Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA `s-GRAVENHAGE Telefax (070) 333 40 33
Uw brief Ons kenmerk
ABG/ESM/03/95026
Onderwerp Datum
mid-term evaluaties ESF Doelstelling 3 en 19 december 2003
EQUAL
In het Algemeen Overleg (AO) van 26 juni jl. heb ik met u gesproken over de stand van zaken
ESF-nieuw per 30 april 2003 (TK 2002-2003, 26642, nr 56). Met deze brief informeer ik u
over de actuele stand van zaken betreffende ESF-nieuw. Daarnaast los ik met deze brief mijn
toezegging uit het AO van 26 juni jl. in om u te informeren over de voortgang van de ingezette
acties om de onderbenutting ESF tegen te gaan alsmede mijn toezegging de mid-term evaluatie
ESF Doelstelling 3 en de mid-term evaluatie EQUAL aan uw Kamer aan te bieden.
I. Tussentijdse evaluatie
Voor zowel het ESF als het EQUAL programma moeten alle lidstaten halverwege de
programmaperiode t.b.v. de Europese Commissie een evaluatie uitvoeren. De bevindingen uit
al deze evaluaties worden door de Europese Commissie samengevoegd en gepresenteerd in
een bijeenkomst in januari 2004.
In de bijlage bij deze brief treft u een samenvattend rapport van zowel de Nederlandse ESF
als EQUAL evaluatie. De volledige rapporten zijn te downloaden via de website van het
Agentschap SZW, alsmede via de websites van de onderzoeksbureau's. Deze mid-term
evaluatie vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de lidstaat, die daarbij samenwerkt
met de Europese Commissie (EC), het Monitor Comité ESF3, respectievelijk het
Beleidscomité EQUAL. De evaluaties zijn uitgevoerd door onafhankelijke externe partijen.
De evaluatie ESF3 doet met name aanbevelingen om de benutting van de ESF-gelden in het
vervolg van de programmaperiode 2000-2006 te verbeteren. Onder punt IV van deze brief ga
ik in op de acties die ik naar aanleiding van deze aanbevelingen heb ingezet. De evaluatie
EQUAL doet voorstellen om de selectie van projecten in de tweede tranche te verbeteren.
Onder punt V van deze brief ga ik in de op acties die ik naar aanleiding van deze voorstellen
zal nemen.
II Overzicht declaratie jaartranche 2001
De thans beschikbare ESF-gelden worden onvoldoende benut. De belangrijkste oorzaken
hiervan zijn de openstelling van het programma per juni 2001 in plaats van januari 2000 en de
ervaringen met ESF-oud. De consequentie hiervan is, zoals ik ook in het AO van 26 juni en
---
bij de begrotingsbehandeling op 4 december jl. reeds heb aangegeven, dat het ESF-jaarbudget
2001 bij lange na niet gedeclareerd kan worden.
Het ESF-jaarbudget over 2001 bedraagt zo'n 250 mln. De prognose op dit moment is dat
hiervan een bedrag van ongeveer 83 mln gedeclareerd kan worden. Zoals u weet, vloeien de
niet bestede delen van jaarbudgetten terug naar de begroting van de EC. Op grond van de
prognose zal de decommitering op de jaartranche 2001 derhalve circa 167 mln bedragen.
Nederland kan bij de Europese Commissie tot uiterlijk 31 december 2003 declaraties ten
laste van de jaartranche 2001 indienen.
Het EQUAL-jaarbudget 2001 bedraagt zo'n 32 mln. De prognose op dit moment is dat
hiervan een bedrag van ongeveer 29 mln, inclusief voorschot, gedeclareerd kan worden Bij
het EQUAL programma is derhalve sprake van een decommitering van 2,9 mln. De oorzaak
voor deze decommitering komt voort uit het feit dat de systematiek van EQUAL maakt dat er
gedurende de eerste 12 maanden van een project weinig tot geen kosten gemaakt worden, en
de declaratie derhalve laag is. Gezien het algemene karakter van dit probleem is door de
lidstaten in gezamenlijkheid bij de Commissie aangedrongen op een oplossing. Dit heeft geen
resultaat gehad.
