IP/03/1408
Brussel, 17 oktober 2003
De centrale rol van het nucleair onderzoek van de EU in de strijd
tegen kanker en tegen de illegale handel in nucleair materiaal
Het Transuraneninstituut (ITU) van het Gemeenschappelijk Centrum voor
Onderzoek (GCO) van de Commissie, een van de belangrijkste spelers in
de strijd tegen kanker en tegen de illegale handel in nucleair
materiaal, viert vandaag zijn veertigste verjaardag. Het ITU beheert
projecten voor nucleair onderzoek op gebieden als het beheer van
nucleaire afvalstoffen, nucleair forensisch onderzoek,
stralingsbescherming, detectie van straling in het milieu en andere
met nucleair onderzoek verbonden activiteiten, inclusief
levensreddende medische toepassingen voor onder meer de bestrijding
van kanker. Het ITU speelt ook een centrale rol bij de detectie,
identificatie en opsporing van nucleair materiaal binnen en buiten
Europa. Het draagt daarom bij tot de strijd tegen de smokkel van
nucleair materiaal en tegen de nucleaire proliferatie.
Tijdens een bezoek aan het ITU naar aanleiding van die 40e verjaardag
verklaarde het met het EU-onderzoek belaste Commissielid Philippe
Busquin: Het is van levenbelang voor Europa om over een duurzame,
veilige en betrouwbare mix van energiebronnen te beschikken.
Kernenergie is een optie, maar er is meer onderzoek nodig over het
beheer van de nucleaire afvalstoffen en de veiligheid van de
centrales. Het GCO van de Commissie is een referentie geworden voor
nucleair onderzoek en zijn activiteit zal nog belangrijker worden in
een uitgebreide Unie. De nucleaire technologie zal voordelen opleveren
voor de toekomstige generaties en het Europese onderzoek moet vooraan
staan bij deze ontwikkelingen. Met haar netwerk van ervaren
onderzoekers en geavanceerde technologieën staat de Commissie klaar om
die uitdaging aan te gaan.
Het ITU verricht werkzaamheden op het gebied van nucleair forensisch
onderzoek, de bewaking van de straling in het milieu en de
kennisoverdracht aan onderzoekers binnen en buiten de Europese Unie,
waarbij de veiligheid en het welzijn van de burger de topprioriteit
vormt.
Veiligheid eerst
De voornaamste doelstellingen van het Instituut zijn de bescherming
van de Europese burger tegen die risico's die verbonden zijn met de
behandeling en opslag van hoogradioactieve elementen en bijdragen tot
de veiligheid van de splijtstofkringloop. In nauwe samenwerking met
hun Europese collega's en met de industrie en de autoriteiten
bestuderen de vorsers van het Instituut beide door de lidstaten
voorgestelde opties voor de oplossing van het probleem van nucleaire
afvalstoffen, namelijk opslag en transmutatie.
Zij bestuderen daarom zowel het gedrag van verbruikte splijtstof in
geologische opbergingsplaatsen als de scheiding van langlevende
elementen uit het nucleaire afval en hun transmutatie in minder
radiotoxische stoffen. Het Minor Actinide laboratory, een uiterst
moderne faciliteit voor de productie van transmutatiebronnen en
-targets, en de 'hete cel'-apparatuur die wordt gebruikt voor het
onderzoek van bestraalde splijtstoffen, zijn cruciale installaties die
de verwezenlijking van deze belangrijke opdracht mogelijk maken. De
experimentele werkzaamheden worden voorts aangevuld door de
ontwikkeling en validatie van simulatieprogramma's, die nu ook tools
voor de Russische reactoren omvatten. Deze programma's worden gebruikt
bij de vergunningverlening voor nucleaire installaties.
Efficiëntie en analyse
Het is ook in het belang van de burger dat er efficiënte systemen
worden ontwikkeld voor de veiligheid van en het toezicht op de
splijtstofkringloop. Het Instituut ontwikkelt analytische technieken
en ondersteunt de veiligheidscontroleautoriteiten van de Unie en in de
wereld, zoals de IAEA (Internationale Organisatie voor atoomenergie)
in Wenen. Het speelt ook een rol bij de activiteiten van de Commissie
ter bestrijding van de illegale handel in nucleair materiaal, met name
door de ontwikkeling, in samenwerking met Europol, van een programma
voor nucleair forensisch onderzoek.
In het kader van de internationale strijd tegen de illegale handel in
nucleair materiaal is het GCO onder meer actief in de opleiding van
douanebeambten in de Oost-Europese landen. Er zal worden getoond hoe
het Safeguards Analytical Reference Laboratory van het Instituut
analytische bijstand en deskundigheid levert inzake faciliteiten voor
de behandeling van plutonium en voorts kwalitatief hoogstaande
analyseinstrumenten levert voor sporenanalyse, d.w.z. nucleaire
fingerprinting. Op de gebieden van de illegale handel in nucleair
materiaal, het illegaal storten van radioactieve afvalstoffen en de
milieueffecten van vrijkomende straling verbetert het ITU de
selectiviteit, gevoeligheid en nauwkeurigheid van de opsporings- en
meetmethoden om zo de oorsprong van gedetecteerd materiaal beter te
kunnen achterhalen.
Het GCO meet ook de stralingsniveaus in het milieu. Er kan
radioactiviteit in het milieu vrijkomen als bijproduct van de
splijtstofkringloop, door medische toepassingen of nucleaire
afvalstoffen, alsook door de verbranding van fossiele brandstoffen.
Referentie voor onderzoekers
Het Transuraneninstituut dient als referentiecentrum voor fundamenteel
actinidenonderzoek en geeft zijn kennis en knowhow door aan jonge
wetenschappers van de volgende generatie. De unieke
onderzoeksfaciliteiten van het Instituut moeten dankzij de opening van
het Actinide User Laboratory in 2002 ter beschikking komen van externe
vorsers. Onlangs hebben ITU-onderzoekers, in samenwerking met
wetenschappers van het Los Alamos Laboratory en de Universiteit van
Florida, de supergeleidbaarheid bij hoge temperatuur van
plutoniumverbindingen aangetoond.
Het ITU kijkt terug op 40 jaren van verwerving en ontwikkeling van
technologische deskundigheid en blijft werken aan een toekomst waarin
kernenergie grote baten kan opleveren zonder dat de veiligheid van de
burgers ook maar enigszins in het gedrang komt.
Voor meer informatie over de activiteiten van het ITU, zie:
http://itu.jrc.cec.eu.int
European Commission