Ingezonden persbericht
Tentoonstelling PROEF HET VERLEDEN:
over eten, drinken en bodemvondsten
In: Archeologisch Museum Haarlem
Van: vrijdag 28 november 2003 t/m vrijdag 21 mei 2004
Vetvanger, in gebruik in de late Middeleeuwen en
16e, 17e eeuw om het vet onder het gebraad op te
vangen. Foto: Bureau Archeologie Haarlem
KIJKJE IN DE KEUKEN
In de 16e eeuw kon je achter het voorhuis een binnen- en een buitenkeuken aantreffen. In beide keukens werd gekookt, maar de buitenkeuken was bestemd voor het grovere werk: hier werd geslacht, gewassen en ingemaakt. Op het plaatsje stond een zogenaamde 'pottenbanc' met eenvoudig roodbakkend aardewerk: kookpotten, steelpannen, schotels en kannen, mogelijk een vergiet of een vetvanger. De aardewerk potten werden door plaatselijke pottenbakkers vervaardigd en gingen hooguit een paar jaar mee.
Tegen de wand van de binnenkeuken was een stookplaats: een open houtvuurtje. Tot in de 14e eeuw waren de huizen in de stad van hout en bevond het vuur zich in het midden van het huis. Als de huizen van steen gebouwd worden verplaatst het vuur zich naar de wand en komt er een schoorsteen met een schouw. In deze schoorsteen hing een stevige stang met daaraan de 'haal'. Gewone kookpotten stonden in het vuur. Ketels hingen erboven. Die werden bijvoorbeeld gebruikt om vlees in te stoven of te koken. Men liet vlees eerst een uur in koud water staan en spoelde het dan schoon. Daarna deed men het met vers water en zout in een pot en liet dit aan de kook komen. Naast stoven of koken werd vlees ook gebraden maar dat was gevaarlijk.
BODEMVONDSTEN
Bij opgravingen in de Haarlemse binnenstad worden vele voorwerpen aangetroffen die met eten, drinken, koken en bewaren van voedsel te maken hebben. Er is echter weinig opgeschreven over wat de gewone mens at. Gegevens over voedsel en maaltijden gaan vrijwel altijd over rijk voorziene feestmalen en voeding van de adel en of de geestelijkheid. Maar wat at de eenvoudige burger van een stad? Aan de hand van voedselresten die in beerputten gevonden worden is het maaltijdpatroon voorzichtig te reconstrueren. Uit historisch onderzoek kan duidelijk worden wie op een bepaalde plaats woonde en of dat een welgesteld of minder rijk persoon was. Aan de hand van het opgegraven aardewerk, glas en hout, metaal en leer is te zien wat voor soort voorwerpen deze mensen in het dagelijks leven gebruikten.
ETENSTIJD!!
Recept uit de vroege middeleeuwen (12e, 13e eeuw):
Moertroel: kook het vlees van fazant, patrijs en konijn. Haal het vlees uit de pan en bewaar het kookvocht. Maal het vlees en kook het in een pot. Doe er broodkruim bij en wat gemalen kaas. Doe er een mespunt gember gemengd met een scheutje ciderazijn bij. Roer er dan de losgeklopte eieren door om de moertroel te binden. Als het gaar is haal je het van het vuur.
De bekende Middeleeuwse schranspartijen waren slechts voorbehouden aan de rijken. De meeste gewone burgers aten brood met water of bier. Als men al kookte, dan was het vaak maar 1x per week. De rest van de tijd at men kliekjes, die je eventueel bij een bakker kon laten opwarmen.
De tentoonstelling 'Proef het verleden' biedt een kijkje in de keuken van burgers uit Haarlem in verschillende perioden. Bodemvondsten worden gecombineerd met recepten, kookboekjes, afbeeldingen van keukens, maaltijden en etenswaar uit een bepaalde tijd. Zo wordt een tipje van de sluier opgelicht over het koken en de alledaagse maaltijd van vroeger.
