25-06-2003
Vermaatschappelijking: Wel in de samenleving, maar geen regulier werk

Utrecht, 25 juni 2003. Vermaatschappelijking heeft als doel het mogelijk te maken dat mensen met psychische problemen een zo normaal en volwaardig mogelijk leven kunnen leiden als burger in de samenleving. Nederland kent naar schatting 72.000 mensen met ernstige en langdurende psychische problemen. Minimaal 48.000 van hen zijn langdurend in begeleiding bij de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). Het merendeel leeft zelfstandig of in een beschermende woonvorm. Dat betekent niet dat zij volledig zijn geïntegreerd in de maatschappij. In vergelijking met andere burgers hebben zij een kleiner sociaal netwerk. Ze zijn minder vaak gehuwd, hebben minder vaak een partner, hebben minder vrienden en kennissen en minder vaak werk. Slechts tien procent heeft een reguliere baan. Dit blijkt uit een onderzoek van het Trimbos-instituut naar de vermaatschappelijking van de zorg voor mensen met ernstige en langdurende psychische problematiek. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS.

Maatschappelijke positie

De meeste mensen met een psychische handicap (circa 60%) zijn ongehuwd. Ongeveer een kwart heeft een vaste partner. De helft van de betrokkenen heeft arbeidsmatige bezigheden, zoals betaald werk, vrijwilligerswerk, een opleiding of een reïntegratietraject naar arbeid. Een op de zes mensen heeft betaald werk: hetzij een reguliere baan (10%), hetzij gesubsidieerd werk, bijvoorbeeld in de sociale werkvoorziening (7%).

Kwaliteit van leven

In het algemeen ervaren mensen met langdurige en ernstige psychische problematiek een lagere kwaliteit van leven dan de rest van de bevolking. Zij zijn ontevreden op 'psychologisch' en op financieel gebied. Ook zijn ze zelden tevreden over hun sociale netwerk.

Hulpbehoeften

Veel cliënten hebben behoefte aan hulp bij hun herstel en het weer op orde brengen van hun leven, bijvoorbeeld meer zelfvertrouwen krijgen. Verder hebben veel mensen behoefte aan (extra) ondersteuning bij het opbouwen en onderhouden van sociale contacten en bij het vinden of uitbreiden van dagelijkse bezigheden. Daarbij gaat het vaak om nog onvervulde behoeften, ook al is het merendeel van de onderzochten in zorg bij de GGZ.

Hulpaanbod

In de jaren negentig is het ambulante GGZ-aanbod (ofwel 'zorg aan huis') voor mensen met ernstige psychische problematiek gegroeid. Zorg aan huis-programma's, zoals casemanagement (coördinatie van zorg) en psychiatrische thuiszorg, hebben een vaste plaats ingenomen. Rond 2000 kende de GGZ 250 voorzieningen specifiek voor begeleiding bij dagbesteding en arbeid zoals dagactiviteitencentra en arbeidsrehabilitatiecentra, met minimaal 16.000 bezoekers of deelnemers. Er zijn geen landelijke gegevens bekend over de mate waarin het genoemde aanbod daadwerkelijk bereikt heeft dat de maatschappelijke positie van cliënten verbetert.

Het rapport 'Het monitoren van vermaatschappelijking; deel 1 Bericht over de stand van zaken' is geschreven door H. Michon, N. van Erp, F. Giesen en H. Kroon. Het is te bestellen bij het Trimbos-instituut, tel. (030) 297 11 80, e-mail: bestel@trimbos.nlPrijs EUR 14,-, bestelnummer RF200302.

---

Voor meer informatie, bel Henk Maurits (030 - 297 11 38) of Harald Wychgel (030 - 297 11 16), voorlichters Trimbos-instituut. Bezoekadres: Da Costakade 45, Utrecht.
Postadres: Postbus 725, 3500 AS Utrecht.
Telefoon (030) 297 11 00 Fax: (030) 297 11 11