- 10 oktober 2003 -
Gehele mummiecollectie Rijksmuseum van Oudheden gescand
Het Rijksmuseum van Oudheden heeft samen met het Academisch Medisch
Centrum (AMC) in Amsterdam de gehele collectie Egyptische mummies met
röntgen- en CT-scantechnieken onderzocht. Deze week werd de laatste
mummie gescand. Het betrof de bijna drieduizend jaar oude mummie van
een vrouw. In de drie jaar die het project in beslag nam, zijn in
totaal 133 mummies onderzocht. Behalve anatomische en medische
bijzonderheden werden ook opvallende archeologische bevindingen
gedaan. In de buikholte van twee mummies werd een poppetje
aangetroffen. De resultaten worden gepresenteerd in een
wetenschappelijke publicatie en een spectaculaire
familie-tentoonstelling over Egyptische mummies in het najaar van
2004. De AVRO heeft een tv-documentaire over mummies in voorbereiding,
die voor najaar 2004 op het programma staat.
In de afgelopen drie jaar zijn in totaal 31 mensenmummies, 74
dierenmummies en 28 losse lichaamsdelen uit de collectie van het
museum in het AMC onderzocht. De mummies werden gescand met een
Computer Tomografie-scanner en zijn met röntgen doorgelicht. Zo kon de
binnenzijde bestudeerd worden zonder de mummies te beschadigen. Op de
foto's en de scans zijn de windsels, de buitenste lagen van de huid,
de weke delen in het lichaam, de botten en de schedel te zien. Het
onderzoek leverde veel informatie over de manier waarop de lichamen
zijn gemummificeerd, over de leeftijd en het geslacht van de
overledenen, en over het leven van de oude Egyptenaren in het
algemeen. Bijzonder is de vondst van poppetjes in de buikholte van
twee mummies. Over de functie van deze bijgiften kunnen de
wetenschappers op dit moment alleen speculeren, er zijn geen
parallellen bekend. Op de scans zijn scarabeeën en amuletten tussen de
windsels te zien en in een enkel geval een borstsieraad en kettingen
met amuletten. Ook is vast te stellen of de mummificatie zorgvuldig is
uitgevoerd en of de bloedvaten en beenderen sporen van ziektes
vertonen. Vrijwel alle gebitten bleken ernstig gesleten, vermoedelijk
als gevolg van zand dat bij het malen van graan in het meel terecht
kwam. Er zijn ook gevallen van aderverkalking, artritis en andere
ouderdomskwalen geconstateerd. Een aantal van de gemummificeerde
dieren blijkt door het inslaan van de schedel of het omdraaien van de
nek te zijn gedood.
De afdeling radiologie van het AMC werkte, overigens buiten reguliere
werktijd, samen met het Rijksmuseum van Oudheden aan het project.
Radioloog dr. W.K. Taconis bestudeerde de scangegevens op anatomische
en medische bijzonderheden. Dr. Maarten Raven, conservator van de
Egyptische collectie van het museum, beschreef de windsels en
decoraties van de mummies en vergeleek de scans met die van andere
mummies. In het najaar van 2004 verschijnt bij wetenschappelijk
uitgever Brepols Publishers NV (België) een publicatie van de hand van
Raven en Taconis.
Het mummieonderzoek wordt aan het publiek gepresenteerd in een
interactieve familie-tentoonstelling over Egyptische mummies die in
oktober 2004 opent in het museum in Leiden. Drie identieke versies van
de expositie reizen door Europa, de Verenigde Staten, Azië, Australië
en Nieuw Zeeland.
De collectie mummies van het Rijksmuseum van Oudheden behoort tot de
bekendste ter wereld. De collectie omvat vele complete mummies en een
groot aantal dierenmummies. Het is de eerste keer dat een museum op
dergelijk grote schaal een mummiecollectie heeft onderzocht door
middel van scan- en röntgentechniek. Eerder werden onder andere enkele
mummies uit de collecties van het Manchester Museum en het British
Museum (UK) onderzocht.
Het mummieonderzoeksproject kon mede door een bijdrage van Het
Motorhuis (Leiden) worden gerealiseerd.
Rijksmuseum van Oudheden