Politiebond ACP
Pakket maatregelen moet ABP financieel sterker maken
Premie omhoog, weinig ruimte voor indexatie, beleggen in aandelen
blijft nodig
door: Wim Slangen (AMC/Team Interne Communicatie en Media).
Het ABP jaarverslag over 2002 maakt duidelijk dat het vermogen van het
ABP in het afgelopen jaar verder is geslonken. Er zijn twee factoren
aan te wijzen voor de huidige financiële situatie van het ABP. Het
vermogen is gedaald door de slechte beleggingsresultaten en de
pensioenaanspraken stegen door de groei van de salarissen bij overheid
en onderwijs.
Stevige maatregelen zijn nodig om de financiële positie van het ABP te
herstellen. U en uw werkgever gaan meer premie betalen en de
jaarlijkse verhoging van de pensioenen (indexatie) staat onder druk.
In dit artikel krijgt u antwoord op een aantal belangrijke vragen naar
aanleiding van het ABP jaarverslag. Wat moet het pensioen eigenlijk
kosten?, Hoe beïnvloeden beleggingsresultaten de premie?, Wat hebben
salarisstijgingen ermee te maken?, Deugt het ABP beleggingsbeleid
wel?, en Wie bepaalt uiteindelijk wat er met mijn pensioen gebeurt?.
Wat moet het pensioen eigenlijk kosten?
U betaalt voor vier verschillende pensioenen: FPU (vervroegd
pensioen), ouderdomspensioen, nabestaandenpensioen en
invaliditeitspensioen. In ruil daarvoor krijgt u bijvoorbeeld vanaf uw
62ste zo lang u leeft, elke maand pensioen.
Om in de toekomst die pensioenen te kunnen betalen, moet het ABP terug
naar een financieel zekere situatie. Dit heeft gevolgen voor de
premie; werkgever (driekwart) en werknemer (een kwart) betalen nu
samen 15,2% premie voor het ouderdoms- en nabestaandenpensioen. Dat
zou 19% moeten zijn (de kostprijs, ofwel de kosten voor opbouw van uw
pensioen). U kunt dus verwachten dat de premie in 2004 minstens 2%,
maar misschien meer, stijgt. Ook die stijging wordt verdeeld over
werkgever en werknemer.
Voor een werknemer met een modaal inkomen van 30 000 per jaar zou een
premieverhoging van 2% betekenen dat hij of zij bruto per maand 6,15
meer gaat betalen. De werkgever gaat voor deze werknemer per maand
18,44 meer premie betalen.
Hoe beïnvloeden beleggingsresultaten de premie?
Het ABP moet de pensioenen betalen uit de premies en de rendementen op
het vermogen. De afgelopen tien jaar heeft het ABP gemiddeld per jaar
7,1% verdiend met beleggen. Dat was samen met de lage premies
voldoende. Door de beleggingsopbrengsten betaalde u in de voorbije
tien jaar aan premie maar circa de helft van de kostprijs. Aan de
periode dat uw premie lager was dan de kostprijs, komt nu een einde
door slechte beleggingsresultaten. Helaas wordt uw pensioen minder
goedkoop dan u gewend bent.
Wat hebben salarisstijgingen ermee te maken?
De financiële situatie van het ABP raakt via de hogere premie
werkgevers en werknemers, maar ook gepensioneerden zullen ermee
geconfronteerd worden. Eén keer per jaar bekijkt het ABP-bestuur of de
pensioenen worden aangepast aan de loonontwikkeling bij overheid en
onderwijs. Dit heet indexatie. Òf dat gebeurt en voor welk deel wordt
besloten aan de hand van de vraag of er voldoende geld in kas is. De
jaarlijkse aanpassing van het pensioen aan de salarissen is dus geen
automatisme.
Voordat het bestuur beslist om de jaarlijkse aanpassing van de
pensioenen te beperken, of zelfs te annuleren, moet er een voorwaarde
zijn vervuld: de huidige werknemers moeten een premie betalen die de
kosten van hun pensioenvoorziening dekt. Voor alle helderheid: als de
jaarlijkse verhoging niet zou kunnen doorgaan, blijft elke
gepensioneerde toch gewoon elke maand zijn pensioen ontvangen.
Deugt het beleggingsbeleid van het ABP wel?
De toekomst voorspellen kan niemand, zeker niet als het om beleggen
gaat. Daarom is het beleggingsbeleid van het ABP in de eerste plaats
gericht op verkleining van risicos. Dat gebeurt door de beleggingen zo
breed en verstandig mogelijk te spreiden. Dit betekent verdelen van
beleggingen over tien verschillende beleggingscategorieën (onder
andere aandelen, leningen, onroerend goed, olie) in 50 verschillende
landen, in 40 verschillende valuta, in 2000 verschillende bedrijven en
in 20 verschillende overheden.
Dat beleid heeft resultaat. De afgelopen tien jaar is gemiddeld per
jaar 7,1% verdiend. En de afgelopen drie slechte jaren is de schade
eigenlijk heel beperkt gebleven. Voorbeeld: De AEX, index van de beurs
in Amsterdam, is sinds 2000 gezakt van ruim 700 tot 250 (eind maart
2003). Dat is een daling van maar liefst 65%. In diezelfde periode kon
het ABP de waardedaling van de beleggingen beperken tot slechts 12%.
Pensioenen zijn alleen betaalbaar als het ABP ook in de toekomst een
rendement kan maken van circa 7% per jaar. Als het ABP zou kiezen voor
beleggen in risicovrije staatsobligaties, zou de kans op een rendement
van 7% nul zijn. En voor u en uw werkgever zou dat vervolgens een
verdubbeling van de premie betekenen. Het nemen van verantwoorde
risicos in het beleggen is dus noodzakelijk om uw pensioen betaalbaar
te houden.
Ook voor de komende jaren houdt het ABP rekening met een grote kans op
sterke wisselingen in het rendement. Verschillen tussen 10% verliezen
en 15% verdienen zijn mogelijk. Het ABP moet daarom opnieuw financiële
buffers opbouwen zodat het fonds in slechte tijden weer een stootje
kan verdragen. Want beleggen blijft omgeven met onzekerheden en
garanties zijn niet te geven.
Bij het ABP-bestuur zijn meer dan 200 mensen dagelijks betrokken als
het gaat om beleggen. Is dat nodig als die professionals niet kunnen
voorspellen wat de beleggingsmarkt gaat doen? Het antwoord is ja. Ten
eerste zorgen zij ervoor dat het bestuur elke twee jaar na een gedegen
studie zijn beleggingsbeleid kiest. Dat beleid, met onder meer een
brede spreiding van de beleggingen, wordt vervolgens uitgevoerd.
Daarnaast proberen de beleggers voor het ABP extra geld te verdienen
door slim in te spelen op mogelijkheden in de markten. Daar zijn ze de
afgelopen jaren aardig in geslaagd: de afgelopen vijf jaar is op die
manier elk jaar één miljard euro extra verdiend.
Wie bepaalt uiteindelijk wat er met mijn pensioen gebeurt?
Hoe uw pensioenregeling eruit ziet, bepalen sociale partners in de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid. Sociale partners zijn de vertegenwoordigers van alle werkgevers en werknemers binnen overheid en onderwijs. Werknemers zijn van de partij via de vakcentrales, werkgevers zijn vertegenwoordigd via hun koepelorganisaties.
Het ABP-bestuur adviseert sociale partners, legt de pensioenwensen van sociale partners vast in een regeling en voert ze vervolgens uit. Daarnaast belegt het bestuur de premies om bij zo min mogelijk risico een zo hoog mogelijk rendement te halen, zodat de pensioenen betaalbaar blijven en geïndexeerd kunnen worden.
De premies die nodig zijn, betalen werknemers en werkgevers. Het bestuur van het ABP, dat ook weer uit sociale partners bestaat, bepaalt per jaar de hoogte van de premie en de indexatie.
Het bestuur wordt ondersteund door een Raad van Advies. Daarin zitten vertegenwoordigers van belangenorganisaties van werkgevers, werknemers en gepensioneerden uit de wereld van overheid en onderwijs. Dit belangrijkste adviesorgaan van het ABP-bestuur bestaat uit 72 leden. De Raad van Advies adviseert over het beleid van het pensioenfonds op verzoek van het bestuur en op eigen initiatief.
Cijfers
De pensioenaanspraken van de huidige en toekomstige gepensioneerden
klommen van 121 miljard naar 132 miljard. Tegelijk daalde het
ABP-vermogen van 147 naar 136 miljard.
De slechte beleggingsjaren 2000 en 2001 kon het ABP nog opvangen met
financiële buffers uit de goede beleggingsjaren. Maar in 2002 waren
die buffers uitgeput. Dat komt tot uiting in de dekkingsgraad: dat is
de verhouding tussen wat ABP moet betalen en wat er is gespaard. In
2001 was de dekkingsgraad nog 122% ( 122 in kas voor iedere 100
verplichtingen). Eind 2002 was de dekkingsgraad gedaald naar 103%.
Wat gaat er nu gebeuren?
De hoogte van de dekkingsgraad zal bepalen welke maatregelen het
ABP-bestuur in overleg met de sociale partners moet nemen. Is de
dekkingsgraad te laag, dan moet de premie minstens omhoog tot het
niveau van de kostprijs. Pas als dat het geval is, kan de indexatie
worden beperkt of zelfs geannuleerd. Meer premie kost werkgevers en
werknemers helaas geld. Aanpak van de indexatie treft overigens ook de
gepensioneerden. Het ABP-bestuur zal de komende tijd in overleg met
alle betrokken partijen antwoorden moeten vinden voor de financiële
positie van het ABP.