1red13327
26-9-2003, NOS, Met het oog op morgen, Radio 1, 23.07 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE
MINISTERRAAD, OVER HET VOORSTEL VOOR DE GEKOZEN BURGEMEESTER
EN DE OPVOLGING VAN MINISTER DE HOOP SCHEFFER
VAN SLOOTEN:
Meneer Balkenende, 489 ontslagen, noem je dat een massaontslag?
BALKENENDE:
Ik denk het niet, want burgemeesters die straks in de strijd willen je hebt kans dat een groot
deel gewoon weer terugkomt, omdat ze geliefd zijn bij de bevolking. Dat is wel afhankelijk of
het hele proces wat betreft wetgeving ook tijdig...
VAN SLOOTEN:
We gaan er even van uit dat alles door de Kamer komt. Die burgemeesters maken zich grote
zorgen. Kunt u zich dat voorstellen?
BALKENENDE:
Dat begrijp ik wel. Iedereen die te maken krijgt met een proces van verandering en dat is het
natuurlijk; de gekozen burgemeester zal ook naar de eigen positie gaan kijken...
VAN SLOOTEN:
Dan is de grote vraag: wordt de kwaliteit van het bestuur beter?
BALKENENDE:
Wij maken op het ogenblik mee dat burgers zich willen herkennen in datgene wat er gebeurt.
Dat betekent bijvoorbeeld directer contact met diegenen die gekozen zijn. Wat we nu zien, is
dat ook burgers op gemeentelijk niveau geïnteresseerd zijn in lokale politiek. Dan heb je te
maken met een gemeenteraad, je hebt ook te maken met een burgemeester. Vaak wordt die
burgemeester aangesproken op het wel en wee van de gemeente. De burgemeesters spelen daar
ook op in. Ze voelen ook dat zij als eerste burger een grote rol spelen. Nu denken wij dat een
gekozen burgemeester eraan kan bijdragen dat het profiel van die persoon in de richting van de
bevolking sterker zal gaan worden. Dat is logisch, want je moet ervoor knokken. Je moet jouw
verhaal vertellen over de toekomst van de gemeente: wat je wilt, hoe je vindt dat een gemeente
functioneert. Dat zul je aan de man en de vrouw moeten brengen. Je zult daarvoor moeten
knokken. Daarmee krijg je dus wel dat het debat over lokaal bestuur wordt versterkt. Dat is
denk ik één. Het tweede is dat de betrokkenheid van de burger daardoor kan worden vergroot.
VAN SLOOTEN:
Maar er ligt ook een gevaar op de loer: cliëntelisme, oftewel: je moet doen wat je kiezers van je
vragen. Dat klinkt heel mooi uit democratisch oogpunt, maar het kan ook doorslaan dat je
bouwvergunningen afgeeft in ruil voor stemmen.
BALKENENDE:
Iedereen weet dat je daar enorm mee uit moet kijken. Je kunt zo'n grap wel een keer uithalen,
maar vervolgens gaat je reputatie er wel aan. Het element van integriteit want daar heeft u het
over is van groot belang. Ik heb er in het debat in het kabinet op gewezen anderen ook
dat de norm van integriteit belangrijk is. Want als het systeem zou uitmonden in een methode
van `ach, ik haal mijn stemmen daar en daar vandaan, omdat ik dat en dat beloof', dat kan
risico's opleveren.
VAN SLOOTEN:
Stel ik wil burgemeester worden. Stel ik heb allemaal rijke vrienden, die zeggen `hier heb je een
zak met geld, ga je gang maar', dan weet ik het wel: ik ga bij de voetbalvereniging staan en deel
het ene pilsje na het andere uit. Ik krijg me toch een hoop stemmen. Oftewel: degene met het
meeste geld kan ook kandidaat zijn en vervolgens het ook worden.
BALKENENDE:
Ja, maar we moeten ook oppassen dat we de burger nu niet te zeer gaan onderschatten. Want
als een burger zich alleen maar zou laten lijmen, om het zo maar even te noemen, door dat
biertje en de kroeg bij een sportveld of andere lokaliteiten dat is toch niet iets waar het echt
om zal gaan. Burgers zijn denk ik zeer goed in staat en zo kennen we de Nederlanders ook
om goed te volgen: wat betekent iemand eigenlijk, wat heeft iemand te zeggen? Burgers hebben
ook wel door dat politici die gewoon anderen naar de mond praten, daar prikt men ook wel
doorheen.
VAN SLOOTEN:
U bent niet bang dat er allerlei filmsterren, al dan niet van b-garnituur, pornosterren ik weet
niet of we die hebben in Nederland dat soort mensen zich allemaal kandidaat gaan stellen.
BALKENENDE:
Dat zie je wel eens in Amerika, maar in Amerika is de situatie totaal anders. Ik heb wel eens
begrepen dat je in de grote steden ongeveer miljonair moet zijn om campagnes te kunnen
betalen. We weten ook dat daar veel meer wordt gewerkt met sponsoring. Dat is daar geweldig
ontwikkeld. Ik denk dat we in Nederland die kant niet op moeten. Ik denk eerlijk gezegd dat
Nederlanders daar ook veel te nuchter voor zijn.
