Space Research Organization Netherlands (SRON)
16 mei 2003
Ruimteonderzoekers schrijven geschiedenis
Vanaf deze week is de geschiedschrijving van 40 jaar Nederlands
ruimteonderzoek in de boekhandel verkrijgbaar. Met de titel
Ruimteonderzoek: de horizon voorbij biedt het boek op toegankelijke
wijze een caleidoscopische blik op de eerste veertig jaar van het
Nederlands ruimteonderzoek en het toekomstperspectief. Op 28 mei om 15
uur zal de oudste nog levende ruimteonderzoekspionier, professor Kees
de Jager, een exemplaar van het boek in ontvangst nemen. Tevens zal
hij dan voor de SRON vestiging in Utrecht een ter gelegenheid van 40
jaar ruimteonderzoek opgestelde Skylark-raket onthullen.
Merken de lezers wel hoe gewaagd het hele avontuur was, langs wat voor
afgronden wij gelopen hebben?, vroeg één van de belangrijke
grondleggers van het ruimteonderzoek in Nederland, professor Henk van
de Hulst, zich bijna twintig jaar geleden af in een populair
wetenschappelijk artikel over ruimteonderzoek. Van de Hulst doelt
hiermee op de spanning die elke ruimteonderzoeker persoonlijk voelt.
Zal het instrument werken? En wát gaan we precies zien? In het boek
wordt ruim aandacht gegeven aan 'de mens achter het ruimteonderzoek'.
Anekdotes en herinneringen werden speciaal voor dit boek opgetekend
uit de mond van enkele dozijnen technici en wetenschappers.
Een kleine redactie nam in de bibliotheek van de Utrechtse
Sterrenwacht Sonnenborgh vele interviews af met ruimteonderzoekers die
de afgelopen veertig jaar een belangrijke rol hebben gespeeld. Met het
materiaal, aangevuld met een groot aantal andere bronnen heeft auteur
Niek de Kort een meeslepend verhaal gemaakt, rijk geïllustreerd en
smaakvol vormgegeven.
Cover van 'Ruimteonderzoek: de horizon voorbij'
Ballonnen, raketten en satellieten
Dat ruimtevaart en ruimteonderzoek geen activiteiten zijn die alleen
voorbehouden zijn aan de grote mogendheden wordt al in de eerste
hoofdstukken duidelijk. Het is met name aan pioniers als Henk van de
Hulst en Kees de Jager te danken dat Nederland kort na de lancering
van de eerste Sputnik betrokken raakte bij het internationale
ruimteonderzoek.
De op rijke astronomische traditie gestoelde visie van de
Nederlanders, gekoppeld aan de open mind om nieuwe technieken als één
van de eersten te willen gebruiken heeft ons land de hoofdrol bezorgd
die het tot op de dag van vandaag speelt in het ruimteonderzoek.
Utrechtse ruimteonderzoekers bereiden in de jaren zestig een
raketlancering vanuit de Sahara voor.
Het boek verhaalt onder andere over de eerste Nederlandse schreden in
het ruimteonderzoek die in Leiden, Utrecht, Groningen en Delft werden
gezet. Ballonnen brachten Nederlandse meetapparatuur op ijle hoogten
van de atmosfeer, waar straling die het aardoppervlak niet bereikt
toch gemeten kon worden. Raketten, soms gelanceerd vanaf exotische
oorden, stelden de ruimteonderzoekers in staat voor korte tijd
metingen te doen buiten de dampkring. Vanaf de tweede helft van de
jaren zestig nam Nederland ook deel aan satellietexperimenten.
Infraroodsatelliet IRAS in de takels, voor lancering in 1983.
Dagboek van een ruimteonderzoeker
Het boek volgt de ontwikkelingen in veertig jaar Nederlands
ruimteonderzoek in detail en gelardeerd met persoonlijke belevenissen
van de ruimteonderzoekers zelf. Zo is de lezer een blik gegund in het
dagboek van een medewerker aan de infraroodsatelliet IRAS tijdens de
zenuwslopende dagen rond de lancering. Informatieve intermezzos en
illustraties verduidelijken de soms ingewikkelde principes die aan
ruimteonderzoek ten grondslag liggen. Een speciale plaats is ingeruimd
voor het aardgericht onderzoek, waar Nederland altijd zeer actief bij
betrokken is geweest, in de beginjaren vooral via satellietgeodesie,
en tegenwoordig onder meer via de bijdrage aan milieusatelliet
ENVISAT.
Ruimteonderzoek: de horizon voorbij verschijnt als deel 75 van de
Wetenschappelijke Bibliotheek van Natuur & Techniek.