Partij van de Arbeid

AO VROM Woningbouwproductie

Adri Duivesteijn

Den Haag, 26 juni 2003

Stagnerende productie

De jaren 2002 en 2003 staan in het teken van een teruglopende productie. Kwamen in 2001 nog 73.000 woningen gereed (het streven was 100.000), in 2002 waren het er 67.000 en in 2003 zijn het naar verwachting 64.000. De uitvoering van de verstedelijking ligt, wat betreft de totale productie volgens de Vinex-convenantafspraken, achter op schema. De dalende trend is nog niet gekeerd. Het woningtekort loopt op tot zo'n 200.000 woningen in 2005.

Ontoereikende analyse

De Minister presenteert een bijzonder schamele analyse van wat er eigenlijk aan de hand is.

Er is een principiëlere discussie noodzakelijk dan louter het instellen van task forces, en de roep om minder regelgeving. Het zou juist nu moeten gaan om zaken als: * een overheid die zich afhankelijk heeft gemaakt van de markt; * het falen van een marktgericht model (verzelfstandigde corporaties en ontwikkelaars); * de betekenis van de geïntegreerde organisatiegraad van marktpartijen voor de stagnatie, integratie in termen van samenwerking (consortia bestaande uit corporaties, projectontwikkelaars en beleggers), in termen van functies (wonen, winkelen, voorzieningen), in termen van financiën (dure woningen moeten goedkope opbrengen - Robin Hood-model). Alles hangt met alles samen, en wacht in tijden van neergang op elkaar, zodat er per saldo kennelijk niets gebeurt; * gemeenten die de bouwproductie onvoldoende onder controle hebben. In Leidsche Rijn zal in 2004 slechts de helft van het programma worden gerealiseerd. De gemeente noemt als redenen onder meer de jarenlange onduidelijkheid over de overkapping en verlegging van de A2, en discussies met projectontwikkelaars over wijzigingen in het bouwprogramma die de voortgang geen goed hebben gedaan; * een herwaardering van het traditionele anticyclische beleid van de overheid; * nu ontstaat bij de eerste de beste recessie een totaalprobleem (op alle fronten); * moeten we wel zo door blijven gaan? Of moeten we bijvoorbeeld naar een grondbeleid dat meer geënt is op een kleinschalige uitgifte aan particulieren die vooral voor eigen gebruik bouwen? Moeten we af van de sterk geïnstitutionaliseerde bouw? Moeten we naar een primaat bij de publieke sector of moeten we, ondank alles, blijven vertrouwen op de werking van 'de markt'?

Evidente omissies

· Hoe zit het precies met de convenanten?

· Hoe zit het precies met de herijking bij de Vijfde Nota (bijstelling van convenanten)?

· Wat gaat de Minister doen met het niet nakomen van de afspraken door de gemeenten zoals deze zijn vastgelegd in de convenanten?

· Worden er subsidietoezeggingen (locatiesubsidies) teruggevorderd?

· Welke invloed heeft het bouwclaimmodel op een stagnerende productie?

· Waarom is er in het geheel geen aandacht voor het particulier opdrachtgeverschap?

· het ontbreken van een goed vereveningsmodel heeft mede de Robin Hood-achtige constructies bewerkstelligd, met welke gevolgen en welke lessen?

Wat staan wij moet spoed voor?

1. Met spoed de sociale woningbouw versnellen als motor van de woningbouwproductie.

2. Directe doorstroming mogelijk maken vanuit de herstructureringswijken zodat ook hier de vernieuwing kan worden versneld.

3. Landelijke corporaties moeten een vereveningsfonds organiseren voor onrendabele toppen sociale huur en koop.

4. Op grote schaal locaties vrijmaken voor burgerinitiatieven in de vorm van het particuliere opdrachtgeverschap.

5. Aanpassing van de BEW voor goedkope koopwoningen.

Vinex: litanie aan problemen:

A met al is een heel merkwaardige situatie ontstaan. De Vinex lijkt een relatief overzichtelijke en doelgerichte opgave die de overheid in de hand zou moeten hebben. Er is echter sprake van een litanie aan problemen waar de Minister vervolgens niets mee doet. Behalve de stagnerende productie, wordt nog eens de volgende top tien van problemen gepresenteerd (pag. 77): * tekort aan schoollokalen; * onvoldoende afstemming over ontwikkelen en aanbieden van zorg- en welzijnsdiensten; * gebrek aan tijdige samenwerking met marktpartijen over planning winkelaanbod; * te weinig ruimte voor opgroeiende jeugd; * slechte bereikbaarheid sportvoorzieningen; * onduidelijkheid over financiering en exploitatie van geclusterde voorzieningen; * te weinig aandacht voor kinderopvangfaciliteiten; * schaarste aan huisartsen, tandartsen, apothekers en paramedici; * gebrek aan actieve samenlevingsopbouw en ondersteuning particulier initiatief; * verkokering binnen gemeentelijk apparaat. Hier voegen wij aan toe: de bezuinigingen en overschrijdingen bij VenW die een verdere vertraging van de Vinex-operatie zal opleveren. Het voortgangsrapport wijst hierop (pag. 81), maar laat het daar verder bij.

Hoe heeft de Vinex zo massaal knelpunten kunnen opleveren? De liberale Minister laat het bij het - zeer oppervlakkig en selectief - rapporteren en signaleren. De Vinex verdient een principiëlere discussie. Hieraan dient een uitgebreide casestudy ten grondslag te liggen.

Casestudy gewenst

Daarom willen wij een evaluatie naar de stagnatie op basis van een casestudy van de Vinex-locatie IJburg. Op IJburg waren alle voorwaarden voor handen voor een succesvolle bouwproductie: de grond is in handen van de gemeente, er is een zeer krappe woningmarkt, en er is koopkrachtige vraag. Hoe heeft het gangbare bouw- en volkshuisvestingsmodel daar kunnen falen? Bij een dergelijke evaluatie ook aandacht voor: * Ervaringen van architecten die nu met nog maar één opdrachtgever te maken hebben, maar waarbij die consortia zodanig verkokerd zijn dat de architecten per saldo met 36 toets- en verandermomenten te maken hebben. * Kritische geluiden zoals bijvoorbeeld gepubliceerd in Cobouw. Uit het artikel van Strijland: >

Tot slot

Wat gebeurt er met de aanbevelingen van de Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid?

We betalen de prijs van 8 jaar liberaal beleid (4 jaar D'66, 4 jaar VVD). Ook het terzijde leggen van onze motie waarin wij pleiten voor een garantie dat er voldoende goedkope sociale woningbouw voor lagere inkomensgroepen en allochtonen worden gebouwd in de Vinex, getuigt hier weer van. Als je hier op geloofwaardige manier in wilt voorzien, behoort de motie te worden uitgevoerd.


---
Tweede Kamer der Staten-Generaal www.tweedekamer.nl

Aan dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend.