinds 1976 wetgeving die de wrongful
life-vordering verbiedt. En ook in Nederland hoort men na de
Kelly-uitspraak geluiden dat de wetgever moet ingrijpen. Kortmann
sluit zich daarbij aan.
15-5-2003
* zie ook lustrumsite