III. Stand van zaken ESF-nieuw
Overzicht toekenningen
In de onderstaande tabel is de stand van de toekenningen ESF-nieuw weergegeven per 31
oktober 2003. Per deze datum is aan 221 aanvragen ESF-subsidie toegekend voor een
totaalbedrag van ruim 442 mln. Het beoogd aantal deelnemers op basis van deze aanvragen
is 418.997 personen. Ten opzichte van de stand van 30 april 2003 betekent dit een toename
van 81 aanvragen voor een subsidiebedrag van ongeveer 82 mln.
Overzicht aanvragen ESF-3, stand per 31 oktober 2003
De cursieve aantallen richten zich op 2 maatregelen binnen één aanvraag (zowel kort- als langdurig werklozen)
Prioriteit Maatregel Aantal Aantal Aantal Aantal in Toegekende
ingediende toegekend afgewezen behandeling subsidie per
aanvragen maatregel
Sluitende aanpak Reïntegratietrajecten
volwassen kortdurend werklozen 6 0 6 0
---
werkzoekenden
94 52 21 21 78.347.828,00
Reïntegratietrajecten
Behoud inzetbare langdurig werklozen 28 20 5 3 33.347.165,00
beroepsbevolking Scholing van
werkenden 227 136 17 74 181.864.120,00
Projecten
dagindeling 2 2 0 0 11.154.075,00
Leven lang leren Voortijdig
schoolverlaten 8 4 3 1 99.637.725,00
Versterking
beroepsbegeleidende 7 3 3 1 25.230.363,00
leerweg
Praktijkonderwijs 8 4 3 1 13.086.694,00
Totaal 380 221 58 101 442.667.970,00
---
Uit onderstaande tabel blijkt dat de ontwikkeling -dat sinds oktober 2002 beduidend meer
aanvragen worden ingediend dan in de voorliggende periode- doorzet.
Totaal ingediend aantal aanvragen t/m 30 oktober
400
350
300
250
200
150
100
50
0
jan-00 apr-00 jul-00 okt-00 jan-01 apr-01 jul-01 okt-01 jan-02 apr-02 jul-02 okt-02 jan-03 apr-03 jul-03 okt-03
IV. Voortgang acties om een betere benutting ESF te realiseren
Zoals uit het voorgaande blijkt is de versnelling in het aantal aanvragen per oktober 2002
onvoldoende om de beschikbare ESF-middelen volledig te benutten. Daarvoor is een verdere
versnelling nodig. Hiertoe zijn de volgende acties ingezet. Ik heb de acties onderverdeeld in 3
categorieën te weten: beleidsmatige verruiming, communicatie en regelgeving. Hiermee schep
ik voorwaarden voor de verdere versnelling. Dit laat onverlet dat het uiteindelijk de
(potentiële) aanvragers zijn die beslissen om een aanvraag in te dienen.
Beleidsmatige verruiming
In 1999 is het Enig Programmeringsdocument (EPD) opgesteld, op basis waarvan de lidstaat
de ESF-subsidiegelden heeft verkregen. In het EPD is beschreven op welke wijze een lidstaat
het ESF beleidsmatig wenst in te zetten. De Raadsverordening 1260/99 maakt het mogelijk het
EPD tussentijds te herzien. Deze zogenaamde `mid term review' krijgt op dit moment zijn
beslag. In goed overleg met de EC doe ik de volgende wijzigingsvoorstellen die leiden tot
een verbreding van de beleidsmatige inzet van het ESF in de periode 2004-2006. Het gaat om
de volgende beleidsmatige verruimingen:
1.. Het creëren van een nieuwe maatregel voor projecten die zich richten op het
vergemakkelijken van de combinatie van arbeid en zorg.
