Het weer nader verklaard
Uitzonderlijk zacht weer in november
De laatste dagen waren al steeds zeer zacht maar dit weekeinde spant
de kroon met temperaturen van plaatselijk meer dan 15 graden. Voor eind
november is dat uitzonderlijk en liggen de waarden in de buurt van de
records (zie ook warmterecord Noorwegen). Drie jaar geleden eindigde
november ook al zeer zacht en op 28 en 29 november 2000 noteerde Woensdrecht
achtereenvolgens 15,7 en 15,6 graden. Het record voor de laatste tien dagen
van november in De Bilt is 15,7 graden op 21 november 1947. Op 27 november
1983 werd hier nog 15,1 graden gemeten. Landelijk staat het
eind-novemberrecord op 18,8 graden op 22 november 1929 in Maastricht.
November warmer dan oktober?
Mogelijk wordt november dit jaar warmer dan oktober die met een gemiddelde
temperatuur van 7,5 graden in De Bilt toevallig zeer koud was. Iets
dergelijks is nog maar een keer eerder gebeurd, in 1994 toen november met
10,2 graden de zachtste was sinds het begin van de metingen in 1706, terwijl
oktober 1994 met 9,4 graden juist iets kouder was dan het langjarig
gemiddelde.(extremen van november)
Warm weer in november
Onder uitzonderlijke omstandigheden en föhneffect kan het in ons land in
november soms nog 20 graden worden. Zo werd op 11 november 1995 in het
inmiddels opgeheven weerstation Oost Maarland 19,8 graden gemeten, slechts
0,2 graad onder het eeuwrecord voor de periode 11-20 november. Daags daarna
werd daar 19,4 graden bereikt. Op 12 november 1926 noteerde Sittard het
decaderecord van 20,0 graden. Ook in 1994 was deze maand warm. In Limburg
werd het toen in het begin van de maand op drie achtereenvolgende dagen
warmer dan 20 graden. Op 4 november 1994 registreerden de weerstations van
het KNMI in het uiterste zuiden van Limburg 21,1 graden, voor de hele maand
november en voor ons land de hoogste temperatuur van de 20e eeuw.
De zon heeft in deze tijd van het jaar niet veel kracht meer en zeer zacht
weer in november en de winter hangt altijd samen met een sterke aanvoer van
zachte lucht. Meestal waait het onder die omstandigheden dan ook flink en
wordt de zachte lucht met een zuidwestelijke wind aangevoerd uit gebieden
met een subtropisch klimaat. Omdat de zon voor de warmte nu niet de
belangrijkste factor is kan de hoogste waarde van de temperatuur op elk
moment van de dag worden bereikt.
Onder zulke omstandigheden kan de temperatuur in november zelfs midden in de
nacht nog ruim boven 10 graden blijven: in De Bilt is op 1 november 1968 een
minimumtemperatuur gemeten van 14,1 graden, de warmste novembernacht van de
eeuw. Overdag haalde De Bilt 17,7 graden als hoogste temperatuur op 4
november 1998 en op 7 november van de jaren 1955 en 1965.
De gemiddelde temperatuur gaat in de loop van de maand snel omlaag van
ongeveer 8 graden in het begin van de maand tot 4 graden eind november. Aan
het eind van de maand zijn temperaturen boven 15 graden dan ook veel
uitzonderlijker dan begin november. Op 22 november 1929 is in Maastricht
18,8 graden gemeten, de hoogste temperatuur van ons land voor de laatste
tien dagen van november. De hoogste minimumtemperatuur in De Bilt in de
tweede helft van de maand is 13,1 graden op 22 november 1947.
Laatste wijziging: 22 november 2003
Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut