ChristenUnie
Debat met informateurs Dinsdag 20 Mei 2003 - 15:11
Bijdrage André Rouvoet namens de ChristenUniefractie
Uit een internet-dagboek: Donderdagnacht. Inhoudelijk zijn we eruit.
Om twee uur komt het motto ter sprake. Ik waarschuw nog eens dat na de
tegeltjeswijsheden van Balkenende I niet alleen het regeerakkoord,
maar ook het motto puur zakelijk moet zijn en in geen geval een visie,
inspiratie, laat staan waarden en normen mag uitstralen. Jan-Peter
probeert nog iets met samen inleveren doe je niet alleen en Boris
oppert opgewekt participatie maakt het verschil, maar ik hou voet bij
stuk. Een alliteratie is de enige frivoliteit die ik wil toestaan. En
zo wordt even voor drieën het ideale motto voor het kabinet
Balkenende/Zalm geboren: meedoen, meer werk, minder regels. Zo, die
staat! We kunnen aan de slag.
Resultaten uit het verleden, ...
Ik stel me voor dat het ongeveer zo gegaan is met dit stuk. Ik heb
gezocht waar nu het hart van de nieuwe coalitie klopt, maar ik heb het
niet kunnen ontdekken en ik stel met teleurstelling vast dat, terwijl
er juist behoefte is aan een krachtig moreel leiderschap, Nederland
het de komende tijd met een kabinet zonder eigen inspirerende,
richtinggevende visie op de samenleving zal moeten doen. De formatie
van dat kabinet tot nu toe kent een aantal bijzondere aspecten. Zo
lijkt de formatie succesvol lijkt te worden afgerond door een andere
combinatie van partijen dan waarmee na de verkiezingen begonnen werd.
Bij mijn weten is zoiets sinds de Tweede Wereldoorlog alleen gebeurd
in 1977, toen na vele maanden vruchteloos onderhandelen door PvdA en
CDA in een handomdraai een kabinet van CDA en VVD tot stand werd
gebracht. Het moet gezegd: dat kabinet diende de volle termijn uit,
maar hier geldt dat resultaten uit het verleden geen garanties voor de
toekomst bieden. Vergelijk alleen al het enthousiasme waarmee de
vrinden Van Agt en Wiegel aan hun kabinet begonnen met de zuinige
conclusie van Balkenende dat dit een werkbare situatie is. Een
overeenkomst is wel de onzekerheid over de steun van de meerderheid
van de Kamer voor het kabinetsbeleid. Had men toen te maken met een
aantal loyalisten, van wie de steun op cruciale punten onzeker was, nu
zijn er van meet af aan vraagtekens gezet bij de stabiliteit i.v.m. de
deelname van D66, vooral vanwege het motief voor D66 om in het kabinet
te stappen, te weten de zichtbaarheid op links, die men in de Kamer
niet kan hebben. Zoals een direct betrokkene tegen mij zei: D66 heeft
eergisteren vooral ja tegen het kabinet gezegd.
Derde partner
Bijzonder was ook dat twee partijen samen een derde partner mochten
uitkiezen, wat leidde tot parallelle verkenningen naar de
mogelijkheden van verschillende coalities en - ook bijzonder - de
kortstondige betrokkenheid van mijn eigen fractie bij de formatie.
Politiek slecht te begrijpen vond ik dat de grootste partij vrijwillig
zijn eigen eerste voorkeur losliet ten gunste van die van de VVD en
dat het CDA ervoor koos om de wederopbouw na acht jaar paars aan te
vatten met twee van de drie paarse partijen. Opmerkelijk was dat nadat
de keuze op D66 gevallen was, het formatieproces werd aangepast. De
opdracht van de informateurs richtte zich immers op het zoeken van de
derde partner, waarna de formateur het regeerakkoord zou gaan
schrijven. Maar het afbreukrisico daarvan voor de beoogde premier werd
nu te groot geacht, omdat zijn lot in handen lag van de leden van de
kleinste coalitiepartner. Dat leverde wel de mooiste krantenkop uit de
formatieperiode op: D66 tegen een referendum over regeringsdeelname;
want, aldus de heer Dittrich: bij een referendum kun je alleen maar ja
of nee zeggen. Tja, wat zou ík daar nou tegen kunnen inbrengen
Positief is dat er een hoofdlijnenakkoord ligt, dat door het nieuwe
kabinet verder ingevuld moet worden. Dat is goed voor het dualisme en
verdient daarom waardering. Daar zit ook ruimte voor verbeteringen!
Inhoud en verantwoording
Daarmee ben ik bij de inhoud. De noodzaak tot stevige ingrepen in de
overheidsfinanciën is evident. De economie staat stil en er zijn
tegenvallers in de belastingsfeer en vooral bij de zorguitgaven.
Politiek pikant is wel dat de eis van begrotingsevenwicht door zowel
VVD als CDA geruisloos is losgelaten, terwijl dat met de PvdA nog
onbespreekbaar leek. Enige verantwoording lijkt me op zijn plaats. Dat
geldt ook voor de hypotheekrenteaftrek. Ook opmerkelijk is dat het
akkoord een negatief effect heeft op de werkgelegenheid en de
economische groei. Hoe dan ook: er zit veel zuur en heel weinig zoet
in het vat. Dat mag dan onontkoombaar zijn, de vraag is of het zuur
eerlijk verdeeld wordt en of er voldoende gepoogd wordt de ergste pijn
te verzachten. Mijn fractie meent van niet en maakt zich ernstig
zorgen over de gevolgen van het nu voorgestelde pakket. Met anderen
noem ik de forse ingrepen in de sociale zekerheid, waarbij bijv. ook
bestaande WAO-gevallen niet ontzien worden; terecht noemde
CNV-voorzitter Terpstra dit niet alleen een kwestie van
betrouwbaarheid, maar ook van moraliteit. Maar ook de stevige
maatregelen in de zorg baren ons zorgen. Hoe proportioneel is een
verhoging van de AWBZ-premie met meer dan 3 miljard, terwijl de burger
ook te maken krijgt met hogere eigen zorgkosten als gevolg van een
kleiner pakket en hogere eigen betalingen? Terecht stelt het Centraal
Planbureau dat er niet een netto lastenverlichting, maar een
lastenverzwaring van 3,3 miljard resulteert, die vooral de
zorgbehoevenden treft. Dat is toch niet verantwoord?!
Wat betreft de loonmatiging vind ik het bepaald niet misplaatst dat de
overheid haar verantwoordelijkheid neemt voor de collectieve sector.
Maar waarom worden er dan geen echte pogingen gedaan om ook sociale
partners tot loonmatiging te verleiden? Als dat lukt, levert dat
notabene 40.000 extra banen op! Dat moet toch zowel de overheid als
sociale partners veel waard zijn.
Immigratie en integratie
Kritisch zijn we ook over een aantal niet-financiële zaken. Over de
bestuurlijke vernieuwing wil ik er maar het zwijgen toe doen; daar zal
de komende jaren al teveel tijd en energie in worden gestoken die een
betere zaak waard zijn. Belangrijker vindt mijn fractie de paragraaf
over immigratie en integratie, waarin het merkwaardige plan staat om
asielzoekers pas een definitieve verblijfsstatus te geven als zij
slagen voor een inburgeringsexamen. Kan dat worden toegelicht?
Positief is dat er een regeling komt voor asielzoekers die al erg lang
in procedure zijn, zij het dat die niet in de buurt komt bij wat ons
in navolging van de VNG voor ogen stond. Wat betreft
ontwikkelingssamenwerking stel ik vast dat het budget nominaal 0,8%
blijft, maar door een verdere belasting de facto verlaagd wordt,
conform de aloude wens van de VVD. En dan het milieu: dat komt er
bekaaid af, al weten we niet precies hóe bekaaid, omdat de
milieueffecten opnieuw niet zijn berekend. Velen zijn geneigd om dat
vooral D66 aan te rekenen en daar valt wel wat voor te zeggen, maar
het is ook veelzeggend dat het woord rentmeesterschap in dit stuk niet
één keer voorkomtEn om voor de vuist weg nog wat onderwerpen te noemen
waarover wij zeer kritisch zijn en waarover ik moties overweeg: het
opnieuw afknijpen van de publieke omroepen, het lukraak schrappen van
een wettelijke instantie als de RWI en de volstrekt arbitraire
leeftijdsgrens bij de identificatieplicht.
