Katholieke Universiteit Nijmegen
Promotie-onderzoek naar jongeren met een verlieservaring
Rouwgroepen op school kunnen bijdragen aan verwerking verlies
Op maandag 23 juni promoveert Riet Fiddelaers-Jaspers aan de
Katholieke Universiteit in Nijmegen op het proefschrift Verhalen van
rouw - de betekenis van steun op school voor jongeren met een
verlieservaring. Uit haar literatuuronderzoek werd duidelijk dat
zogenaamde rouwgroepen bij kunnen dragen aan een goede verwerking van
een verlies, desondanks bleken de effecten wetenschappelijk moeilijk
aantoonbaar. De promovenda maakte de onderzoeksresultaten toegankelijk
voor de doelgroep zelf in de gelegenheidsuitgave Een klein verhaal van
rouw waarin de samenvatting uit haar proefschrift in de vorm van een
stripverhaal is opgenomen en de jongeren zelf adviezen geven aan hun
leraren.
Jaarlijks blijven vele adolescenten (jongeren tussen 12 en 20 jaar)
als rouwende achter na de dood van iemand in hun gezin. Uit eerder
onderzoek bleek op scholen 1,5% van de leerlingen te rouwen om de dood
van een ouder en 0,7% om de dood van een broer of zus. Op grote
scholengemeenschappen voor voortgezet onderwijs gaat het dan om
substantiële aantallen. Mw. drs. Fiddelaers-Jaspers gaat in haar
proefschrift in op jongeren in het voortgezet onderwijs die een
verlies in het gezin hebben meegemaakt. Ze combineerde het onderzoek
naar de effecten van rouwbegeleiding met onderzoek naar
betekenisgeving van leerlingen.
School en rouwgroepen
Uit literatuuronderzoek blijkt dat een rouwgroep een goede vorm van
sociale steun is voor rouwende jongeren. Zij kunnen er hun gevoelens
en ervaringen delen en het vermindert hun gevoel van vervreemding en
isolatie. De school is geschikt om een rouwgroep aan te bieden:
leerlingen zijn gewend om in groepen aan bepaalde thema´s te werken en
vormen op die manier geen uitzondering. Bovendien is een interventie
op school voor jongeren minder ingrijpend en dichter bij huis dan
steun van professionele hulpverleners. In het kader van het
proefschrift werd het effect van deze groepen nader onderzocht. Op
zeven scholen voor voortgezet onderwijs (van vmbo tot gymnasium)
werden twee begeleiders opgeleid om een rouwgroep voor leerlingen met
een verlieservaring op te zetten en te begeleiden. Voor deze groepen
werd een speciale trainingsmap (Rouw op je dak) ontwikkeld, onder meer
gebaseerd op ervaringen in Amerikaanse scholen. Het effect van de
rouwgroepen (vergelijkend onderzoek met behulp van vragenlijsten)
bleek echter moeilijk meetbaar.
Over Riet Fiddelaers-Jaspers
Drs. Riet Fiddelaers-Jaspers werkt bij KPC Groep als adviseur, onder
andere voor scholen die te maken hebben met verliessituaties. Tevens
is zij oprichtster van In de Wolken (www.in-de-wolken.nl), een
kleinschalige onderneming die zich speciaal richt op kinderen en
jongeren die te maken hebben met een verlies door de dood. Voor haar
werk voor rouwende kinderen kreeg ze in 1998 samen met stichting
Achter de Regenboog de Gerrit Brussaardprijs. Fiddelaers benadrukt het
belang dat ze hecht aan de betrokkenheid van de doelgroep zelf doordat
jongeren met een verlieservaring als paranimfen optreden bij de
verdediging van het proefschrift. Tijdens de conferentie ´Rouw op je
dak´ die plaatsvindt op woensdag 24 september in De Werelt in
Lunteren, werken deze jongeren ook mee aan diverse workshops. Deelname
aan deze conferentie is nog mogelijk.
Publicatiebureau In de Wolken
Mw. Fiddelaers-Jaspers is oprichtster van In de Wolken
(www.in-de-wolken.nl), een expertisebu-reau dat zich speciaal richt op
kinderen en jongeren die te maken hebben met een verlies door de dood.
In de Wolken voorziet in de behoefte aan informatie via publicaties,
brochures, boeken en een uitgebreide literatuurlijst. Ook zijn
verdrietkoffertjes ontwikkeld die met name door GGD´s en scholen
gebruikt worden. Verder biedt In de Wolken advisering en training op
het gebied van ver-lies en start in oktober de tweejarige opleiding
´Omgaan met verlies´ voor mensen die beroepsma-tig regelmatig met
rouwenden (zowel kinderen als volwassenen) te maken hebben.
Andere publicaties van drs. Riet Fiddelaers-Jaspers over
rouwverwerking (selectie)
o Doodnormaal? Handreiking voor leraren in het voortgezet onderwijs
die te maken krijgen met jongeren met verdriet en rouw.
o Weer-zin in leven. De school en zelfdoding
o Waar ben je nu, zie jij me nog? Teksten bij een afscheid
geschreven voor en door kin-deren, geïllustreerd door Sil van Oort en
kinderen zelf
o Wie ben ik zonder jou? Jong zijn en verder leven na een verlies.
Een handzaam boekje voor jongeren die in hun naaste omgeving te maken
krijgen met het overlijden van een betekenisvol persoon.
o Naar een nieuwe horizon. Werk- en herinneringsboek. Geschikt voor
jongeren van ongeveer 12 tot 16 jaar om hun ervaringen en gevoelens in
vast te leggen.
o Veelkleurig verdriet. Veelkleurig verdriet laat zien hoe
verschillend en hoe overeenkom-stig er wordt gerouwd in diverse
(christelijke, joodse, Chinese, islamitische, hindoeïsti-sche)
religies/culturen.
Promotie mw. drs. Riet Fiddelaers-Jaspers: Verhalen van rouw. De
betekenis van steun op school voor jongeren met een verlieservaring.
Maandag 23 juni 2003, 13.30 uur.
Mw. Fiddelaers-Jaspers is werkzaam bij de KPC Groep in
´s-Hertogenbosch, e-mail: r.fiddelaers@kpcgroep.nl. Het boek ´Verhalen
van rouw´ wordt uitgegeven door In de Wolken te Heeze, 040 226 24 50,
e-mailadres: indewolken@chello.nl. Bij dezelfde uitgever komt ook ´Een
klein verhaal van rouw´ uit.
4-6-2003