Breed Platform Verzekerden en Werk

Persconferentie n.a.v. Helpdeskrapportage 2002 'Van werk verzekerd' 19 mei 2003, Kerst Zwart, directeur BPV&W

Een beller naar de Helpdesk van het BPV&W:
"Man, 50 jaar, heeft diabetes, werkt sinds 2 jaar bij een makelaarskantoor. Functioneerde altijd goed en heeft zich in de afgelopen twee jaar nooit ziek gemeld. Nu heeft hij zich recent ziek gemeld, waarbij de bedrijfsarts constateerde dat het wel lang zou kunnen duren. De werkgever heeft de man een brief geschreven met de boodschap: na hersteldmelding volgt ontslag."

Ondersteuning en bescherming van zieke werknemers is de laatste jaren op papier flink verbeterd. Nu de praktijk nog!

In 2002 hebben ruim 7.300 mensen naar het BPV&W gebeld voor informatie en advies.
Een toenemend aantal mensen loopt tegen de steeds ingewikkeldere en elke keer maar weer veranderende regels en instanties aan. Onze algemene ervaring is dat mensen ondersteuning zoeken mede omdat men een gebrek aan serieuze en goede steun ervaart bij de diverse instanties die daarvoor zijn opgericht.
Maar liefst 70% van de mensen die ons belden hadden een vraag over 'behoud van werk'.
Hun vraag ging over hun rechtspositie bij ziekte, hun rechten en plichten bij reïntegratie of een dreigend ontslag.
T.o.v. 2001 is er bij het BPV&W een stijging van 10% van de klachten over problemen om de baan te behouden
Al met al een zorgwekkende ontwikkeling.

Met nadruk vragen we extra aandacht voor de werknemers met een tijdelijk arbeidscontract.
In 2002 zagen we juist bij deze groep dat bij ziekte veelal hun tijdelijke contract niet wordt verlengd.
De huidige regels, zoals in de Wet verbetering poortwachter, bieden hiervoor nauwelijks tot geen bescherming.
Voor hen volgt WW en vervolgens bijstand.
Met de huidige economische situatie is dat een weinig hoopvol perspectief.

Veel mensen die ons belden klaagden over gebrek aan ondersteuning door Arbo- diensten.
Men heeft vaak het gevoel dat hun gezondheidsklacht wordt ontkend, ze ervaren na ziekte onvoldoende steun bij terugkeer naar werk, en vinden dat te vaak en te snel druk wordt uitgeoefend om weer aan het werk te gaan. In hun visie is dat lang niet altijd de beste manier om tot duurzame arbeid te komen.
Ook valt ons op dat elk jaar weer dat klachtenregelingen van Arbo-diensten bij onze bellers vrijwel onbekend zijn.

Klachtenregelingen bij instanties, zoals Arbo-diensten, zijn nog steeds nagenoeg onbekend. Deze organisaties missen daarmee veel relevante bedrijfsinformatie.

Er kan bij de instanties veel worden verbeterd waarbij wij denken dat het belangrijk is dat meer bij de mogelijkheden en wensen van de cliënt moet worden aangesloten.

Een citaat:
'Ik ben kraamverzorgende en heb last van vage klachten die lijken op epilepsie. Ik ben onder behandeling bij een neuroloog en hij ziet geen problemen om het werk weer te hervatten. Mijn werkgever en de Arbo-dienst wel. De werkgever vindt dat er een te groot risico is en de bedrijfsarts vindt dat ik maar lekker thuis moet zitten. Ik ben hier zeer ontevreden over en heb hier diverse malen over geklaagd. Zowel bij mijn werkgever als bij de Arbo-dienst, maar ik vind geen gehoor. Mijn werkgever wil geen moeite doen om passend werk te vinden. Hij zegt dat hij de klussen bij elkaar moet schrapen en dat er meer zieken zijn. Intussen voel ik me gezond, maar sta toch aan de kant. Ik zit al bijna in de WAO. Ik wil het liefste gewoon weer werken.'

Geef cliënten meer mogelijkheden om de eigen verantwoordelijkheid in te vullen en stel hun wensen centraal. (Geef vraagsturing ook in de sociale zekerheid een kans!)

Onze indruk is dat er een tweedeling aan het ontstaan is bij de bedrijven: de werkgevers die het goed doen voor zieke werknemers én de werkgevers die zich van zieke werknemers lijken te willen ontdoen. Die laatste groep belde ons afgelopen jaar veelvuldig.
Dit sluit aan op waarnemingen rond Wet verbetering Poortwachter (actieweek met FNV), maar ook 'Kroon op het werk' van de commissie Werkend Perspectief.

Voor het UWV, mogelijk in samenspel met anderen, zou het een uitdaging moeten zijn om de tweedeling in bedrijven met goed / slecht verzuimbeleid aan te pakken.