Immateriële thema's
Wél ingenomen is mijn fractie met het feit dat er ten aanzien van een
aantal immateriële themas, die door ons in de verkennende gesprekken
aan de orde zijn gesteld, in dit akkoord althans enige correcties zijn
aangebracht op wetgeving zoals die onder paars tot stand is gekomen.
Dat geldt voor handhaving van de zorgvuldigheidsnormen bij
zwangerschaps-afbreking, het accent op palliatieve zorg en het verbod
op therapeutisch kloneren, maar ook voor het waarborgen van de
onderwijsvrijheid, de verruiming van de gemeentelijke vrijheid om
bordelen te weren en voor de erkenning van gewetensbezwaren van
ambtenaren van de burgerlijke stand ten aanzien van het sluiten van
een huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht. Dat is allemaal
winst, maar let wel: voor ons vormden deze punten het vertrekpunt voor
onderhandelingen, zeker niet de einduitkomst. Hoe dan ook: het blijkt
nuttig te zijn geweest dat wij deze punten op tafel hebben gelegd.
Overigens krijg ik de indruk dat er vanaf het moment dat we die tafel
weer verlieten ook niet meer over gesproken is. De tekst is intussen
wel magerder dan waar ik op grond van het tussentijds verslag van de
informateurs op had gerekend: zo is van de wens extra aandacht en
extra geld voor de palliatieve zorg alleen het eerste deel gehonoreerd
Zou deze hele paragraaf nu niet aan betekenis en geloofwaardigheid
winnen als er óók meer geld beschikbaar werd gesteld, voor noodopvang
en begeleiding van ongewenst zwangere vrouwen, voor pijnbestrijding en
lijdenverlichting van mensen in de eindfase van hun leven, voor hulp
aan slachtoffers van vrouwenhandel en seksuele uitbuiting, voor
bestrijding van prostitutie door minderjarigen? Ik overweeg ook op dit
punt een motie.
Wat er ook een beetje bij hangt is het thema van waarden en normen.
Het wordt eigenlijk alleen bij veiligheid en immigratie aangestipt,
maar over het brede debat, dat nu juist door maatschappelijke
organisaties en bijv. de kerken actief is opgepakt, lees ik niets
meer. Is dit stilletjes van de agenda afgevoerd, omdat VVD en D66 er
niets in zien of mogen we nieuwe impulsen verwachten?
Verdienen
Tenslotte, voor de politieke en staatsrechtelijke helderheid: hoezeer
we bepaalde punten in het akkoord ook waarderen, er is met ons geen
akkoord gesloten en we voelen ons dan ook op geen enkele wijze
gecommitteerd aan dit kabinet en zijn programma. Net zo min als we ons
overigens laten vangen in een oppositioneel monsterverbond. U allen,
aan welke kant van de zaal u straks ook zit, mag de komende jaren (en
laten we het voorlopig maar op maximaal vier houden, meneer
Balkenende) van ons verwachten: een zelfstandige, onafhankelijke
beoordeling van het beleid, waarbij we op grond van toetsing aan ons
programma zullen steunen wat onze steun verdient, maar bestrijden wat
bestrijding behoeft. En me dunkt dat het akkoord voor een
geïnspireerde en vrijmoedige christelijk-sociale partij als de
ChristenUnie voldoende uitdagingen bevat om het beleid bij te sturen
vanuit principiële uitgangspunten als rechtvaardigheid,
rentmeesterschap, respect voor het leven en internationale
gerechtigheid!
Ik wil maar zeggen: u kunt niet rekenen op onze steun, u kunt die wel
verdienen...
---