Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Directie Voorlichting en Communicatie
Toespraak van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, H. Hoogervorst, tijdens
het symposium van het Verbond Van Verzekeraars op 12 november 2003 in Den Haag.
Wijzigingen voorbehouden. Alleen de uitgesproken tekst geldt!
Dames en heren,
De zorgsector, VWS, de verzekeraars: iedereen is zich aan het warmdraaien voor de nieuwe
standaardverzekering voor curatieve zorg. Deze verzekering is het meest in het oog
springende onderdeel van de vernieuwing van het zorgstelsel, dat deze kabinetsperiode z'n
beslag moet krijgen. Om precies te zijn per 1 januari 2006. Kern van het nieuwe stelsel is
dat de verzekeraars onderling gaan concurreren en gaan onderhandelen met de
zorgaanbieders over prijs en kwaliteit van de zorg.
De verzekeraars krijgen dus een zeer belangrijke rol toebedeeld. Ik weet dat binnen de
verzekeringswereld verschillend over deze rol wordt gedacht. Ik verklap volgens mij geen
geheim als ik zeg dat binnen de gelederen van het Verbond Van Verzekeraars zich niet louter
voorstanders van de basisverzekering bevinden.
Juist daarom vind ik het goed dat het Verbond zich serieus op de stelselwijziging aan het
voorbereiden is, onder meer door Nyfer deze terreinverkenning te laten doen. Ik vind het
sowieso heel verstandig dat de verzekeringswereld met de voorbereidingen is begonnen.
Want 1 januari 2006 lijkt ver weg, maar is al over twee jaar, één maand en 18 dagen.
Het Nyferrapport beschrijft de instrumenten, de prikkels en de bewegingsruimte die de
verzekeraars in de nieuwe verzekering nodig hebben om hun rol waar te kunnen maken. Als
belangenbehartigers van hun klanten moeten zij zorgen voor een goede afstemming van
vraag en aanbod, voor doelmatige zorgverlening en voor kwaliteit. Een zware en
verantwoordelijke rol dus, maar ook een rol die de verzekeraars volgens mij op het lijf
geschreven is.
Als het een film was zou ik zeggen: een rol waarmee je kans maakt op een Oscar. Toespraak
Parnassusplein 5 Doorkiesnummer Hebt u 's avonds of in het weekend dringend
Postbus 20350 (070) 340 60 00 een voorlichter nodig, belt u dan met het
2500 EJ DEN HAAG Fax (070) 340.62.92 ministerie, telefoon (070) 340 79 11. Daar
Telefoon (070) 340 79 11 regelt men dat u wordt teruggebeld.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 2 -
Ik noem nog even de voornaamste kenmerken van de nieuwe basisverzekering, zoals dit
kabinet die in het Hoofdlijnenakkoord heeft omschreven. Het kabinet wil dat er een optimale
mix ontstaat tussen solidariteitswaarborgen en elementen van marktwerking. Uitgangspunt
is immers dat de zorg in Nederland toegankelijk, solidair, betaalbaar en doelmatig is en blijft.
Anders gezegd: iedereen heeft recht op goede zorg, maar dat mag niet ten koste gaan van
onze economie en de koopkracht van de mensen in dit land.
Met het oog op de solidariteit en de toegankelijkheid van de zorg komt er één wettelijk
vastgesteld pakket, waarin alle noodzakelijke zorg is opgenomen. Iedereen heeft recht op die
zorg: oud en jong, rijk en arm, ziek en gezond. Verzekeraars zijn verplicht iedereen te
accepteren tegen dezelfde premie. Premiedifferentiatie op grond van persoonlijke kenmerken
is dus verboden.
Omdat dit kan leiden tot een scheve verdeling van de financiële lusten en lasten tussen de
verzekeraars, komt er een systeem van risicoverevening. En om de zorg voor iedereen
toegankelijk en betaalbaar te houden, komt er een zorgtoeslag voor mensen die een te groot
deel van hun inkomen aan de verzekering kwijt zijn.
