Partij van de Arbeid

16-05-2003

15 mei 2002 15 mei 2003

15 mei 2002. De dag waarop de PvdA bij de Tweede-Kamerverkiezingen het grootste verlies lijdt in de geschiedenis van de sociaal-democratie. Ad Melkert en Wim Kok spreken in Paradiso:

Ad Melkert: "Nederland zal er weer bovenop komen. De Partij van de Arbeid zal terugkomen, verbindingen herstellen waar zij verbroken zijn. Wij zijn te ver afgeraakt van mensen voor wie we willen opkomen. Onze organisatie vernieuwen en bescheidenheid oefenen. Nu mogen we elkaar niet loslaten. Nu zal blijken wie pal staat voor een toekomst die de weg wijst naar verdraagzaamheid en gemeenschapszin. Er waait in Europa een gure wind. () Maar laten wij nooit vergeten dat in een wereld van haat en geweld slechts sociale democratie een oplossing biedt. Er is geen andere weg naar het ideaal van rechtvaardigheid. We zijn teruggeworpen, niet verslagen. Om de toekomst te winnen, zullen we ongebroken verder gaan."

Wim Kok: "Het is Nederland goed gegaan de afgelopen jaren, maar duidelijk niet goed genoeg. En daarmee ligt een hele zware verantwoordelijkheid op de schouders van diegene die nu bij de vorming van een nieuw kabinet het voortouw moeten nemen. En ons past inderdaad nederigheid en bescheidenheid, omdat deze uitslag niet kan worden misverstaan.

Dit zijn moeilijke tijden voor de sociaal-democratie ook elders in Europa, maar we praten nu over Nederland. Moeilijke tijden waarin we voor zware opgaven staan. Eigenlijk is het samenbindende vermogen van de politiek in de samenleving nooit zo op de proef gesteld als juist vandaag en we zullen alles moeten doen, om nu ernstig verzwakt onze krachten te herwinnen, onze krachten te bundelen en daarbij kunnen we iedereen gebruiken.

We danken de mensen die vandaag op ons hebben gestemd. We danken het kader en alle leden, alle vrijwilligers die zich geweldig voor ons hebben ingezet in de afgelopen periode en we moeten elkaar echt een belofte doen. We zijn wel teleurgesteld, maar we zijn niet verbitterd en vergeet nooit de mensen die wij vertegenwoordigen en die thans inderdaad te weinig vertrouwen in ons hebben getoond, die mensen mogen en zullen we nooit in de steek laten."

Vindt u ook dat het zo lang geleden lijkt? De fragmenten uit de toespraken van Melkert en Kok zijn pas een jaar oud en toch lijken ze over een periode te gaan die al weer ver achter ons ligt. Of toch niet? Hoe staat Nederland er eigenlijk voor? Goed, de PvdA heeft op 22 januari ruim acht maanden na het grote verlies de grootste overwinning uit de geschiedenis van de partij geboekt. Maar had Kok niet nagenoeg dezelfde tekst kunnen uitspreken? En hoe gaat het met de PvdA? Precies een jaar later: 15 mei 2003.

Natuurlijk is er veel veranderd. In politiek Den Haag en in Amsterdam, binnen en buiten de PvdA. Er is hard gewerkt, door velen die op 6 maart, 15 mei en dit jaar op 22 januari en 11 maart gekozen zijn en door alle mensen die aan de campagnes een bijdrage hebben geleverd. Maar de langste campagne is pas net begonnen. Daar waar de PvdA nog steeds het vertrouwen van velen heeft is er de plicht dit waar te maken en daar waar het vertrouwen er niet meer is moeten wij alles op alles zetten om het terug te winnen. Want het werk aan een sterke, sociale en rechtvaardige samenleving is nooit klaar. Het is onze opdracht om daar samen aan te blijven werken. Precies die inzet is het verschil tussen progressieve- en (neo-) conservatieve politiek. Dit geloof, dat hadden Melkert en Kok goed gezien, was het enige wat de PvdA weer sterk zou kunnen maken. In staat om de toekomst te winnen, () ongebroken.

