GroenLinks

GroenLinks Tweede-Kamerfractie 25 november 2003 17:25
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Bijdrage Tonkens begroting VWS

(25 november 2003)

Hoogervorst is een minister van Financiën op VWS. Hij is als een automobilist die tijdens het rijden alleen op zijn benzinemeter kijkt. Hij heeft geen idee waar hij heen gaat en of hij ongelukken veroorzaakt; als de tank maar niet leeg raakt.

Deze minister is nog niet toegetreden tot VWS. Hij is nog steeds minister van financiën. Hij ziet in de zorg alleen een geldverslindend monster. Hij ziet in patiënten uitsluitend hebberige shoppers die voor hun plezier naar de dokter gaan als het maar gratis is, en hij ziet in zorgverleners lakse geldwolven die alleen voor geld uit hun luie stoel komen. Daardoor ontgaat hem echter de kern van de zorg: bloed, zweet en tranen. Hij is blind voor patiënten die ziek worden van angst over de kosten die ze niet meer kunnen betalen. Hij is blind voor zorgverleners die zich rotrennen en toch geen goede zorg kunnen verlenen, omdat er teveel bureaucratie en te weinig tijd is. Als minister van financiën ziet hij marktwerking als oplossing. Ziet hij dan niet dat marktwerking in de zorg leidt tot meer bureaucratie, hogere kosten verspilling van tijd, geld en motivatie? Ik gun de minister een inwerkperiode, maar inmiddels past toch de vraag: wanneer wordt hij nu eindelijk minister van VWS? Wanneer gaat hij zich bekommeren om de kwaliteit van de zorg, om zeggenschap, werkdruk en bureaucratie-ergernis van personeel? De minister is als een automobilist die tijdens het rijden alleen op zijn benzinemeter kijkt. Hij heeft geen idee waar hij heen gaat en of hij ongelukken veroorzaakt; als de tank maar niet leeg raakt.

Als minister van financiën op VWS is Hoogervorst trouwens eerder spilziek dan zuinig. Op de korte termijn bezuinigt hij, maar op de lange termijn leiden zijn bezuinigingen slechts tot hogere kosten. Bezuinigingen op preventie, welzijn, fysiotherapie, oefentherapie, psychotherapie, bestrijding van ziekteverzuim en zorgvernieuwing leiden op langere termijn allemaal tot hogere kosten. En veel van de bezuinigingen zijn eigenlijk kostenverplaatsingen: de minister betaalt voortaan minder, maar wij betalen veel meer. Aan zittend ziekenvervoer, de pil, IVF, psychotherapie enzovoorts Wie op termijn wil bezuinigen moet nu juist investeren in preventie, welzijn, bestrijding van huiselijk geweld, arbeidsmarktbeleid, samenwerking in ziekenhuizen, enzovoorts. In het voorjaar zal GroenLinks een plan voor kostenbeheersing op lange termijn presenteren. Maar zorg heeft enkele nog klemmender problemen waar ik nu op wil ingaan: kwaliteit, bureaucratie en personeelstekorten, toegankelijkheid en onvoldoende zeggenschap van cliënten.

In de ouderenzorg is de optelsom van bezuinigingen schrikbarend. Ouderen krijgen daardoor 10 minuten minder zorg per dag, terwijl nog steeds een kwartier méér nodig is. Zorgvernieuwingsgeld is in de ouderenzorg hard nodig: daaruit betaalt men bijvoorbeeld activiteitenbegeleiding, of de ondersteuning van mantelzorgers. De minister geeft daarvoor in de plaats Boter bij de Vis: maar daar hebben verpleeghuizen niets aan. Ze krijgen een vast bedrag per cliënt en dat bedrag is al jaren te laag. De huidige bezuinigingen zijn de druppel. Ik vraag de minister af te zien van de bezuinigingen op zorgvernieuwing en de efficiencykorting terug te draaien. Bezuinig dan liever op de bureaucratie en dus op de RIO's - daar kan 80% uit, conform voorstellen van cie de Beer - en de zorgkantoren- daar kan de helft weg dankzij uw ICT impuls. Is samen 191 miljoen. Graag hierop uw reactie.