Over de dienstverlening van het UWV bereikte ons ook de nodige klachten. Enkele voorbeelden:
'Ik ben bijna een jaar zwaar depressief. Ik wacht op de WAO-keuring, maar kom er niet door. Wat moet ik doen? Ik word steeds maar doorverbonden en doorverbonden en dan duurt het drie kwartier en dan weten ze nog niets.'

'Een vrouw heeft sinds vier jaar een WAO-uitkering. Sinds die tijd heeft ze met het UWV (Cadans) te maken. Er is veel misgegaan: ze zijn haar dossier kwijt geraakt, er is foute informatie gegeven en men komt te laat met het betalen van de uitkering. Bovendien konden ze haar nieuwe werkgever niet vertellen hoe hij een REA-subsidie kon aanvragen.'

We zien dat veel mensen die nu al een WAO-uitkering hebben en vanuit de WAO weer aan het werk willen nu al vele problemen hebben met het UWV. Voor WAO-ers en werkzoekenden is goed functioneren van het UWV cruciaal. Vooral de inspanningen rond reïntegratie moeten geolied lopen. Niet alleen onze bellers maar ook uit onderzoeken van anderen, zoals de FNV en van het UWV zelf, wordt een kritisch beeld bevestigd: ruim 1/3 van de werkzoekende cliënten blijkt ontevreden over de steun bij het aan het werk helpen.

Bij een nog steeds reorganiserende UWV kan de beschermingstaak t.o.v. de werkzoekende onder druk komen te staan. Veel mensen missen bij de meeste instanties een pro-actieve houding.

Wij nemen waar dat instanties, zoals UWV, reïntegratiebedrijven en Arbo- diensten vooral gericht zijn om een maximale output en snel resultaat te realiseren.
Dat geeft spanning want de cliënt is meer gericht is op een zorgvuldig proces met een duurzaam resultaat.
De zieke werknemer, en daarmee zowel de prive- als werkomgeving, moet veelal eerst 'even' de tijd krijgen om met de ziekte, bijvoorbeeld als het gaat om kanker, te leren omgaan.
De verschillende belangen en verwachtingen leiden tot spanningen en problemen.
Nogmaals, de mensen die ons belden klaagden over gebrek aan steun, hulp en informatie bij het reïntegratietraject.
Zij vonden dat hun eigen wensen onvoldoende centraal stonden, en voelden zich mede daardoor vaak niet serieus genomen.

Een voorbeeld:
'Het duurde ten eerste al heel lang voordat er eindelijk reïntegratiebegeleiding kwam. Vervolgens leverde het reïntegratietraject niet op wat ik wilde. Ik had bij de arbeidsdeskundige gezegd dat ik graag een jobcoach wilde, maar het reïntegratiebedrijf kon mij dat niet bieden. Ik snap niet dat het UWV mij hier naartoe heeft doorgestuurd. Daarna ben ik doorverwezen naar een nieuw bureau. Nu duurt het ook weer lang voordat er contact met mij wordt opgenomen.'

Onze conclusie.
Op basis van cijfers van een onderzoek over de WAO van TNO Arbeid verwachten wij dat straks bij doorvoering van plannen van dit kabinet er jaarlijks 15.000 arbeidsgehandicapten in de bijstand gaan belanden. Dit zijn de huidige gedeeltelijk arbeidsongeschikten die dan geen recht op WAO meer hebben en hun baan verliezen.
Voor de ondersteunende instanties, zoals Arbo-diensten, UWV en reïntegratiebedrijven, ligt er daarmee de zware taak om, ondanks recente veranderingen in wetten e.d., hun dienstverlening zo op orde te hebben, zodat voorkomen wordt dat deze gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers afglijden naar de bijstand.

Daarom verwachten wij een toenemende vraag naar dienstverlening om vanuit ziekte aan het werk te komen of te blijven, vooral voor mensen die, zoals wij dat nu nog noemen, maar gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn. Bij het BPV&W is er nu al een verdubbeling van het aantal bellers t.o.v. vijf jaar geleden.
Daarnaast zijn de vragen ingewikkelder en ingrijpender. Onze bellers ervaren de regels in de sociale zekerheid als ontzettend moeilijk, ondoorzichtig en ontoegankelijk.
Er is dus een toenemende behoefte aan een plek waar de mensen onafhankelijke informatie kunnen krijgen als ze een gezondheidsprobleem hebben.
Het BPV&W zal dat hopelijk komende jaren kunnen blijven bieden

De reïntegratiemarkt (b)lijkt nog onvoldoende te functioneren. Werkzoekenden, vooral mensen met een tijdelijke baan en een gezondheidsprobleem, zijn daar de dupe van: zij verwachten steun, professionele hulp, duidelijke (maar ook onafhankelijke) informatie bij het verkrijgen en behouden van werk. Ook zij zijn graag 'Van werk verzekerd'.