Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Toespraak van de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, Melanie Schultz van Haegen, op het minisymposium Veiligheid tegen overstromen: heden, verleden en toekomst ter gelegenheid van het afsche

Dames en heren,

In de tien jaar dat Walter van der Kleij voorzitter is geweest van de TAW, is er heel veel veranderd in het waterbeleid. Het begon met het Deltaplan grote rivieren na de hoge waterstanden en overstromingen in Limburg in 1993 en 1995.
Met het Deltaplan is een enorme inspanning geleverd om Nederland beter te beschermen tegen hoog water.
Het leek zo simpel: de dijken gewoon wat breder en hoger. Maar nog tijdens de uitvoering zijn we al tot het inzicht gekomen dat dijkverzwaring alleen niet genoeg is.
Het bleek ook nodig om rivieren meer de ruimte te geven. Zoals het een onafhankelijk adviesorgaan betaamt, heeft de TAW deze ontwikkelingen in het waterbeleid met een kritisch oog gevolgd. En ook met een steeds deskundiger oog.

Onder voorzitterschap van de heer Van der Kleij heeft de Technische Adviescommissie Waterkeringen namelijk een enorme slag gemaakt in de kennis over waterstanden,
de kracht van golven en de betrouwbaarheid van de waterkeringen zelf. Vroeger werden risicos van dijkdoorbraken vooral berekend op basis van het waterpeil in tijden van absoluut noodweer.
Sinds de jaren 90 worden ook andere factoren in de berekeningen meegenomen, zoals menselijk falen bij het bedienen van sluizen en de sterkte van dijkbekledingen. Eeuwenlang werden dijken bekleed met fingerspitzengefühl.

Pas de afgelopen tien jaar zijn er door de TAW methoden ontwikkeld om de betrouwbaarheid van die bekledingen wetenschappelijk te analyseren. Voortschrijdend inzicht en berekeningen met deze verfijnde modellen hebben nieuwe, zwakke schakels aan het licht gebracht.

Dat vraagt om maatregelen.
Net als ik, maakte de voorzitter van de TAW zich wel eens zorgen over het draagvlak voor het noodzakelijke waterbeleid in ons land. Ik heb gehoord dat hij dat nogal eens vertaalde in de gevleugelde uitdrukking: Geef ons heden ons dagelijks brood, en af en toe een watersnood.
De TAW dankt immers zelf ook haar bestaan aan een watersnood bij Tuindorp Oostzaan.
In 1960 liep daar een woonwijk onder, nadat een boezemkade was bezweken. Naar aanleiding daarvan is toen de TAW opgericht.

Maar gelukkig is er geen ramp voor nodig, voordat er iets met de inzichten van de TAW gebeurt.
Het rapport dat de TAW vorig jaar uitbracht over de zwakke schakels in onze kust, is een goed voorbeeld.
Ook voor de steenbekledingen in Zeeland en het opspuiten van zand op de Hollandse stranden en duinen is geld uitgetrokken na rapporten van de TAW.
Ik heb alles bij elkaar 225 miljoen euro extra vrijgemaakt, zodat we aan de wettelijke veiligheidsnormen kunnen blijven voldoen. Hier zie je dus dat adviezen direct leiden tot een aanpassing van het beleid.
Want Nederland is een premie voor een goede, betrouwbare inboedelverzekering natuurlijk meer dan waard.

En toch lijkt een gevoel van urgentie nog vaak te ontbreken. Ook de heer Van der Kleij heeft er altijd op gehamerd dat Nederlanders zich meer bewust moeten zijn van de risicos van het leven met water. De storm van 1953 was volgens hem een kleintje in vergelijking met de superstorm die zich ooit voor zou kunnen doen.
De realiteit is dat 8 miljoen Nederlanders onder de zeespiegel wonen en dat bij een nieuwe ramp een groot deel van Zuid-Holland onder water kan komen te staan. De kans op een doorbraak is weliswaar tot een minimum beperkt Nederland is nog nooit zo veilig geweest als nu maar het geeft wel aan hoe groot de belangen zijn die op het spel staan. De Technische Adviescommissie Waterkeringen, waarin de crème de la crème van de Nederlandse waterbouw is verenigd, levert al ruim vier decennia een belangrijke bijdrage aan het beschermen van die belangen.

[NB: deze alinea is toegevoegd naar aanleiding van het bericht dat ik via DGW kreeg dat er toch een korte verwijzing naar de adviestructuur water moet worden opgenomen. Dit stukje tekst kan zonder problemen worden weggelaten.]

Dat moet de TAW ook vooral blijven doen. Samen met de adviezen van de CIW, het OWN en de CAW helpen de rapporten van de TAW mij bij het bepalen van het toekomstige waterbeleid.
Als ik heel eerlijk ben, zouden die adviezen volgens mij nog bruikbaarder worden als de verschillende adviesorganen zich meer tot hun eigen deskundigheid zouden beperken.
Nu zie je toch vaak dat er een overlap in zit, waardoor de adviezen vaak dezelfde kant op gaan.
En als bestuurder heb je juist behoefte aan scherpe adviezen waarmee je duidelijke keuzes kunt maken voor oplossing A of B. Ik ga nog eens goed nadenken hoe we dat het best kunnen organiseren.

Dames en heren,

U bent hier natuurlijk in de eerste plaats gekomen om afscheid te nemen van Walter van der Kleij.
Ik ook.

Mijnheer van der Kleij, u hebt als voorzitter van de TAW op uw eigen charmante en bescheiden wijze een grote bijdrage geleverd aan de veiligheid van Nederland tegen overstromingen.
Leden van de TAW roemen uw wetenschappelijke diepgang en communicatieve vermogens.
Uit eigen ervaring weet ik dat dat terecht is.
Ik weet zeker dat we uw gedrevenheid en expertise in de toekomst zullen missen.

Bedankt voor alles, en ongetwijfeld tot ziens.