Het nieuwe zorgstelsel zal voordelen hebben voor particulier verzekerden die nu bij veel
mensen nog niet bekend zijn. Wie nu een particuliere ziektekostenverzekering heeft
afgesloten en al wat ouder is of een langere ziektegeschiedenis achter de rug heeft, kan
bijna niet meer switchen van verzekeraar. De particuliere verzekeraars kunnen hoge
blokkades opwerpen of zelfs verzekerden weigeren, zodat een verzekerde voor de rest
van z'n leven vast zit aan zijn huidige verzekeraar. Dat heeft dus niks met keuzevrijheid te
maken. Dat zal veranderen in de nieuwe standaardverzekering. Daar geldt zoals gezegd de
acceptatieplicht voor. Omgekeerd zorgt het vereveningssysteem er voor dat een
klantenbestand met relatief veel hoge risico's straks niet per se ongunstig is voor een
verzekeraar.
Dat is ene kant van de medaille. Op de andere kant staan de woorden `marktwerking' en
`doelmatigheid' geschreven. Daarbij is een cruciale rol weggelegd voor de zorgverzekeraars. Toespraak
Zij moeten in concurrentie met elkaar en namens hun klanten onderhandelen over een
doelmatig zorgaanbod. Ze zullen die zorginkoop- en regierol dus nu echt moeten gaan
waarmaken. Het gaat om zorgverzekeraars die zich niet richten op risicoselectie, maar die
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 3 -
zich van elkaar onderscheiden door klant- en servicegerichtheid, de kwaliteit van de
ingekochte zorg en de hoogte van de nominale premie. Zorgverzekeraars ook die zich
geprikkeld weten door een risicodragende uitvoering van de verzekering. En als het aan het
kabinet ligt desgewenst nog wat extra worden geprikkeld omdat ze winst mogen maken.
Al die kenmerken van de nieuwe basisverzekering zijn uitgewerkt in het rapport van Nyfer.
Het `Leitmotiv' van de hele operatie staat tot mijn genoegen al voor in de samenvatting van
het rapport: de uitdaging voor verzekeraars wordt verlegd van concurrentie op goede risico's
naar concurrentie op doelmatigheid in zorgverlening. Ik ben het daar helemaal mee eens. De
nieuwe zorgverzekering wordt voor de verzekeraars bepaald geen actuarieel luilekkerland. Ik
zou het eerder willen omschrijven als een omgeving met stimulansen voor ondernemers met
een scherp oog voor de klant en een goed gevoel voor de zorg.
Natuurlijk is de invoering van het nieuwe zorgstelsel en de nieuwe basisverzekering logistiek
en bestuurlijk een grote operatie. Tijdens die operatie zullen we elkaar nog regelmatig
ontmoeten, naar ik verwacht in een constructieve sfeer. Maar afgezet tegen de
ontwikkelingen van de laatste jaren is de stap die we nu gaan zetten ook weer niet zó groot.
Er Is eerder sprake van een evolutie dan van een revolutie, want ziekenfonds en particuliere
verzekeraars zijn langzamerhand naar elkaar toegegroeid.
Kijk bijvoorbeeld maar naar de financiële risico's voor beide typen verzekeraars. Voor de
ziekenfondsen was dat risico aanvankelijk zo goed als nul, maar zij zijn in de loop der tijd
steeds meer financiële risico's gaan dragen.
Voor de particuliere verzekeraars gold precies het omgekeerde, mede dankzij de Wet op de
toegang tot ziektekostenverzekeringen. Ook op het gebied van de dienstverlening zijn de
verschillen kleiner geworden. De ziekenfondsen bemoeiden zich van oudsher al met het
zorgaanbod. De particuliere verzekeraars doen dat inmiddels ook een beetje, onder meer in
de vorm van wachtlijstbemiddeling.
Het tot stand brengen van een basisverzekering is dan ook een logische volgende stap. Toespraak
Daardoor ontstaat één speelveld met gelijke spelregels voor alle verzekeraars. Het lijkt erop
dat niemand nut en noodzaak daarvan nog in twijfel trekt.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 4 -
Vervolgens komt het dan aan op de verdere inhoudelijke vormgeving van de
basisverzekering. Nyfer schetst in zijn rapport het hele palet. Dat zal ik hier niet doen, maar
ik wil er drie dingen even uitlichten.
Ten eerste: Nyfer komt uit op één standaardpakket voor noodzakelijke zorg, met daarnaast
ruimte voor aanvullende verzekeringen. Dat heeft ook mijn voorkeur, boven ingewikkelde
constructies van verschillende basispakketten met en zonder acceptatieplicht, die
vervolgens weer door solidariteitsheffingen moeten worden verevend. Nyfer bepleit een
smal pakket, maar geeft terecht aan dat het de maatschappelijke en politieke opvattingen
over risicosolidariteit zijn die bepalen hoe smal smal is.
Als tweede noem ik het feit dat het Nyferrapport met enige zorg wordt gesproken over
regionale monopolieposities. Dat slaat op de huidige ziekenfondsen. Zij zouden in hun regio
monopolist kunnen worden als zij de basisverzekering gaan uitvoeren. Het rapport bevat een
paar interessante suggesties om die ontwikkeling af te zwakken. Eén daarvan is de plicht
voor verzekeraars om klanten uit het hele land te accepteren, mogelijk met een tijdelijke
ontheffing voor nieuwkomers op de markt. Een andere interessante suggestie is het
afschaffen van de zogeheten omgekeerde contracteerplicht. Dat is de plicht voor
verzekeraars om met alle aanbieders contracten af te sluiten.
Ook ik kijk wel met enige zorg naar de regionale marktconcentraties bij verzekeraars. Een
tegenwicht, noem het een luis in de pels, verwelkom ik dan ook. Juist daarom moeten de
landelijk opererende particuliere verzekeraars meedoen. Zij zijn een broodnodig tegenwicht
tegen de regionale dominantie van sommige ziekenfondsen. En daarbij hoeven ze zich
bepaald geen underdog te voelen. Zij hebben tenslotte ervaring met het werken op landelijke
schaal en ze hebben ook de expertise in huis als het gaat om de relatie tussen sociale
zekerheid en zorg.
Ik wil als derde en laatste punt even stilstaan bij de collectieve contracten. Dat is natuurlijk
een tak van sport waar particuliere verzekeraars in uitblinken. Maar ook de ziekenfondsen Toespraak
weten daar inmiddels raad mee. Wat mij betreft is er ook in de nieuwe basisverzekering
ruimte voor collectieve contracten. Vooral uit oogpunt van een optimale afstemming tussen
arbozorg, verzuim- en preventiebeleid.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 5 -
Die ruimte betekent mogelijk ook dat er premiekortingen kunnen worden gegeven. Al hecht
ik wel aan onze kroonjuwelen van acceptatieplicht en het verbod op premiedifferentiatie.
Dames en heren,
Ik rond mijn verhaal af met de conclusie dat we in de fase zitten dat de bouwtekening voor
de nieuwe basisverzekering er ligt. Nu komt het op het bouwen aan. Ik stel het op prijs dat
het Verbond Van Verzekeraars daaraan een actieve bijdrage wil leveren. Ik zal een aantal
van de suggesties die in het Nyferrapport zijn gedaan zeker betrekken bij de afwegingen die
we nog moeten maken en de besluiten die we nog moeten nemen.
Ik wens u een boeiend vervolg van dit symposium toe en ik wens u ook alvast veel succes
bij uw verdere voorbereidingen op de komst van de nieuwe basisverzekering.
-0-0-0-
Toespraak
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport