Datum Uw brief Ons kenmerk
(Kenmerk)
26 september -- Fin 2003-247m
2003
Onderwerp
Verkoop aandelen KPN
Voorzitter Eerste Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20017
2500 EA Den Haag
Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Op 19 september 2003 heeft de Staat der
Nederlanden een pakket van 300 miljoen aandelen
in Koninklijke KPN NV verkocht. Op grond van
art. 34 lid 8 Comptabiliteitswet doe ik u
hierbij verslag van deze transactie.
Achtergrond
In het kader van de wijziging van de
Machtigingswet KPN (27 604, nr. 1 e.v.) heb ik
in 2001 met u gesproken over de achtergrond en
uitwerking van volledige terugtrekking van de
Staat uit KPN. Het tempo van terugtrekking werd
daarbij afhankelijk gesteld van de
marktomstandigheden.
Eind 2001 maakte de financiële situatie van KPN
het nodig nieuwe aandelen ter waarde van ¤ 5
miljard te emitteren. De Staat heeft pro rata
parte aan deze emissie deelgenomen en ruim 350
miljoen aandelen verworven tegen een prijs van
¤ 4,90. Deze aankoop was noodzakelijk om de
financiële belangen van de Staat als
aandeelhouder te beschermen, maar deed niet af
aan het voornemen tot volledige afstoting van
het staatsbelang in KPN.
Verloop van het proces
In de loop van 2003 is het klimaat voor grote
kapitaalmarkttransacties verbeterd. Bovendien
bleek er in verschillende landen substantiële
vraag te bestaan naar telecomaandelen.
Medewerkers van Financiën, ondersteund door N.M.
Rothschild & Sons en De Brauw Blackstone
Westbroek, hebben geruime tijd van tevoren
voorbereidingen getroffen voor een mogelijke
verkoop van KPN-aandelen.
Op donderdagochtend 18 september werd intern het
besluit genomen tot verkoop over te gaan. Nadat
de koers op donderdagavond was
gesloten op ¤ 6,75, werden 's avonds
verscheidene banken uitgenodigd biedingen te
doen voor drie typen transacties:
? een verkoop via 'accelerated
bookbuilding', waarbij binnen één dag kopers
worden gezocht voor de aandelen, de Staat het
prijsrisico houdt en de gekozen bank of banken
een fee over de opbrengst verdienen;
? eenzelfde systeem, waarbij de bank of
banken echter een minimumopbrengst garanderen;
? een 'bought deal', waarbij een of meer
banken het totale pakket met een bepaalde
korting kopen en het gehele prijsrisico
overnemen.
De verkoop via bookbuilding kan worden gezien
als de traditionele methode. De laatste jaren
wordt dit proces gecomprimeerd tot maximaal een
dag om blootstelling aan marktdynamiek en
hedging te voorkomen. Een verkoop via
bookbuilding met prijsgarantie of via een
bought deal is voor banken aanzienlijk riskanter
en doorgaans worden hiervoor kortingen van
verscheidene procenten op de laatst bekende
koers bedongen.
Het aantal te verkopen aandelen is gebaseerd op
verschillende overwegingen.
Signalen uit de markt wezen erop dat het
mogelijk moest zijn KPN-aandelen ter waarde van
¤ 1,5 tot ¤ 2,5 miljard te plaatsen. De
uitdaging is daarnaast zoveel aandelen te
verkopen dat de 'overhang' (koersdruk doordat
grote beleggers voortdurend anticipeerden op een
herplaatsing door de Staat) wordt
geminimaliseerd, maar er voldoende overblijft om
later te profiteren van het verdwijnen van die
overhang. Uiteindelijk is gekozen voor een
omvang van 300 miljoen stukken, ongeveer 12
procent van het geplaatste kapitaal.
Uitkomst en aanwending opbrengst
Gegeven de grote concurrentie tussen de banken
op dit moment werd al rekening gehouden met
agressief geprijsde offertes. De biedingen
overtroffen op dit punt de verwachtingen.
Citigroup bleek bereid het gehele pakket over te
nemen tegen een bedrag van ¤ 2,0 miljard. Niet
onvermeld mag blijven dat het hier ging om een
van de grootste 'bought deals' in de
geschiedenis, en zelfs de grootste die door een
enkele bank is gedaan. Dergelijke risico's
kunnen alleen worden genomen als de bank in
kwestie beschikt over de noodzakelijke
financiële buffers en een grote
distributiecapaciteit.
De Staat heeft door deze vorm van verkoop, die
buiten de openingsuren van de AEX heeft
plaatsgevonden, geen koersrisico gelopen. Na
aftrek van kosten wordt de opbrengst verwerkt
volgens de systematiek van de FES-wet: de
rentevrijval vanwege aflossing van de
staatsschuld wordt toegevoegd aan het Fonds
Economische Structuurversterking.
Als gevolg van de verkoop is het staatsbelang in
KPN gedaald tot ongeveer 19,3 procent. De Staat
heeft zich als onderdeel van de transactie
verbonden tot een jaar na levering van de
aandelen niet opnieuw tot verkoop over te gaan,
tenzij Citigroup daarvoor toestemming verleent.
Voor verdere verkoop geldt opnieuw dat de
marktomstandigheden leidend zullen zijn voor een
mogelijke transactie.
DE MINISTER VAN FINANCIEN,
Ministerie van Financiën