Papkom en fruitschaal, majolica, eind 16e,
begin 17e eeuw, Haarlem. Foto: Jos Fielmich
Wat : tentoonstelling: Proef het verleden!
over eten, drinken en bodemvondsten
Waar : Archeologisch Museum Haarlem
Grote Markt 18k
2011 RD HAARLEM - 023-5420888 b.g.g. 023-5313135
Van : vrijdag 28 november 2003 t/m vrijdag 21 mei 2004
Open : woensdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur
Educatie : voor rondleidingen, lezingen, projecten en evenementen neem svp
contact op met Bureau Archeologie 023- 531 31 35 Heleen
Borgwat, Tanja van der Zon
---- --
PERSBERICHT
Nieuwe tentoonstelling in
Archeologisch Museum Haarlem
PROEF HET VERLEDEN
over eten, drinken en bodemvondsten
van vrijdag 28 november 2003 t/m vrijdag 21 mei 2004
Vetvanger, in gebruik in de late Middeleeuwen en
de 16e, 17e eeuw om het vet onder het gebraad op te
vangen. Foto: Bureau Archeologie Haarlem
Bij opgravingen in de Haarlemse binnenstad worden vele voorwerpen aangetroffen die met eten, drinken, koken en bewaren van voedsel te maken hebben. Er zijn echter weinig geschreven bronnen over wat de gewone burger at. Gegevens over voedsel en maaltijden gaan vrijwel altijd over rijk voorziene feestmalen en voeding van de adel en of de geestelijkheid. Maar wat nuttigde de eenvoudige stedeling? Aan de hand van voedselresten die in beerputten gevonden worden is het maaltijdpatroon voorzichtig te reconstrueren. Uit historisch onderzoek kan duidelijk worden wie op een bepaalde plaats woonde en of dat een welgesteld of minder rijk persoon was. Aan de hand van het opgegraven aardewerk, glas en hout, metaal en leer is te zien wat voor soort voorwerpen deze mensen in het dagelijks leven gebruikten.
ETENSTIJD!!
Recept uit de vroege Middeleeuwen (12e, 13e eeuw):
Moertroel: kook het vlees van fazant, patrijs en konijn. Haal het vlees uit de pan en bewaar het kookvocht. Maal het vlees en kook het in een pot. Doe er broodkruim bij en wat gemalen kaas. Doe er een mespunt gember gemengd met een scheutje ciderazijn bij. Roer er dan de losgeklopte eieren door om de moertroel te binden. Haal het van het vuur als het gaar is.
PROEF HET VERLEDEN!
De tentoonstelling 'Proef het verleden' biedt een kijkje in de keuken van burgers uit Haarlem in verschillende perioden. Bodemvondsten worden gecombineerd met recepten, kookboekjes en afbeeldingen van keukens, maaltijden en etenswaar. Zo wordt een tipje van de sluier opgelicht over het koken en de alledaagse maaltijd van vroeger.
Papkom en fruitschaal, majolica,
begin 17e eeuw, Haarlem. Foto: Jos Fielmich
Wat : tentoonstelling: Proef het verleden!
over eten, drinken en bodemvondsten
Waar : Archeologisch Museum Haarlem
Grote Markt 18k
2011 RD HAARLEM - 023-5420888 b.g.g. 023-5313135
Waarom : in het kader van de uitreiking van de Erasmusprijs 2003 doen ca. 50
musea in Nederland mee aan tentoonstellingen rond het thema
'eetcultuur'. Meer informatie is te vinden op de website van de
Nederlandse Museumvereniging: www.museum.nl
Data : vrijdag 28 november 2003 t/m vrijdag 21 mei 2004
Open : woensdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur
Educatie : voor rondleidingen, lezingen, projecten en evenementen (een proeverij
van middeleeuws eten in het voorjaar!) neem svp contact op met
Bureau Archeologie 023- 531 31 35 vragen naar Heleen Borgwat of
Tanja van der Zon.
Persfoto's : digitale foto's zijn op te vragen via ons emailadres:
archeologie@haarlem.nl, onder vermelding van de codenummers
DSC-6999 -papkom en fruitschaal, majolica, begin 17e eeuw, foto:
Jos Fielmich
ar00.jpg -steengoed kruikjes, eind 13e, begin 14e eeuw, foto: Jos
Fielmich
0.91ANT.BP04.014 - vetvanger, 16e eeuw, foto: Bureau Archeologie
---- --