OPVOLGING MINISTER DE HOOP SCHEFFER
VAN SLOOTEN:
U heeft de hele tijd gezegd: Nederland heeft geen kandidaat. Wanneer wist u dat ze een oogje
op De Hoop Scheffer hadden?
BALKENENDE:
Er is een fase geweest dat er tal van namen werden genoemd. Toen hebben we tegen elkaar
gezegd: wij gaan helemaal niet meedoen met officiële kandidaten. Dat doen we gewoon niet.
Bovendien en dat komt er ook nog eens bij heb ik tegen De Hoop Scheffer gezegd: als het
aan mij ligt, heb ik liever dat je gewoon in Nederland blijft, want we hebben je gewoon nodig
voor het Europees voorzitterschap. Je ziet dan wel in de loop van de tijd de kandidaten
afvallen. Op een gegeven moment wordt de naam van De Hoop Scheffer meer en meer
genoemd.
VAN SLOOTEN:
Wanneer was dat?
BALKENENDE:
Dat kan ik me niet meer precies herinneren.
VAN SLOOTEN:
Ergens in de zomer?
BALKENENDE:
In de zomer werden al die namen genoemd. En er zijn verschillende kandidaten genoemd,
meerdere zelfs, een stuk of vijf, zes.
VAN SLOOTEN:
Toen heeft u ook met elkaar afgesproken: we zeggen het niet?
BALKENENDE:
We hebben altijd gezegd: Nederland heeft geen kandidaat. En dat doen we ook niet. We gaan
niet naar buiten brengen dat er een kandidaat is.
VAN SLOOTEN:
Dat is een leuke: `we gaan niet naar buiten brengen dat er een kandidaat is'. Als het dan
gevraagd wordt, zegt u: er is geen kandidaat.
BALKENENDE:
Nee. We hebben altijd voor ogen gehad: het heeft alleen maar zin om te praten over een
functie wanneer er sprake is van consensus binnen de NAVO.
VAN SLOOTEN:
Overigens lees ik ook dat Van Aartsen kandidaat is geweest, althans genoemd is geweest. Klopt
dat?
BALKENENDE:
Dat weet ik niet.
VAN SLOOTEN:
In ieder geval niet bij u.
BALKENENDE:
Nee, niet bij mij. Ik hoorde op een gegeven moment wel bepaalde namen. Eerlijk gezegd vind
ik dit soort discussies niet erg zinvol. Wij zijn buitengewoon blij met deze uitkomst, omdat De
Hoop Scheffer denk ik een uitstekende kandidaat is. Waarom ben ik blij? Niet alleen voor De
Hoop Scheffer zelf, maar ik vind het ook van belang dat er nu een kandidaat is gekomen die
wordt ondersteund door de hele NAVO, door alle landen, en het is ook goed voor de reputatie
van Nederland.
VAN SLOOTEN:
Nu moet er een opvolger komen. Waar moet de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken aan
voldoen?
BALKENENDE:
Ik denk dat je op eenzelfde manier tegen de zaken aan moet kijken zoals de heer De Hoop
Scheffer heeft gefunctioneerd. Dat is niet zo moeilijk hoor. Je moet duidelijk kennis hebben
van het hele buitenlands beleid. Je moet weten wat er in Europa gebeurt, met het oog op ons
voorzitterschap. Je moet ook zicht hebben op de transatlantische verhoudingen. Je moet weten
hoe het in het Midden-Oosten is. Die inhoudelijke kennis heb je nodig. Het tweede punt is: je
moet politieke en diplomatieke vaardigheden hebben, want je hebt veel te maken met je
collega's. Het derde element is natuurlijk: je moet goede betrekkingen kunnen hebben met het
Nederlandse parlement. Dat is logisch.
VAN SLOOTEN:
Man of vrouw maakt niks uit?
BALKENENDE:
Het gaat om de kwaliteit van de persoon in kwestie.
VAN SLOOTEN:
Diplomatiek hoor ik ook. Dan komt er steeds één naam naar boven.
BALKENENDE:
Ik ga niet over namen beginnen.
VAN SLOOTEN:
Bernard Bot wordt er steeds gezegd. Dat is een Europa-kenner. Europa is van groot belang?
BALKENENDE:
Europa is van groot belang. Waarom? Omdat we een ontwikkeling zien dat Nederland steeds
meer te maken krijgt met de Europese Unie, met de uitbreiding, met een belangrijke rol van
Europa. Ook met ons eigen voorzitterschap volgend jaar. Dat moeten we nu gaan
voorbereiden, daar zijn we al mee bezig. In die zin is het van belang dat je iemand hebt met
groot Europees gevoel.
VAN SLOOTEN:
Ik wens u veel wijsheid toe bij de benoeming. Wanneer horen we het?
BALKENENDE:
Zo snel mogelijk.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, HK)