Minister moedig met standpunt zwarte en witte scholen
Minister van onderwijs Maria van der Hoeven is moedig met de erkenning van het feit dat zwarte scholen een blijvend gegeven zijn in het Nederlandse onderwijssysteem. De demografische samenstelling van de bevolking maakt het bestaan van scholen met meer dan vijftig procent leerlingen met een migrantenachtergrond tot een onomkeerbaar feit. Vruchteloze pogingen en debatten om deze vorm van segregatie ongedaan te maken, moeten plaats maken voor het tegengaan van achterstanden in het onderwijs. Goede zwarte en gemengde scholen zijn op den duur betere wapens tegen segregatie dan de zichzelf steeds maar herhalende, stigmatiserende discussie over het tegengaan van zwarte scholen.
Het is goed dat minister Van der Hoeven afstand neemt van het idee dat zwarte scholen per definitie slecht zijn. Zij erkent dat het bestaan van zwarte scholen voor de kwaliteit van het onderwijs niet problematisch hoeft te zijn, en geeft terecht aan dat het statistisch gezien onontkoombaar is dat in Nederland veel scholen in grote mate worden bevolkt door leerlingen van diverse etnische achtergrond.
Door dit duidelijk uit te spreken, is er in Nederland voor het eerst een minister van onderwijs die een streep probeert te trekken onder een debat met vooral averechtse gevolgen. Het debat over zwarte en witte scholen wordt veelal aangezwengeld door mensen die segregatie willen tegengaan. Door het eenzijdige, negatieve beeld dat zij schetsen van zwarte scholen bereiken zij echter het tegenovergestelde. Witte ouders moeten bij de schoolkeuze voor hun kind wel heel sterk in hun schoenen staan om tegen de heersende negatieve beeldvorming in te gaan en hun kind naar een zwarte of gemengde school te sturen. Wanneer ouders zich laten sturen door de algemeen heersende opinie, neemt de segregatie toe.
Het witte-zwarte scholen debat, zoals dat tot nu toe wordt gevoerd, ondergraaft bovendien ten onrechte het idee dat zwarte scholen goed kunnen zijn. Gelukkig zijn er genoeg scholen die het tegendeel bewijzen. De directie en onderwijzers van deze scholen verdienen ondersteuning, in plaats van dreiging met schoolsluiting, zoals de onderwijskundige van Forum, Zeki Arslan, voorstelt.
Het gelijk van de minister wordt bevestigd door het feit dat ook haar critici geen alternatieven formuleren die een einde kunnen maken aan de schoolsegregatie. Het idee van VVD Tweede-Kamerlid Hirsi Ali om van nieuwe scholen te eisen dat zij garanderen dat niet meer dan 25 procent van de schoolpopulatie uit allochtone kinderen bestaat is in de randstad alleen al op rekenkundige gronden moeilijk realiseerbaar. Van andere voorgestelde maatregelen kan misschien wel enige sturende werking uitgaan, maar volledige desegregatie zal een utopie blijven.
Minister Van der Hoeven zou wel de indruk moeten wegnemen dat zij een volledige laissez-faire houding aanneemt. Er is verschil tussen een door de bevolkingsontwikkeling gestimuleerde segregatie in het onderwijs en een kunstmatige bevordering van deze segregatie. Zonder met leerlingen te willen slepen, kan de overheid wel kijken naar de witte vlucht. Wanneer scholen een andere kleur hebben dan hun omgeving, kan de inspectie daar kritisch naar kijken. Scholen die bewust allochtonen weren moeten worden aangepakt, barrières als wachtlijsten en hoge schoolgelden kunnen beter worden afgeschaft en het is goed om initiatieven te ondersteunen die van scholen gemengde scholen maken. Van zulke initiatieven zijn er gelukkig steeds meer voorbeelden.
Wanneer de segregatiediscussie zo wordt ingedamd, kan prioriteit worden gegeven aan de belangrijke taak van het bestrijden van achterstanden in het onderwijs. Alle scholen moeten beschikken over adequate taalprogramma s om taalachterstanden bij leerlingen tegen te gaan. Docenten die les geven op scholen die veel worden geconfronteerd met grootstedelijke problematiek en etnische diversiteit, verdienen een extra beloning voor het aangaan van die uitdaging. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat goed presterende zwarte scholen worden gekenmerkt door een gedreven directie en een hecht team. Het is daarom verstandig beleid, het voor docenten aantrekkelijk te maken om deel uit maken van zo n team. Daarnaast moeten, hoe moeilijk dat soms ook is, ouders betrokken worden bij het onderwijs aan hun kinderen. Verplicht ze op school te komen, bijvoorbeeld voor het ophalen van de rapporten.
De financiering van scholen hoeft niet afhankelijk te zijn van de etnische afkomst van kinderen. Ook die zwart-wit discussie moet maar een keer geslecht worden. De factor migratie speelt nu nog een rol bij de weging van kinderen. Voor de schoolloopbaan van leerlingen zijn echter op de eerste plaats de sociaal-economische positie en het opleidingsniveau van de ouders de voorspellende factoren. Laat deze factoren daarom ook het zwaarst wegen.
Speciale aandacht is verder nodig voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden bij kinderen op mono-etnische scholen. Sociale vaardigheden die hen in staat stellen hun weg te vinden in een multi-etnische samenleving, die wordt gedomineerd door de normen en waarden van een grotendeels witte middenklasse. Het is beter energie te steken in het oplossen van dergelijke onderwijskundige vraagstukken, dan in symposia over schooldesegregatie.
Op de eerste plaats is het echter noodzakelijk dat de minister prioriteit geeft aan de inhaalslag die nodig is om onderwijsachterstanden weg te werken. Extra overheidsinspanning is daarvoor op zijn plaats.
Jeroen Visser, hoofd communicatie van het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie.
Voor nadere informatie:
Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie - LBR
Anette de Ruiter, beleidsadviseur onderwijs van het LBR of
Jeroen Visser, hoofd communicatie LBR,
tel: 010 - 20 10 201
e-mail: info@lbr.nl
In NRC Handelsblad van 3 november 03 verscheen op de opiniepagina het artikel Heeft minister Van der Hoeven gelijk als ze zwarte scholen aanvaardt? Zwart is niet slecht .
Ter nadere informatie zenden wij u het volledige artikel Minister moedig met standpunt zwarte en witte scholen , van LBR-medewerker Jeroen Visser. Dit artikel is iets uitgebreider dan het artikel dat in NRC Handelsblad verscheen.
Indien u vragen heeft over de toezending van dit bericht, kunt u die richten aan het secretariaat van het LBR. Voor vragen van inhoudelijke aard, verwijs ik u naar de personen die onder dit bericht staan vermeld.
Met vriendelijke groeten,
Güler Çagdas, Ursula Klavert,
secretariaat LBR (Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie).
Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie