24 november 2003
PERSBERICHT
Nieuw concept voor beweging in één vlak in productieomgevingen
TU/e-ingenieur Helm Jansen wint KIVI-Elektrotechniekprijs voor beste
afstudeerverslag
Elektrotechnisch ingenieur Helm Jansen heeft de Elektrotechniekprijs
van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI) voor het beste
afstudeerverslag gewonnen. Het gaat om het beste afstudeerwerk in de
richting Elektrotechniek van de drie technische universiteiten in ons
land. De prijs die bestaat uit een oorkonde en een bedrag van 1500,-
wordt donderdag 27 november uitgereikt tijdens een bijeenkomst aan de
Technische Universiteit Eindhoven (TU/e).
Ir. J.W. Jansen (25) studeerde in juni van dit jaar af aan de
faculteit Elektrotechniek van de TU/e. Hij bestudeerde een nieuw
concept voor planaire motoren dat bewegingen met zes vrijheidsgraden
mogelijk maakt. Bovendien kunnen dergelijke motoren in vacuüm
functioneren. Met het numerieke en analytische gereedschap dat hij
ontwikkelde om de praktische haalbaarheid van mogelijke oplossingen te
bepalen, is een enorme tijdwinst te behalen ten opzichte van de
gebruikelijke eindige-elementenmethode.
Vliegend tapijt
Tijdens zijn afstuderen onderzocht Helm Jansen de mogelijkheid om het
gebruikelijke concept van planaire motoren, spoelen die zwevend boven
permanente magneten gepositioneerd worden, om te keren: in plaats van
spoelen te laten bewegen in een permanent magneetveld, beweegt nu een
platform met permanente magneten boven spoelen. Op die manier worden
de bezwaren ondervangen die bewegende spoelen met zich meebrengen de
kabels en de koelleidingen met water die de bewegende massa vergroten
en de bewegingsvrijheid beperken. Het concept wordt terecht vergeleken
met een vliegend tapijt: het bewegende deel, het platform met de
permanente magneten, is op geen enkele manier meer met de vaste wereld
verbonden. Bewegingen in een vlak van 1 bij 1 meter moeten
uiteindelijk mogelijk worden.
Innovatief onderzoek
Vanuit het bedrijfsleven is er veel belangstelling voor een dergelijke
oplossing die de plaats kan innemen van een combinatie van een aantal
eendimensionale lineaire motoren. Het probleem daarvan is dat de massa
toeneemt en de stijfheid afneemt, en dus de bandbreedte en
nauwkeurigheid afnemen. Het project, waaraan Helm Jansen na zijn
afstuderen (cum laude) als promovendus doorwerkt, wordt betaald door
het ministerie van Economische Zaken en eindigde als eerste bij de
selectie in het Innovatie Onderzoeks Programma Elektro Magnetische
Vermogens Techniek (IOP-EMVT) van Senter. In
componentenplaatsingmachines bij bedrijven als Philips en Assembléon
kunnen nog wel motoren met rollagers gebruikt worden. Bij ASML brengen
deze in de clean rooms te veel vervuiling met zich mee. Hier kunnen
luchtlagers nog wel uitkomst bieden, maar zodra de motoren in vacuüm
moeten opereren is een nieuw concept noodzakelijk.
Dr. Elena Lomonova, de begeleider van Helm, prijst hem om zijn manier
van werken, en in het bijzonder om het samenwerken met anderen. Hij is
heel open en sociaal. Door zijn enthousiasme neemt de belangstelling
onder de studenten voor dit onderwerp duidelijk toe. Helm voegt eraan
toe: Het leuke was dat er weinig bekend was over dit type motoren die
in de praktijk echt werken. Je begint dan van nul en het wordt echt
jouw onderwerp. En dat blijft het nog een tijd. Samen met een andere
promovendus, die de regeltechniek onder zijn hoede heeft, hoopt Helm
over vier jaar op dit onderwerp te promoveren aan de TU/e.
Technische Universiteit Eindhoven