Kwaliteit is ook een knelpunt in de vermaatschappelijking. Vermaatschappelijking vereist niet alleen zorg, maar vooral ook welzijn, zoals ontmoetingsplekken en dagactiviteiten. Wat voor plannen voor versterking van welzijn heeft de Staatssecretaris?

Ook de kwaliteit van de vrouwenopvang en de zwerfjongerenopvang schiet ernstig tekort. Het extra geld is nog onvoldoende. Wat gaat de Sts doen om de opvang van zwerfjongeren te verbeteren? En wat gaat ze de 'vergeten groepen' vrouwen bieden- vrouwen die ondanks de extra investering toch nog geen of te weinig hulp krijgen- zoals slachtoffers van vrouwenhandel, van loverboys, van genitale verminking, en vrouwen die niet in de opvang worden toegelaten, of die opvangplek nodig hebben maar wel hulp? En wat gaat ze doen aan preventie van vrouwenmishandeling? Is ze bereid de daders aan te pakken en 'blijf-van-haar-lijf-huizen' op te richten? De kosten kunnen worden betaald uit halvering van de budgetten van de zorgkantoren. Die kunnen dankzij extra ICT een groot deel van het werk automatiseren. Graag hierop uw reactie.

Nog enkele andere kwaliteitsproblemen:

Dagbesteding meervoudig gehandicapten. De aangenomen motie Dankers is nog steeds niet uitgevoerd. Wanneer gaat dat gebeuren?

Het PGB: voor veel mensen een zegen. Maar niet voor iedereen. Er bereiken ons ook geluiden dat er mensen met een PGB worden verwaarloosd of in ernstige conflicten met zorgverleners terecht komen waar de kwaliteit van de zorg erg onder leidt. Is de Staatssecretaris bereid een onderzoek te laten verrichten naar het voorkomen van verwaarlozing en conflicten in gebruik van PGB? Niet om het PGB af te schaffen, maar wel om beter te kunnen bepalen voor wie het een geschikt instrument is en voor wie niet.

Keuzevrijheid en zeggenschap van cliënten

Onder het mom van keuzevrijheid wordt sommige mensen iedere keuzevrijheid ontnomen. Ik doel hiermee op de verstandelijk gehandicaptenzorg. Al eerder bereikten ons veel klachten van verstandelijk gehandicapten die nu nog op instellingsterreinen wonen maar daar niet mogen blijven. We hebben de Sts daar vragen over gesteld en zij stelt dat iedere instelling een woonwensenonderzoek moet doen en keuzevrijheid het uitgangspunt moet zijn. Nu blijkt echter dat veel instellingen wel een woonwensenonderzoek doen, maar de gegevens vaak niet openbaar maken en nog vaker aan de uitkomst geen enkele consequentie verbinden. En nog steeds worden gehandicapten gedwongen te verhuizen. Ik vraag de Sts wat zij van plan is om hieraan te doen? Wat gaat zij doen om de keuzevrijheid van gehandicapten te garanderen?

Ook de keuzevrijheid om juist buiten de instelling te wonen, blijkt in de praktijk niet altijd te bestaan. Ik noemde u eerder al het probleem dat ouders met kinderen met een PGB door de modernisering van de AWBZ geen geld meer krijgen om hun kinderen in een woongroep te laten wonen, terwijl dat nadrukkelijk wel de bedoeling van het beleid was. Wat gaat u daaraan doen?

En dan de cliëntenraden. Eerder is ons beloofd dat zij een eigen budget zouden krijgen. Wanneer komt dat er?
---
De minister van emancipatiezaken De Geus vindt dat de ministeries hun eigen emancipatiebeleid maar moeten voeren. Daarom heb ik deze minister gevraagd wat hij daaraan deed. Het antwoord was: niets. Hij verwees namelijk naar een rapportage van twee jaar geleden over emancipatietaakstellingen, waarvan ook hij hoort te weten dat die al niet meer actueel is. Daarom nogmaals de vraag: wat gaat u doen? Twee suggesties:

- een EER (Emancipatie Effect Rapportage) op de bezuinigingen. Conform de aanbevelingen van rapportage van de vorderingen van Nederland in het voldoen aan het VN-vrouwenverdrag. Graag uw reactie.
- preventie van huiselijk geweld; daarmee kunt u 150 miljoen per jaar besparen. En een vraag aan de staatssecretaris: wat zijn uw plannen ten aanzien van het gezinsbeleid?

Personeel

De minister constateert dat we aan de vooravond van een geweldig personeelsprobleem staan. Zijn oplossing: arbeidsbeparende innovaties en onderzoek. Maar op onderzoek bezuinigt hij fors. En arbeidsbesparende innovaties? Dat kan misschien in de ziekenhuizen, maar niet in de verpleeghuizen, de gehandicaptenzorg of de psychiatrie. Nog sneller wassen en aankleden? Dat gaat toch niet? Wat gaat hij nu precies wel doen? En wil hij reageren op enkele suggesties van onze kant:
- Snel werk maken van de factoren die u zelf aanwijst als bevordering voor de instroom van mannen in de zorg, namelijk meer loopbaanperspectief, salaris en ontplooiingsmogelijkheden. Vrouwen vragen dat al jaren; het is tamelijk schokkend dat u het pas serieus neemt nu mannen het ook belangrijk blijken te vinden. Maar goed, beter laat dan nooit: dus wat gaat u daaraan doen?
- Snel werk maken van passende en toegankelijke kinderopvang. Er blijk immers dat veel vrouwen geen gebruik maken van kinderopvang van hun werkgever, omdat er feitelijk geen plaats is (fondsen zijn uitgeput), of omdat de tijden niet passend zijn.
- Snel zorgen dat het in de zorg voor vrouwen aantrekkelijk is om meer uren te werken?
- Onderzoek naar de redenen waarom allochtone jongens nauwelijks in de zorg gaan werken en de voorwaarden waaronder zij dat wel zouden gaan doen. Ja dit kost voor een deel geld. Maar regeren is vooruit rekenen.
- Ook in eerstelijnszorg dreigt een enorm personeelsprobleem. De eerstelijnszorg vereist sowieso versterking. Dat werk ook preventief. Waar blijft een ambitieus plan op dit terrein? De minister wil dat huisartsen meer uren gaan werken. Hoeveel uren meer? En wat gaat de minister doen om dat aantrekkelijk te maken?

Nog twee punten over personeelsbeleid:
20% procent van het verpleegkundig, verzorgend en agogisch personeel is ongediplomeerd. Wij horen hierover van gediplomeerden veel klachten: het verhoogt hun werkdruk. Kunt u bevestigen dat dit hoge aantal ongediplomeerden problemen geeft? Bent u anders bereid er onderzoek naar te laten verrichten? Over het personeelsverloop in de extramurale zorg is niets bekend, schrijft de OSA in haar recente rapport. Bent u bereid daar alsnog onderzoek naar te laten doen?

Toegankelijkheid van de zorg heeft ook onze zorg. Vooral omdat u op vragen daarover zo ontwijkend antwoordt. Zegt u nu eens klip en klaar dat mensen van aanvullende verzekeringen kunnen worden uitgesloten! Dat het heel goed mogelijk is dat mensen duizenden euro's per jaar kwijt zijn aan extra kosten aan bijvoorbeeld fysiotherapie, tandarts, ziekenvervoer, medicijnen, psychotherapie enzovoorts, omdat u al die zaken uit het pakket gooit en verzekeraars niet verplicht zijn hen daarvoor aanvullend te verzekeren?

Ten slotte nog een vraag over de agenda ethiek en gezondheid, gebaseerd op het rapport signalering ethiek en gezondheid. Een prima initiatief. Maar de fractie van GL vindt de agenda weinig ambitieus; de staatssecretaris doet ook weinig met het rapport van de RVZ. Waarom geen onderzoek en/of maatschappelijk debat geënsceneerd over 'wat op welke gronden als terechte zorgvraag geldt'? En waarom de suggestie van een maatschappelijke discussie over enhancement niet opgepakt?


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -