ECA/03/19
Luxemburg, 7 november 2003
Persbericht van de Europese Rekenkamer betreffende speciaal verslag
nr. 12/2003 over het financieel beheer van de gemeenschappelijke
marktordening voor gedroogde voedergewassen
(1)
Eiwit is belangrijk bij de voedering van dieren en komt in
uiteenlopende mate voor in een breed scala van voedermiddelen. De
voornaamste bronnen: gras, hooi, kuilvoer en ander ruwvoer, worden
hoofdzakelijk in de EU geproduceerd en doorgaans niet verhandeld. Tot
de andere grote bronnen, die verhandelbaar zijn, worden gerekend
granen, energierijke gewassen (bijvoorbeeld maniok, maïsglutenvoer,
zemelen en melasse) en eiwitrijke gewassen (bijvoorbeeld soja, meel
van andere oliehoudende zaden, erwten, bonen en gedroogde
voedergewassen). De grootste afzonderlijke eiwitbron in de tweede
categorie is sojameel, dat in ongeveer 20 % van de totale behoeften
voorziet. Het meeste sojameel wordt ingevoerd. Hoewel gedroogde
voedergewassen tot de eiwitrijke groep behoren, hebben ze een relatief
laag eiwitgehalte en leveren ze slechts circa 1 % van het totale ruwe
eiwit dat aan de veestapel in de EU wordt vervoederd.
Gedroogde voedergewassen worden verkregen door goedgekeurde gewassen
door kunstmatige verhitting of op andere wijze - meestal in de zon -
te drogen. Het meest gebruikte gewas is luzerne/alfalfa.
Met de in 1974 ingestelde gemeenschappelijke marktordening werd
beoogd, het niveau van de EU-productie te verhogen door
verwerkingsbedrijven steun te verlenen voor de productie van
kunstmatig gedroogde voedergewassen. Er werd een uniform steunniveau
ingevoerd. Om een regelmatige aanvoer van te drogen verse gewassen te
garanderen en de regeling de telers ten goede te laten komen, werd de
steun afhankelijk gesteld van het bestaan van contracten met de
telers.
De steunregeling werd in 1978 hervormd; het steunniveau werd gebonden
aan het verschil tussen een richtprijs en de wereldmarktprijs en er
werd steun ingevoerd voor in de zon gedroogde gewassen, zij het op een
lager niveau wegens de geringere kosten. Gedurende de jaren '80 steeg
de productie onafgebroken. Daardoor bleven de uitgaven voor steun
almaar stijgen, omdat de hoeveelheid die kon worden geproduceerd niet
aan een maximum gebonden was. Het steunbedrag per bebouwde hectare
kwam toen neer op ongeveer 600 euro/hectare, tegen 390 euro/hectare
voor eiwithoudende gewassen waarvoor oppervlaktesteun werd verleend.
In 1991 overwoog de Commissie voor te stellen om de steun af te
bouwen, maar de Raad stond daar niet achter. De GMO in haar huidige
vorm dateert van 1995 en omvat een mechanisme om de begroting af te
toppen en de productieniveaus te beïnvloeden. Er werd een
gegarandeerde maximumhoeveelheid (GMH) ingevoerd die over de
producerende lidstaten werd verdeeld. De steun kreeg een forfaitaire
grondslag, waarbij het onderscheid tussen kunstmatig en in de zon
gedroogde gewassen werd behouden. Overschrijdt de totale productie de
GMH met maximaal 5 %, dan wordt de totale te betalen steun verminderd.
Wanneer nog meer wordt geproduceerd, worden specifieke additionele
verlagingen toegepast in de afzonderlijke betrokken landen.
De in 1995 vastgestelde steunbedragen waren 68,83 euro per ton voor
kunstmatig gedroogde en 38,64 euro per ton voor in de zon gedroogde
gewassen. Het steunbudget bedraagt sinds 1995 constant ongeveer 300
miljoen, en is voor 2003 317 miljoen euro.
Er wordt slechts steun betaald voor gedroogde voedergewassen die zijn
geteeld op in het GBCS geregistreerde grond, en die aan
kwaliteitscriteria inzake vocht- en eiwitgehalte voldoen en het
bedrijf of de erkende externe opslagplaats hebben verlaten.
De controle was toegespitst op de drie grootste producenten, Spanje,
Frankrijk en Italië, en één kleinschaliger producent, Duitsland.
De Rekenkamer constateerde het volgende:
* met de maatregelen die bij de hervorming van 1995 zijn ingevoerd,
is het gelukt, de totale uitgaven binnen de grenzen van de
begroting te houden. Maar sommige lidstaten konden hun aandeel in
de GMH met wel 60 % overschrijden voordat de steun werd verlaagd,
omdat andere landen constant minder dan hun aandeel produceerden;
* de steunbedragen die bij de hervorming van 1995 werden
vastgesteld, met name voor kunstmatig gedroogd voeder, waren hoger
dan de Commissie had aanbevolen. Daardoor werden de
verwerkingsbedrijven ertoe aangezet, van drogen in de zon af te
stappen en zo veel mogelijk kunstmatig gedroogd voeder te
produceren;
* ondanks de investering in steun voor de bedrijfstak blijven
gedroogde voedergewassen van beperkt economisch belang voor de
eiwitconsumptie in de EU;
* door de onduidelijke verordeningen van de Commissie konden in de
lidstaten uiteenlopende interpretaties en praktijken ontstaan.
De Commissie heeft erin toegestemd, de situatie binnenkort te
onderzoeken in het kader van de werkzaamheden voor de goedkeuring van
de rekeningen van het EOGFL.
De geplande evaluatie van de GMO werd tweemaal uitgesteld. De markt is
voor andere doeleinden echter wel geanalyseerd. Na de BSE-crisis
werden vraag en aanbod onderzocht om uit te maken hoe de - inmiddels
verboden - verwerkte dierlijke eiwitten konden worden vervangen.
Daaruit bleek dat een verhoging van de soja-invoer te verkiezen was
boven een verhoging van de productie van gedroogde voedergewassen.
Meer recentelijk stelde de Commissie naar aanleiding van de
tussenbalans van het GLB voor, de verwerkingssteun af te bouwen,
hetgeen besparingen voor de begroting zou hebben opgeleverd, en de
steun voor de teelt van voedergewassen op te nemen in de regeling
inzake één enkele bedrijfstoeslag.
De Commissie heeft de Rekenkamer meegedeeld dat de Raad, na in juni
2003 een compromis te hebben bereikt over de diverse voorstellen naar
aanleiding van de tussenbalans van het GLB, de afbouw van de
verwerkingssteun heeft verworpen. Wel stemt de Raad ermee in, een deel
van de steun voor voedergewassen in de regeling inzake één
bedrijfstoeslag op te nemen en een enkel, lager steunbedrag voor
verwerking van 33 euro/ton in te voeren.
De Raad heeft de Commissie verzocht, op basis van een officiële
evaluatie van de GMO voor gedroogde voedergewassen uiterlijk september
2008 een verslag over de sector voedergewassen in te dienen.
Speciaal verslag nr. 12/2003 :
http://www.eca.eu.int/NL/RS/2003/rs12_03nl.pdf
(1)
Dit persbericht wil slechts een samenvatting geven. Het door de
Rekenkamer vastgestelde speciaal verslag is beschikbaar op de
internetsite ( HYPERLINK http://www.eca.eu.int http://www.eca.eu.int)
en zal binnenkort in het Publicatieblad van de Europese
Gemeenschappen, serie C, verschijnen.
European Commission