04-11-2003
Koffieshops: PvdA-fractie neemt initiatief voor oplossing
achterdeurproblematiek
In Nederland gebruiken naar schatting minimaal 350.000 mensen
regelmatig wiet of hasj. Sommigen verbouwen cannabisplanten voor eigen
gebruik, maar de meeste mensen kopen hun waar bij een koffieshop.
Daarvan zijn er zon 800 in Nederland, waarvan meer dan 120 in
Amsterdam. Cannabis kent behalve recreatief gebruik ook medische
toepassingen: sinds enkele maanden kan marihuana als geneesmiddel
worden voorgeschreven.
Het in september 2003 verschenen Antenne-onderzoek over 2002 geeft aan
dat in Amsterdam van de 14- en 15-jarige scholieren van autochtone
herkomst 22% in de voorgaande maand cannabis had gebruikt. Scholieren
met een Turkse of Marokkaanse achtergrond gebruiken veel minder
softdrugs. Cannabis is volgens de Antenne-onderzoekers de enige drug
waarbij het gebruik stabiel blijft. Ondanks de leeftijdsgrens waar de
shops zich aan moeten houden, zeggen ook jonge scholieren hun wiet
meestal via de coffeeshop te krijgen.
Waar tot voor tien jaar de meeste cannabis nog uit het Midden- en
Verre Oosten kwam, heeft inmiddels de Nederwiet, verbouwd in ten
minste 5.000 clandestiene kwekerijen, het grootste marktaandeel
gekregen. De Nederlandse productie wordt op zon 250 ton per jaar
geraamd; de jaarlijkse binnenlandse wietconsumptie door ingezetenen en
toeristen samen op ruim 35 ton. Vertaald in Euros betekent dit een
miljardenindustrie. Het telen, produceren, smokkelen en aanwezig
hebben van cannabis is in Nederland verboden op grond van de Opiumwet.
De Nederlandse overheid geeft echter geen prioriteit aan de opsporing
en vervolging van cannabisdelicten, met uitzondering van smokkel en
bedrijfsmatige teelt. Dit afzien van ingrijpen uit algemeen belang, op
basis van het opportuniteitsbeginsel, vormt de basis van het
gedoogbeleid. Ondanks de algemene beschikbaarheid van
cannabisproducten is het gebruik in Nederland niet uitzonderlijk hoog:
in vergelijking met andere Europese landen behoren we tot de
middenmoot.
De nadelige volksgezondheidseffecten van cannabisgebruik zijn
vergelijkbaar met die van alcohol, al levert die legale drug meer
problemen op door agressie, openbare dronkenschap en
verkeersongevallen. Van teveel blowen kun je suf worden, en het kan
een manier worden om sociale problemen niet onder ogen te zien. Ook
kan het angstaanvallen veroorzaken. Het roken ervan levert
vergelijkbare gezondheidsrisicos op als tabak. Recent onderzoek zou
aantonen dat cannabis bij sommige mensen ook verschijnselen van
schizofrenie kan opwekken.
De cannabiseconomie is half legaal en half ondergronds: het spul mag
worden geconsumeerd en verhandeld in gebruikershoeveelheden, maar
smokkel, groothandel en grootschalige kweek worden justitieel
vervolgd. Dit maakt de winstgevendheid groot en dwingt
koffieshophouders om zaken te doen met oncontroleerbare en criminele
leveranciers. De clandestiene hennepkwekerijen leveren veel problemen
op door stank, brandgevaar en wateroverlast. Bovendien kunnen mensen
in moeilijke omstandigheden onder druk worden gezet om in hun woning
een plantage aan te laten leggen. Zij komen op die manier binnen de
invloedssfeer van zware criminelen.
Het bovenstaande maakt voortzetting van de huidige situatie ongewenst.
Er zijn grofweg drie mogelijkheden denkbaar. Allereerst: niets doen.
Dit zou betekenen dat de problemen niet verdwijnen en wellicht zelfs
verergeren. Ten tweede kan worden gepoogd alle cannabisgebruik te
verbieden. Dit lijkt echter geen realistische weg, gezien het massale
gebruik en de onmogelijkheid om een verbod ook te handhaven. Bovendien
kan de vraag worden gesteld waar de overheid zich op kan beroepen als
wiet illegaal wordt terwijl drank en tabak wel worden toegestaan.
Daarom lijkt een vorm van regulering van de hele keten, van kweek tot
consumptie, de enige optie die perspectief biedt op een transparante
markt en op het succesvol weren van onwettige aanbieders. De
Amsterdamse gemeenteraadsfractie van de PvdA is daarom enkele maanden
geleden gestart met het project Achterdeur. Dit is er op gericht een
experiment tot stand te brengen waarbij de aanvoer van
cannabisproducten voor recreatief gebruik gebeurt op openlijk gedoogde
wijze. Gedurende dit experiment zullen gegevens worden verzameld die
het uiteindelijk mogelijk moeten maken binnen het Nederlandse
softdrugsbeleid de gehele keten van productie tot consumptie legaal en
transparant te maken. Dit zal er toe leiden dat de rol van de
georganiseerde criminaliteit tenminste in de binnenlandse
cannabiseconomie is uitgespeeld.
De fractie organiseert op 13 november een besloten seminar waar
deskundigen en politici van meerdere partijen de mogelijkheden
bespreken om tot een vorm van regulering te komen. Hierbij wordt
aandacht besteed aan juridische- en gezondheidsaspecten, aan de druk
vanuit het buitenland, aan de bedrijfsmatige opzet en aan politieke
haalbaarheid. Op basis van de resultaten van dit seminar kan de
volgende stap worden genomen naar een experiment in Amsterdam en enige
andere gemeenten met legale verbouw en verkoop van cannabisproducten.
Peter Klerks
Partij van de Arbeid