Den Haag, 24 september 2003
Bijdrage van Martijn van Dam (PvdA) aan het Algemene Overleg over elektronische overheid, woensdag 24 september 2003
De PvdA heeft dit overleg aangevraagd, want Nederland doet het slecht op ICT-gebied!
Of Cap Gemini nu een ranglijstje maakt of The Economist, Nederland gaat omlaag. Dit lijkt vooral te maken te hebben met een gebrek aan tijdige en duidelijke regelgeving en een overheid die haar diensten veel te weinig via Internet aanbiedt.
Niet voor niets brachten vijf politieke zwaargewichten een half jaar geleden een boekje uit met de titel "De Belgen doen het beter!" Dat ís namelijk zo. En niet alleen de Belgen. Ook de Denen, de Finnen, de Zweden en de Ieren doen het beter!
Met het vertrek van Van Boxtel lijkt ook de passie voor ICT uit het kabinet vertrokken. Vorige week leek het erop dat ICT toch weer op de agenda stond van het kabinet, maar op zoek naar concrete ambities, kwam ik niet verder dan de ambitie dat de helft van de overheidsinformatie in 2007 op Internet te vinden moet zijn. Als je dat afzet tegen het huidige niveau, is dat een ambitie van niks!
Dat valt tegen! Op de kabinetsplannen valt veel aan te merken, maar als één ding positief is dan is het wel dat op tal van onderwerpen concrete ambities zijn geformuleerd. En échte ambities, geen inkoppertjes. Waarom niet op ICT-gebied?
Wie is er eigenlijk aanspreekbaar op het ICT-beleid? EZ noemt zichzelf in de begroting het coördinerende ministerie voor ICT. Prima, als het zo is, maar ik kan nauwelijks geloven dat de beide ministers bij BZK gewillig de rijksoverheid gaan reorganiseren als minister Brinckhorst daarom vraagt.
Nu is het onduidelijk. ICTU, BZK, EZ, allemaal bezig met de ontwikkeling van het ICT-beleid. Dan doen ze ook nog wat bij onderwijs, bij zorg, bij financiën, enzovoorts. Niet alleen de Kamer weet niet bij wie ze moet zijn. Dat geldt ook voor de buitenwereld. Kan het kabinet daar duidelijkheid in scheppen?
Vandaag bespreken we de elektronische dienstverlening van de overheid en het gebruik van open source software en open standaarden. Ik heb al gezegd: de ambities zijn laag en onvoldoende concreet en ik hoop dat we daar via dit overleg verandering in kunnen brengen. Dat is belangrijk, want een slimme inzet van ICT door de overheid zorgt voor een betere dienstverlening aan burgers en bedrijven, minder administratieve lasten en dus een gunstiger vestigingsklimaat voor bedrijven en kostenbesparingen bij de overheid.
Er valt veel winst te behalen door de gegevenshuishouding van de overheid te verbeteren. Daarvoor was het programma stroomlijning basisgegevens bedoeld. Als de regering dit goed uitvoert hoeven burgers en bedrijven straks niet langer grote formulieren met steeds dezelfde informatie in te vullen, maar is het opgeven van hun identificatienummer op een website genoeg. De Belgen hebben dit al en schijnen miljoenen te hebben bespaard!
De eindrapportage is zeer teleurstellend! We hebben nog járen nodig voordat er in Nederland sprake is van zogenaamde authentieke registraties, laat staan voordat we ze kunnen gebruiken.
Dat levert ons een enorme achterstand op! U zou binnen twee jaar klaar moeten zijn. Kunnen we dat met de regering afspreken? Vanaf 2005 hoeft niemand meer ingewikkelde formulieren in te vullen en hoeft niemand meer dan één keer dezelfde informatie op te geven aan de overheid. Als u het niet regelt, moet de Kamer het maar doen.
Dit vereist de opzet van basisregistraties en de implementatie van één digitaal overheidsloket.
Daarnaast worstelt de overheid al jaren met de identificatie van mensen op Internet. Het digitale paspoort is weer in de ijskast gezet. Overigens hebben ze dat ook al in België.
De regering geeft aan dat het Internetpaspoort er voorlopig niet komt, omdat er vanuit de markt onvoldoende animo is om hierin te participeren. Heeft de regering ook de mogelijkheden bekeken om zelf aan te sluiten bij ontwikkelingen op de markt? Banken hebben inmiddels een redelijk waterdichte identificatie. Kan daar niet gewoon gebruik van worden gemaakt voor overheidsdiensten?
Bij elektronische overheidsdiensten hoort ook openheid over de kwaliteit van de dienstverlening. Hoe langt duurt het voordat een burger een antwoord krijgt op een mailtje? Of voordat een besluit wordt genomen op een vergunningaanvraag? De overheid hoort daar duidelijk in te zijn. Er zijn gemeenten waar men al werkt met een kwaliteitshandvest, waarin dit soort prestaties staan opgenomen en de tegenprestatie die burgers ontvangen als de gemeente haar eigen eisen niet haalt. Bent u bereid om alle overheidsinstanties op te leggen duidelijk te communiceren over de prestaties die ze aan burgers en bedrijven belooft? Hebt u eigenlijk inzicht in de prestaties van de rijksoverheid? Hoe lang duurt het bijvoorbeeld voordat mails beantwoord worden en hoe lang mag het van de minister duren?
De regering heeft zich de afgelopen jaren druk gemaakt om het aantal gemeenten met een website. Gaat u zich nu ook druk maken om de kwaliteit van die websites en de hoeveelheid diensten die een gemeenten via Internet levert? Zijn er eisen waaraan gemeenten moeten gaan voldoen?
Tot slot, voordat ik over open source begin, een vraag over de digitale trapveldjes. De subsidie van deze nuttige activiteiten houdt eind dit jaar op. Het was de bedoeling dat ze daarna op eigen benen kwamen te staan. Gaat dat lukken? Kunt u aangeven hoeveel het wel en niet gaan redden?
Ook uw ambitites op het gebied van open source en open standaarden zijn mager en weinig concreet. Daarmee bereiken we dus niks. Waarom kiest u niet voor kwantitatieve doelstellingen? Bijvoorbeeld dat in 2007 alle overheidssoftware moet werken met open standaarden? Of dat in 2007 tenminste een kwart van de overheidssoftware open source software moet zijn? U geeft niet voor niets aan dat u door het gebruik van open source kosten kunt verlagen. Maar hoeveel gaat u deze kabinetsperiode besparen door open source te gebruiken?
Ik rond af. Nederland doet het steeds slechter op ICT-gebied in vergelijking met andere landen. Dat wordt er niet beter op met de plannen van dit kabinet. Het ambitieniveau is laag en weinig concreet. Nederland is al afgezakt tot de middenmoot. Als het kabinet haar ambities niet bijstelt, dreigt over vier jaar degradatie uit de eredivisie van ICT-landen. Het hoort uw ambitie te zijn dat er in 2007 in België een boekje wordt uitgebracht met de titel: "D'n 'Ollanders doen het beter!"
---- --
Partij van de Arbeid