CJE/03/106
27 november 2003
Arrest van het Hof in zaak C283/01
Shield Mark BV/Joost Kist h.o.d.n. Memex
Een klank kan onder bepaalde voorwaarden als merk worden ingeschreven
Krachtens een communautaire richtlijn uit 1988^(1)
moet een klank, om als merk te kunnen worden ingeschreven, geschikt
zijn om de waren of diensten van een onderneming te onderscheiden van
die van een andere onderneming en vatbaar zijn voor een grafische
voorstelling die duidelijk, nauwkeurig, als zodanig volledig,
gemakkelijk toegankelijk, begrijpelijk, duurzaam en objectief is,
zoals een notenbalk met daarop onder meer een sleutel en muzieknoten
Shield Mark BV is een in Nederland gevestigde vennootschap die
adviezen geeft op het gebied van de intellectuele eigendom. Zij heeft
bij het Benelux Merkenbureau een aantal melodieën als klankmerken
laten inschrijven.
Sommige van deze merken bestaan in een notenbalk met daarop de eerste
negen noten van het muziekwerk Für Elise, andere in de eerste negen
noten van Für Elise' en weer andere in de opeenvolgende muzieknoten e,
dis, e, dis, e, b, d, c, a.
Een aantal merken bestaan in het woord Kukelekuuuuu (een onomatopee
die in het Nederlands het gekraai van een haan voorstelt) of in het
gekraai van een haan.
Kist, een communicatieadviseur, heeft tijdens een reclamecampagne in
het kader van zijn bedrijfsactiviteit gebruik gemaakt van de melodie
Für Elise en van het gekraai van een haan. Shield Mark heeft daarop
bij de Nederlandse rechter tegen Kist beroep ingesteld wegens
merkinbreuk en oneerlijke concurrentie.
De Hoge Raad der Nederlanden, die zich in laatste instantie met de
zaak bezighoudt, heeft het Hof de vraag voorgelegd, of de
communautaire merkenrichtlijn de inschrijving van klanken toestaat.
Het Hof is van oordeel dat de in artikel 2 van de richtlijn opgenomen
lijst van tekens die een merk kunnen vormen, niet uitputtend is.
Tekens die als zodanig niet visueel kunnen worden waargenomen, zoals
klanken, zijn dus niet met zoveel woorden uitgesloten van de
richtlijn. Om als merk te kunnen worden ingeschreven moeten klanken
echter aan bepaalde voorwaarden voldoen. Om te beginnen moeten zij het
mogelijk maken om de waren of diensten van een onderneming van die van
een andere onderneming te onderscheiden. Voorts moeten zij vatbaar
zijn voor een grafische voorstelling, inzonderheid door middel van
figuren, lijnen of lettertekens, die duidelijk, nauwkeurig, als
zodanig volledig, gemakkelijk toegankelijk, begrijpelijk, duurzaam en
objectief is.
Aan deze voorwaarden wordt niet voldaan wanneer het teken grafisch
wordt voorgesteld door de vermelding dat het bestaat in noten die een
bekend muziekstuk vormen of door een opeenvolging van muzieknoten,
zonder nadere precisering, dan wel slechts door middel van een
onomatopee. In dat geval is de grafische voorstelling op zijn minst
niet voldoende nauwkeurig en duidelijk.
Daarentegen wordt wel aan deze voorwaarden voldaan wanneer het teken
grafisch wordt voorgesteld door middel van een in maten verdeelde
notenbalk met daarop een sleutel, noten en andere muzieksymbolen, die
tezamen een getrouwe voorstelling vormen van de opeenvolging van
klanken die de melodie vormen waarop de inschrijvingsaanvraag
betrekking heeft.
Voor de media bestemd niet-officieel stuk, dat het Hof van Justitie
niet bindt.
De volledige tekst van het arrest is op de dag van de uitspraak te
vinden op de internetpagina van het Hof
http://curia.eu.int/
vanaf ongeveer 12.00 uur CET.
Voor nadere informatie wende men zich tot mevr. Gitte Stadler.
Tel: (352) 4303 3127 Fax: (352) 4303 3656
(1)
Richtlijn 89/104/EEG van de Raad van 21 december 1988.
European Commission