Programmabureau Advies Overheid.nl
'The Next Generation'
Je herkent ze niet, maar ze zijn al wel onder ons... Wees gerust: het
gaat niet over Marsmannetjes, maar gewoon over websites. De site
www.polizei.nrw.de, die onlangs in Duitsland de 'Biene-Award' won, is
een aardig voorbeeld van een 'Next Generation' website. De
onderscheiding is in belangrijke mate te danken aan de wijze waarop de
moderne technische mogelijkheden zijn benut. De innovatie mag dan voor
het grootste deel aan het oog onttrokken zijn, desondanks is-ie wel
van groot belang.
De gehanteerde werkwijze (voor de techneuten: een zeer consequente
scheiding van inhoud en presentatie met XHTML Strict en CSS en gebruik
van markup uitsluitend voor 'intented purpose') leverde een site op
die veel minder complex, zwaar en onderhoudsgevoelig is dan de
overheidssites die tot dusverre worden gemaakt. Het baseren van een
site op webstandaarden - in plaats van op tekortkomingen van browsers
- biedt nog meer voordelen:
* Het leidt tot lagere kosten voor onderhoud en aanpassing van een
website;
* Toegankelijkheid van de website is veel eenvoudiger te realiseren;
* Pagina's zijn doorgaans stukken kleiner en laden daardoor sneller;
* Het leidt tot betere 'ranking' in zoekmachines en daarmee tot
betere vindbaarheid;
* Compatibiliteit met nieuwe (versies van) browsers is beter
gewaarborgd, maar ook de bruikbaarheid in oudere browsers;
* De werkwijze is veel toekomstvaster dan de huidige;
* Het maakt de toepassing van 'shared services' eenvoudiger;
* Door de strikte scheiding van inhoud en presentatie is
consistentie van de vormgeving eenvoudiger te waarborgen
Bij Advies Overheid.nl zijn nog geen voorbeelden bekend van
Nederlandse overheidswebsites die zondermeer tot 'the Next Generation'
kunnen worden gerekend. Maar het is een ontwikkeling die zeker
navolging verdient bij het ontwerp en de bouw van nieuwe websites.
Wie enige kennis heeft van HTML kan vrij gemakkelijk controleren of
een website al dan niet tot 'The Next Generation' kan worden gerekend:
* De site valideert niet
Op het web zijn gratis diensten beschikbaar om te controleren of
een pagina voldoet aan standaarden voor HTML, Cascading Style
Sheets en toegankelijkheid.
* Een site stelt eisen aan browser en/of schermresolutie
U kent vast wel de opmerking 'deze site kan het best worden
bekeken met bij een beeldschermresolutie van 1024x768
pixels'. Een ander voorbeeld is het gebruik van scripts die de
browser of schermresolutie proberen vast te stellen. Een
dergelijke werkwijze houdt geen rekening met het feit dat
gebruikers met andere browsers en beeldschermen (of apparaten als
brailleleesregels) óók recht hebben op toegang tot informatie op
een overheidswebsite.
* Er worden frames gebruikt
Frames hebben één voordeel (al is zelfs daar niet iedereen het
over eens) en verder alleen maar nadelen. Met CSS kan een deel van
de pagina worden 'vastgezet', waardoor het belangrijkste voordeel
behouden blijft, maar de nadelen worden vermeden.
* Er is een speciale toegankelijkheidsversie van een site
Dit lijkt gebruikersvriendelijk voor mensen met een
functiebeperking, maar leidt in de praktijk vaak tot problemen.
Bovendien vergt meer ingangen op een website ook tot meer
onderhoud aan die website. De toegankelijkheidsregel die het
toestaat een alternatief te creëren heeft het overigens over
individuele pagina's en niet over een volledige website. Voor een
website waar standaarden als (X)HTML, CSS, DOM, ECMA-Script en
WCAG goed zijn geïmplementeerd is een aparte site overbodig; enkel
de stylesheet vervangen of uitschakelen volstaat in zo'n geval.
* Er is sprake van onbedoeld gebruik van markup
Voorbeelden:
+ tabellen voor layoutdoeleinden, zoals kolomweergave (kan met
CSS)
+ spacers: transparante afbeeldingen om elementen op een pagina
te posititioneren (kan met CSS)
+ pull-downmenu's die voor navigatiedoeleinden worden gebruikt
(kan met CSS)
+ 'terug'-knoppen in de vorm van een
formulierknop-met-javascript
Een bestaande website aanpassen op bovengenoemde punten, ook wel
'retrofitting' genoemd, is doorgaans moeilijk, tijdrovend, kostbaar en
daardoor niet erg zinvol. Uiteraard zijn er wel zaken die snel en
eenvoudig kunnen worden aangepast, waardoor bijvoorbeeld de
toegankelijkheid sterk verbetert. Zulke aanpassingen zijn natuurlijk
wel zinvol.
Het is aan te bevelen om bij een opzetten van een nieuwe website of
bij een ingrijpende vernieuwing duidelijk vast te leggen aan welke
eisen de nieuwe site moet voldoen.
www.ictu.nl