De opmerkingen van Wim Kok op 15 mei 2002 over de moeilijke tijden en de zware opgave waar Nederland toen voor stond hebben hun actualiteitswaarde een jaar later - helaas - nog niet verloren. Een sterker en sociaal Nederland lijkt verder uit beeld te raken, als we kijken naar de keuzes die de beoogde coalitiepartijen maken. Geen tijd om af te wachten dus, tot de storm overwaait. In Den Haag zullen alternatieven moeten worden geboden en zal constructief oppositie moeten worden gevoerd. En in Amsterdam moeten we extra investeren in het bij elkaar houden van de stad, alert zijn als er gaten vallen door de gure wind vanuit Den Haag. En samen werken aan een sterk, sociaal en rechtvaardig Amsterdam, waar iedereen erbij hoort, alle Amsterdammers.

De partij heeft sinds de campagne om het partijleiderschap, door de val van het kabinet meteen de verkiezing van de lijsttrekker, veerkracht getoond. Het geloof dat we een beter alternatief hadden was groot, ondanks de deuk in het zelfvertrouwen op 15 mei 2002. Het gevoel over de mislukte kabinetsformatie is dubbel. De PvdA-kiezers wilden geen centrum-rechtse coalitie. Wouter Bos en de fractie wilden eruit komen met het CDA, dus was het een tegenvaller dat het er niet inzat. (Of misschien wel nooit heeft ingezeten?) Aan de andere kant is er de overtuiging dat de laatste inzet van het CDA een te hoge prijs was. Een eerlijke verdeling van de pijn, een plan met gerichte investeringen en een reëel perspectief op een sterker en sociaal land waren plotseling weer van tafel.

Ook nu lijkt er geen sprake te zijn van berusting en een afwachtende houding. Het Partijbestuur onder leiding van Ruud Koole komt vandaag met de notitie Open, democratisch en midden in de samenleving. Naar een vernieuwde PvdA. Bij het schrijven van dit stuk heeft het bestuur zich laten inspireren door de rapporten van de commissie De Boer en Andersson. De komende weken zal over de notitie gesproken worden op verschillende bijeenkomsten in het land en op 14 juni op het Politiek Forum.

Begrijp me goed. We zijn er nog lang niet, we staan pas aan het begin. Arrogantie en zelfgenoegzaamheid liggen altijd op de loer. Maar met de vele oude en nieuwe leden, bescheidenheid en opnieuw het geloof in een beter alternatief moet het lukken.

Ook in Amsterdam vergeten we 6 maart en 15 mei 2002 niet. Vertrouwen van Amsterdammers moet steeds opnieuw verdiend worden. De Amsterdamse PvdA wil ook open, democratisch, middenin de samenleving staan. Goed luisteren, dilemmas zichtbaar maken, open het debat aangaan, verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen over de gemaakte keuzes. Dat lukt nog lang niet altijd, dus waar het beter kan moet dat ook. Maar zijn we de goede weg ingeslagen? Ik denk van wel. De Amsterdamse campagne Meer rood op straat is sinds 6 maart 2002 gewoon doorgegaan. Elke maand opnieuw. Er is in een jaar al veel bereikt in de gemeenteraad en de stadsdeelraden en ook het nieuwe Amsterdamse PvdA-bestuur is vol energie en met nieuwe plannen van start gegaan.

Toch past ons een voortdurende oefening, om met Wim Kok te spreken, in nederigheid en bescheidenheid. Het vertrouwen om te kunnen werken aan die sociale en rechtvaardige samenleving is nooit vanzelfsprekend en houden we alleen in stand door hard te werken en resultaten te boeken.

Klik hier voor de notitie van het partijbestuur en hier voor informatie over de discussiebijeenkomsten in het land.

Thijs Reuten