Ministerie van Algemene Zaken

1red13628
28-11-2003, NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 2, 18.50 uur

MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD, OVER VERLENGING VAN DE NEDERLANDSE MISSIE IN IRAK EN OVER DE KOOPKRACHTONTWIKKELING VAN ZWAKKEREN IN DE SAMENLEVING.

VERLENGING NEDERLANDSE MISSIE IN IRAK

FRIESZO:
Eén van de belangrijke punten was het besluit om toch door te gaan met de gevaarlijke missie in Irak. Ik begrijp dat één van de voorwaarden is dat er 70 commando's mee zullen gaan. Wat gaan die daar eigenlijk doen?


BALKENENDE:
Feitelijk hetzelfde als wat anderen ook doen. We hebben daar een hoog opgeleid gezelschap mannen en vrouwen zitten, echte vakmilitairen die weten wat zaken omvatten. Ze doen belangrijk werk voor de stabiliteit in de regio.

FRIESZO:
Gaan de commando's niet vooral ook mee om de toegenomen onveiligheid een beetje tegen te gaan?


BALKENENDE:
Het is natuurlijk wel zo dat degenen die er zitten geen extra veiligheid nodig hebben, want de mensen die er nu zijn, zijn zeer goed op de hoogte van de risico's. Daarom zeg ik ook: degenen die er zitten zijn hoog opgeleid. Maar dat betekent wel dat het goed is om de situatie in het gebied onder ogen te zien. Controles moeten worden uitgevoerd. Juist omdat je je bewust bent van veiligheidsrisico's, is het verstandig dat je er wat extra mensen hebt.

FRIESZO:
U zegt het niet hardop, maar ik hoor u eigenlijk zeggen: deze 70 commando's gaan een soort spionagewerk doen, die gaan zich onzichtbaar maken om te kijken of er bedreigingen op die Nederlanders afkomen?


BALKENENDE:
Laten we nu vooral niet ingaan op wat er precies gedaan wordt, want dat hoort ook bij hun vak. Je hoeft niet alles te vertellen wat er precies wordt gedaan. Dat zou ook niet in het belang van de mensen zelf zijn. Maar het is wel goed om onder ogen te zien dat je in een gebied zit dat gelukkig minder erge toestanden heeft gekend dan andere delen in Irak, maar je moet op je hoede zijn. Dat is ook de reden dat deze 70 mannen en vrouwen daar heen gaan.

FRIESZO:
Maar is dat wel voldoende als je bedenkt dat we ook ogen en oren in de lucht zouden kunnen brengen, via F16's of Orions? Nu brengt u alleen ogen en oren op de grond aan om de veiligheidssituatie een beetje te controleren.


BALKENENDE:
Ik ken de discussie. Dat hangt met name samen met het verkeer in de grensstreek. Dat gebeurt overigens al jarenlang, dat mensen zich over en weer bewegen. Het is heel moeilijk dat hele gebied voortdurend te spioneren ­ om het zo maar even te noemen. Het is wel zo dat er goede

afspraken zijn gemaakt met de Britten, die ook in het gebied zijn, over het delen van informatie. Als het nodig is wordt ook materieel ingezet.

FRIESZO:
Maar zijn deze 70 commando's voldoende om te garanderen dat er geen aanslagen op Nederlanders gepleegd worden? Ik kan me namelijk ook voorstellen dat het thuisfront, families die thuis naar dit gesprek zitten te kijken, dat ook graag wil weten.


BALKENENDE:
Natuurlijk. Dat houdt ons zeer bezig, de mensen die daar zitten en hun families. Iedereen maakt zich zorgen over wat er gebeurt in het gebied. Dat is ook terecht. Er zijn erge dingen gebeurd. Het grote probleem in Irak is natuurlijk dat we aanlopen tegen terrorisme.

FRIESZO:
Toenemend terrorisme zelfs ...


BALKENENDE:
Toenemend terrorisme ... en ook terrorisme van mensen die hun eigen leven ontzien. Tegen zelfmoordacties kun je je heel moeilijk wapenen. Maar omdat je met dit soort onberekenbare acties te maken kunt krijgen, kun je niet alert genoeg zijn.

FRIESZO:
Is dit dus voldoende om je daartegen te bewapenen? Dit is een voorwaarde om door te gaan. Wanneer zouden de voorwaarden overschreden zijn en zegt u: we moeten daar weggaan?


BALKENENDE:
Je moet niet praten in termen van `weggaan'. Het is me juist opgevallen dat militairen ­ niet alleen van Nederlandse signatuur, maar ook van andere landen ­ heel duidelijk zeggen: we zijn hier met een duidelijk mandaat; wij pakken onze verantwoordelijkheid voor dit gebied. Je schiet er niets mee op als er risico's zijn, dat je dan zomaar wegloopt. Juist militairen willen dat niet. Omdat ze nu hun steentje willen bijdragen aan de toekomst van Irak, moeten ze natuurlijk wel alle risico's onder ogen zien.

FRIESZO:
Durft u voor uw verantwoording te nemen ­ god verhoede dat overigens ­ dat er zoiets rampzaligs zou gebeuren als met de Italianen is gebeurd? Gaat Nederland door na een aanslag met 18 doden?


BALKENENDE:
Ik heb vorige week gezegd: je moet de besluitvorming zorgvuldig voorbereiden. Deze week hebben de bewindslieden die nog geen vertrouwelijke informatie konden krijgen nog eens een briefing gehad. Dat doe je juist ook met het oog op onze mensen die daar zitten. Garanties kun je nooit geven wanneer er sprake is van zelfmoordactiviteiten. Maar je moet je wel maximaal wapenen tegen eventueel geweld. Die zorgvuldigheid hangt daarmee samen en dat is ook vandaag in de ministerraad aan de orde geweest. Daarom vinden wij het ook verantwoord. Dat betekent ook niet: we gaan weg. Dat zou precies datgene zijn wat sommige terroristen beogen.

FRIESZO:
Houdt u wel als mogelijkheid open ­ als de situatie nog verder zou verslechteren ­ dat we dan met nog meer veiligheidsmaatregelen daar gaan zitten? Misschien met die Orions en F16- vliegtuigen?

BALKENENDE:
Laten we niet de kwaliteit van onze mensen daar onderschatten. We doen er alles aan om te zorgen dat de veiligheidssituatie zo goed mogelijk is. Dat hebben we natuurlijk ook moeten wegen en willen wegen bij het besluit dat vandaag in de ministerraad is genomen.

FRIESZO:
Maar is daarbij overwogen dat als het toch nog verder verslechtert, u toch nog meer gaat doen dan u nu al doet?


BALKENENDE:
Ik ga niet termen spreken van `als dit' en `als dat'. Ik heb niet voor niets gezegd dat wij informatie delen met de Britten. Er zijn ook afspraken gemaakt over eventuele ondersteuning als het nodig mocht zijn. Wij zijn er van overtuigd dat wij voortdurend de veiligheidssituatie in de gaten houden, juist ook omdat wij steeds oog willen hebben voor het fantastische werk dat onze mannen en vrouwen daar verrichten.

KOOPKRACHT

FRIESZO:
Uit een rapport van Sociale Zaken blijkt dat chronisch zieken, ouderen en ook jongeren, door een opeenstapeling van maatregelen er toch verder op achteruit gaan dan het kabinet bedoeld had. Bent u van dat rapport geschrokken?


BALKENENDE:
Wij hebben destijds bij Prinsjesdag al gezegd dat het algemene inkomensbeeld er een zal zijn dat niemand er op vooruit zal gaan. Het algemene beeld was dat de inkomensontwikkeling zich tussen 0 en -1 zou bewegen.

FRIESZO:
Maar uit dit rapport blijkt juist dat het boven die -1 komt ...?


BALKENENDE:
Wat je altijd ziet ­ en dat heb ik ook eerder aangegeven ­ is dat er altijd mensen zijn die er onder of er boven zitten. Dat geldt trouwens ook voor de groep zieken, want niet iedereen zit in de min. Er zijn er ook die beter af zijn. Dat is een beetje afhankelijk van de feitelijke situatie.

FRIESZO:
U bedoelt dat het per persoon slechter of minder slecht dan die -1 kan zijn?


BALKENENDE:
Ja. We hebben nu een analyse gemaakt. Ook bij andere inkomensgroepen zie je sommigen onder die lijn zitten en anderen er boven. Dat zie je ook bij de groep ouderen en dat zie je ook bij de groep chronisch zieken.

FRIESZO:
Ik hoor u denken: ik kan er niks aan doen want we hebben gezegd: dat beeld kan zo gevarieerd zijn en dat hoort nu eenmaal bij maatregelen die je neemt en is het soms heel vervelend dat mensen er verder op achteruit gaan. We kunnen er niks aan doen, zegt u dat eigenlijk?


