Nieuwe bijstandswet aangenomen maar gevolgen voor toezicht nog onduidelijk
3 september 2003
De Tweede Kamer nam dinsdag 2 september de Wet werk en bijstand aan.
De regeringspartijen CDA, VVD en D66 stemden eensgezind vóór.
Hetzelfde deden LPF en SGP. De vier andere partijen - PvdA, SP,
GroenLinks en ChristenUnie - waren tegen.
Als de Eerste Kamer in oktober ook akkoord gaat, treedt de nieuwe
bijstandswet op 1 januari 2004 in werking. Daarmee komt dan een einde
aan veertig jaar Algemene bijstandswet. Onveranderd blijft de
vangnetfunctie. Net als bij de vorige bijstandswet is de WWB een
noodvoorziening voor mensen die om wat voor reden dan ook niet of niet
volledig in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. En dan alleen nog als
ze geen gebruik kunnen maken van sociale verzekeringen of van andere
sociale voorzieningen.
Eigen budget
Gemeenten krijgen voortaan een budget waaruit ze alle
bijstandsuitkeringen moeten betalen. Wat ze over houden, mogen ze naar
eigen inzicht besteden. Wat ze tekort komen, moeten ze zelf bijleggen.
Geld dat ze overhouden kunnen ze uitgeven aan bijvoorbeeld nieuwe
lantaarnpalen, maar ze kunnen het ook gebruiken voor extra projecten
op het gebied van reïntegratie, het weer aan werk helpen van mensen
met een bijstandsuitkering. Voor die reïntegratie krijgen ze trouwens
een apart budget dat ze flexibel en vrij kunnen besteden.
De zogeheten categorale bijstand of bijzondere bijstand, bestemd voor
speciale groepen bijstandsgerechtigden verdwijnt. Dat betekent dat
gemeenten geen extraatje kunnen uitdelen om bijvoorbeeld kerstinkopen
te doen.
Oudere werklozen en bijstandsmoeders met jonge kinderen moeten
binnenkort net als iedereen zo veel mogelijk solliciteren. Wanneer de
gemeente waarin ze wonen hen althans geen ontheffing van de
sollicitatieplicht geeft omdat er bijvoorbeeld onvoldoende
kinderopvang in de gemeente voorhanden is. Dat is een concessie die
staatssecretaris Rutte van SZW heeft moeten doen aan met name het CDA.
Toezicht
De kranten stonden de laatste tijd bol van de protesten tegen de
nieuwe wet. Onbelicht in de publiciteit bleven de wijzingen in het
toezicht. In de laatste zinnen van het persbericht dat het Ministerie
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op 12 mei 2003 uitgaf stond het
vrij duidelijk. 'Uitgangspunt van de nieuwe wet is dat de gemeenteraad
de eerstverantwoordelijke is voor de controle op de uitvoering. IWI
houdt op rijksniveau toezicht.' Dat uitgangspunt is nog niet
uitgewerkt.
Half juli publiceerde inspecteur-generaal Kokhuis zijn visie op dat
nieuwe toezicht. Nog onduidelijk is wat de wet voor de inspectie gaat
betekenen, dat moet de komende weken duidelijk worden.
Inspectie Werk en Inkomen