Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling


"En vergeef ons onze schulden?"

12.05.2003 11:07


- Een NCDO debat over schuldverlichting voor ontwikkelingslanden en de effecten van het Nederlandse beleid -

Datum: 21 mei 2003 Tijd: 13.00 tot 14.30 uur (met gelegenheid tot het stellen van vragen)

Locatie: Internationaal Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag. RSVP: Entree gratis, schriftelijke vooraanmelding noodzakelijk ivm beperkte aantal plaatsen via mail: info@ncdo.nl

Naar aanleiding van de binnenkort te verwachten publicatie van de Inspectie Ontwikkelingssamenwerking en beleidsevaluatie (IOB) - de onafhankelijke inspectie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken over de evaluatie van schuldverlichtingactiviteiten en de rol van de Nederlandse overheid.

Jan Willem Gunning, Vrije Universiteit, Hoogleraar Ontwikkelingseconomie en Directeur Amsterdam Institute for International Development (AIID)
Joyce Kortlandt, Jubilee Nederland, Beleidsmedewerker NOVIB Aerdt Houben, de Nederlandsche Bank, Adjunct Directeur Monetair Beleid en Hoofd Afdeling Financiële Stabiliteit
Gespreksleider: Henny Helmich, Directeur NCDO

"Zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven?"
- Achtergrondartikel -

Nederland is koploper in vergelijking met andere donorlanden, waaronder zeker de G7 landen, op het terrein van de verlichting van buitenlandse schulden. Nederland is vooraanstaand in beleidsontwikkeling, en in steun aan internationale schuldverlichting zoals bijvoorbeeld het HIPC initiatief. Nederland heeft sinds 1990 circa 2,3 miljard aan schuldverlichting uitgegeven, voornamelijk uit de begroting van ontwikkelingssamenwerking (ODA bestemd voor armoedebestrijding). Nederlandse bewindspersonen voor ontwikkelingssamenwerking hebben zich op dit terrein zeer actief betoond, daartoe gesteund door een sterk politiek en maatschappelijk draagvlak. Duizenden hebben zich in campagnes, zoals die van Jubilee, in de afgelopen jaren ingezet voor schuldverlichting. De NCDO zet zich in voor het versterken van het Wereldburgerschap voor de Millenniumdoelstellingen. Positieve resultaten van schuldverlichting zijn doorslaggevend voor armoedebestrijding. De NCDO meent daarom dat het binnenkort te verwachten evaluatierapport van de IOB, de onafhankelijke inspectie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, over de meetbare effecten van schuldverlichtingactiviteiten en de rol van de Nederlandse overheid van eminent belang zou kunnen zijn voor de beoordeling van de resultaten door Nederlandse Wereldburgers. De volgende onderwerpen zijn interessant voor het politieke en publieke debat in combinatie met de bevindingen uit het IOB rapport. De uitkomsten van een goed geïnformeerd publiek debat kunnen handvatten geven voor gerichte betrokkenheid ter beleidsbeïnvloeding en politieke steun aan verbetering van resultaten.

Welke resultaten zijn er met schuldverlichting geboekt? Zijn de armen in de ontwikkelingslanden, en met name de armste landen waarvoor Nederland zich heeft ingezet, er iets mee opgeschoten?

Wat is eigenlijk het motief (geweest) voor de Nederlandse overheid om te kiezen voor het instrument van schuldenverlichting boven bijvoorbeeld programmas van bilaterale sectorondersteuning of het via particuliere kanalen versterken van maatschappijopbouw (civil society) voor armoedebestrijding in ontwikkelingslanden?

Er is altijd in het debat sprake geweest van een zg. moreel risico bij schuldenaar-landen. Moreel risico is dat door schuldkwijtschelding onbedoeld het gedrag van wanbetaling wordt beloond en zo wordt bestendigd. Er is tot nu toe maar heel weinig aandacht geweest voor het moreel risico voor schuldeisers. Want kredietverstrekkers zouden natuurlijk onbedoeld schadeloos kunnen worden gesteld voor onverantwoorde kredietverstrekking. Hoe transparant en coherent is het beleid dat formeel wordt aangemerkt als armoedebestrijdingsbeleid? Wiens schuld is er eigenlijk vergeven? Zijn de crediteuren in Nederland, de Nederlandse Credietverzekerings Maatschappij (NCM) of het Ministerie van Financiën er beter van geworden omdat zij uit armoedebestrijdingsmiddelen (begroting ontwikkelingssamenwerking) konden putten om deels oninbare schuldvorderingen te vereffenen? Is daardoor het geld voor ontwikkelingshulp gebruikt om schuldvorderingen te innen die anders door de schatkist als geheel uit algemene middelen zouden moeten worden vereffend? En wat gebeurt er in de (nabije) toekomst? Is de ca. 2,3 miljard een sigaar uit eigen (armoedeverlichtingsmiddelen)doos geweest, zoals de Jubilee campagne beweert? Is de doelstelling om schuldverlichting uit additionele middelen te financieren gehaald?

Hoe heeft Nederland bijgedragen aan de initiatieven van Wereldbank en IMF ter schuldverlichting? De Wereldbank stelt als voorwaarden voor schuldverlichting o.a. goed economisch beleid, goed bestuur, en participatie (ownership) van de bevolking. Nederland zet zich daar ook krachtig voor in. Is het schuldverlichtingsbeleid van de Wereldbank samenhangend met deze eigen voorwaarden, en hebben de resultaten van schuldverlichting bijgedragen aan beter bestuur? Schuldverlichting moest ooit leiden tot het houdbaarder worden van overblijvende schulden. Is die doelstelling dichterbij gebracht? Is de totale uitstaande schuld van met name de concentratielanden voor het Nederlandse OS beleid middels nieuwe kredietverleningen weer verhoogd en zijn deze dan nog steeds houdbaar? En wat staat ons - en de armen in de Minst Ontwikkelde Landen - te wachten in de komende jaren voor 2015?

Postbus 94020
1090 GA Amsterdam
T: + 31 (0) 20 568 8755
F: + 31 (0) 20 568 8787
e-mail: info@ncdo.nl

Bezoekadres:
Mauritskade 63
(hoofdingang KIT)
1092 AD Amsterdam