BALKENENDE:
Je kunt nooit zomaar zeggen: wij garanderen iedereen koopkrachtbehoud.

FRIESZO:
Ik vraag u eigenlijk ­ en ik spreek u ook aan als CDA-politicus, een partij met een sociaal gezicht ­ kunt u het voor uw verantwoordelijkheid nemen dat zwakken in de samenleving er meer op achteruit gaan dan die ene procent?


BALKENENDE:
Ik heb altijd gezegd: de overheid is een schild voor de zwakken. We hebben nu een maatregel getroffen om juist een bepaalde groep tevreden te kunnen stellen. Dat geldt voor de groep chronisch zieken, maar ook voor de ouderen die tot nu toe geen gebruik kunnen maken van bepaalde fiscale maatregelen. Wij komen nu met een tegemoetkoming die daarin voorziet.

FRIESZO:
Maar onvoldoende volgens dat rapport van Sociale Zaken, als ik het goed heb begrepen?


BALKENENDE:
Maar dat hangt wel samen met de situatie dat sommigen soms beter af zijn en sommigen soms minder. We hebben altijd het vangnet van de bijstand, maar je hebt natuurlijk liever niet dat mensen daar gebruik van moeten maken. En we zitten in een tijd ­ daar moeten we ook eerlijk in zijn ­ dat het niet zo is dat je garanties kunt bieden. Dat geldt net zo goed voor mensen in het bedrijfsleven. Er zijn tal van mensen die op het ogenblik werkloos worden, die ook een enorme inkomensachteruitgang zien. Ook dat is een realiteit van deze dagen. Je moet wel altijd bij de maatregelen die je treft kijken of de groep zelf zoveel mogelijk kan worden bediend, dat er sprake is van ondersteuning en dat je ook altijd oog hebt voor de manier waarop maatregelen neerslaan.

FRIESZO:
Betekent dat nou dat u zegt: het is vervelend dat mensen er verder op achteruit gaan, maar ik kan daar als minister-president en als kabinet niets aan doen?


BALKENENDE:
Het algemene beeld is dat je mensen niet kunt beloven: je zit in de plus. Dat kan niet. Ik heb ook aangegeven dat velen in een min-situatie zouden komen. We hebben de maatregelen, ook bij het beleid van volksgezondheid, getoetst op `hoe slaat het neer bij de groepen?' en daarom hebben we gekozen voor een tegemoetkoming. Dat is, denk ik, al heel wat. Volgende week zal verder worden gesproken in de Tweede Kamer over de inkomensontwikkeling. Natuurlijk is het zo dat een kabinet altijd oog heeft te hebben voor de mensen die in de meest kwetsbare positie zitten.

FRIESZO:
Er is dus hoop voor de mensen die er verder op achteruit gaan dan die 1 procent?


BALKENENDE:
Ik ga niet zomaar beloftes doen. Dat is niet aan de orde. Ik heb aangegeven: er is een financiële tegemoetkoming voorzien. Dat is ook nodig. Ik heb aangegeven dat er vangnetvoorzieningen zijn ...

FRIESZO:
Maar mocht het dan toch tegenvallen ­ is mijn vraag steeds ­ dan wilt u daar een open oog voor hebben?


BALKENENDE:
Je moet altijd een open oog hebben voor mensen, maar je moet geen toezeggingen gaan doen die je niet na kunt komen. Dat zou niet eerlijk zijn voor de groep. Ik heb wel aangegeven: er komt een tegemoetkoming langs een fiscale weg die er nu nog niet is. Er zijn

vangnetvoorzieningen. En bij verschillende maatregelen ga je steeds na: hoe komt het bij de groepen neer?

FRIESZO:
En als het straks heel erg tegenvalt, dan strijkt u over uw hart?


BALKENENDE:
Dat zeg ik niet, want dat betekent dat je beloftes gaat doen. Ik vind: een politicus kan alleen ...

FRIESZO:
Maar sluit u het uit?


BALKENENDE:
Een politicus kan alleen beloftes doen, als je ze na kunt komen.

FRIESZO:
Ik vraag of u het uitsluit dat u die zwakkeren eventueel een helpende hand toesteekt?


BALKENENDE:
Ik denk dat het verstandig is om eerst de brief af te wachten die vandaag naar de Kamer zal worden gezonden. Uiteraard is er nog verder overleg de komende dagen. Er vindt komende dinsdag een debat plaats. Ik wil daar niet op vooruit lopen. (letterlijke tekst, ongecorrigeerd, LV)

vrijdag 28 november 2003