2. Het creëren van een nieuwe maatregel voor projecten die zich richten op activiteiten die
een bijdrage leveren aan vermindering van het verzuim, vermindering van de WAO-instroom
en verhoging van de WAO-uitstroom.
3. Het ontsluiten van het ESF voor ondersteunende activiteiten en voorlichting, om onder
meer de werking van nieuwe en bestaande systemen en stelsels te verbeteren.
4. Het verbreden van de maatregel praktijkonderwijs (onderdeel prioriteit Leven Lang
Leren), naar het voortgezet speciaal Onderwijs.
4
Op 6 november 2003 jl. zijn deze wijzigingsvoorstellen tijdens een nationaal seminar met de
EC besproken. De EC heeft reeds ambtelijk laten blijken dat zij de voorstellen op hoofdlijnen
kan onderschrijven. Ik zal voor 31 december 2003 het uiteindelijke wijzigingsvoorstel bij de
EC indienen. De EC moet vervolgens binnen 3 maanden na indiening van het
wijzigingsvoorstel aangeven of zij instemt met de voorgestelde wijzigingen.
Communicatie
Uit de mid-term evaluatie ESF blijkt dat de communicatie richting (potentiële) aanvragers
verder verbeterd kan worden: `een verbeterde en intensievere manier van voorlichten,
begeleiden en adviseren vergroot mogelijk het gebruik van ESF3, bevordert een soepel
uitvoeringsproces en draagt bij aan het herstel van vertrouwen in ESF3'. In aanvulling op de
genoemde voorlichtingsacties tijdens het AO van 26 juni jl. zet ik de volgende 3 acties in:
5. Het Agentschap SZW zal de voorlichting en begeleiding van aanvragers verder
intensiveren door de inzet van een bredere variëteit van communicatiemiddelen (newsflashes,
e-events, folders, een hernieuwde handreiking projectadministratie, inclusief een hoofdstuk
aanbesteding). Tevens zal dit gebeuren door themagewijs voorlichting te geven, en het
vergroten van de kennisoverdracht tussen projecten. Daarnaast zal ik zelf aan het promoten
van het gebruik van ESF hoge prioriteit geven.
6. Vanaf 1 januari 2004 is er een steunpunt operationeel dat (kleinere) gemeenten helpt bij het
aanvragen van subsidie van het Europees Sociaal Fonds. De Vereniging van Nederlandse
Gemeenten heeft van SZW een subsidie van bijna 350.000 euro gekregen om het steunpunt in
te richten.
7. Er start begin 2004 een pilot project van de drie noordelijke provincies en het ministerie
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) met als doel dat meer ESF aanvragen uit het
noorden komen. Het gaat onder andere om projecten waarin opleidingen of stages en
leerwerkplekken worden aangeboden. Ik heb de noordelijke provincies 375.000 euro
startsubsidie hiervoor toegezegd. Zelf zetten zij een gelijk bedrag in.
Regelgeving
Ten derde heb ik acties ingezet om via verdere vereenvoudiging/flexibilisering van de
regelgeving de benutting te verhogen:
8. Op 11 juli jl. is de ESF-subsidieregeling gewijzigd zodat ik in bijzondere gevallen naast de
huidige aanvragers ook andere aanvragers dan de reeds in het Beleidskader genoemde tot de
regeling toe kan laten. Dit is een verruiming van de regelgeving.
9. Op 16 oktober jl. is de subsidieregeling ESF3 gewijzigd, in die zin dat ook subsidie kan
worden verleend voor de reïntegratie van personen jonger dan 23 jaar en korter dan 6
maanden werkloos. Hierdoor is ook de cofinanciering van op de bestrijding van
jeugdwerkloosheid gerichte acties mogelijk geworden.
10. In het kader van de staatssteundiscussie rondom O&O-fondsen meldde ik u in het AO van
26 juni jl. dat de Belgische premier Verhofstadt een brief gestuurd heeft naar EU-voorzitter
Prodi, om tot een oplossing te komen in een soortgelijke zaak. Het lijkt erop dat de EC hier
binnenkort een beslissing over neemt. Hierna zal ik bezien of deze beslissing voor Nederland
te gebruiken is, om zodoende met de EC eenzelfde route te kunnen volgen als in de Belgische
casus.
---
11. De mid-term evaluatie ESF bevat eveneens aanbevelingen voor de vereenvoudiging van
uitvoeringsregels. Het gaat hier bijvoorbeeld om aanpassingen op de verdeelsleutels met
betrekking tot indirecte vaste kosten, of de verantwoording van aan ESF-projecten toe te
rekenen uren. Ik neem hiertoe contact op met de EC omdat het in de meeste gevallen gaat om
regels die voortkomen uit europese regelgeving.
12. De mid-term evaluatie ESF bevat aanbevelingen tot het aanpassen van het
monitoringsysteem teneinde de effectiviteit van het programma beter te kunnen meten. Het gaat
hier om het verbeteren van de registratie van activiteiten en instrumenten. Ik zal deze
verbeteringen doorvoeren, teneinde aan het einde van de programmaperiode uitspraken over
effectiviteit, efficiëntie en impact te kunnen doen. Hiermee geef ik tevens inhoud aan de
toezegging aan de Tweede Kamer over de doelmatigheidscriteria ESF (TK 1999-2000,
26642 en 26995 nr. 9).
V. EQUAL
In 2004 wordt een start gemaakt met de tweede tranche van het EQUAL-programma.
Daarvoor is een budget van ongeveer 115 miljoen euro beschikbaar.
De belangrijkste aanpassingen die naar aanleiding van de evaluatie over de 1e tranche worden
doorgevoerd zijn:
13. Een andere inrichting van het selectieproces:
a) Voor de beoordeling van de vraag of een project voldoet aan de voorwaarde dat het
vernieuwend moet zijn, overweeg ik de inbreng van externe deskundigen te versterken
door inschakeling van de nationale thematische netwerken met specifieke
deskundigheid op EQUAL terrein.
b) Bij toelating tot de voorbereidingsfase zal een zekere overcommittering van het
beschikbare budget worden geaccepteerd, omdat de ervaring heeft geleerd dat na die
fase nog een aantal aanvragers afvalt.
c) De lengte van de verschillende fasen in het selectieproces zal meer worden afgestemd
op de tijd die aanvragers in de praktijk nodig hebben.
14. Het totale EQUAL-subsidiebedrag wordt opgedeeld in bedragen per pijler. Tekorten in
de ene pijler kunnen niet worden gecompenseerd met het overschot in een andere. Dat heeft
ertoe geleid dat projecten in de ene pijler moesten worden afgewezen wegens
budgetuitputting, terwijl er in een ander pijler geld overbleef. Aan de EC zal een voorstel
worden gedaan om de budgetverdeling over de verschillende pijlers te herzien.
VI. Begrotingsonderzoek
---
Tijdens het begrotingsonderzoek SZW op 20 november 2003 is dhr. Mosterd toegezegd om
nader in te gaan op de beeldvorming omtrent de administratieve lasten ESF. Uit de evaluatie
komt naar voren dat een deel van de (potentiële) aanvragers terughoudend is, omdat de ESF-
regeling door hen wordt geassocieerd met zware administratieve eisen en controles. De
evaluatie constateert dat dit slechte imago uit het vorige ESF3 programma stamt. Dit neemt
niet weg dat ik, zoals uit deze brief blijkt actie onderneem om de regelgeving waar mogelijk
verder te vereenvoudigen en flexibiliseren.
VII. Tenslotte
Ik hoop dat het resultaat van de door mij ingezette acties is dat de beschikbare ESF-gelden in
de tweede helft van deze programmaperiode vollediger benut zullen worden. Zoals ik in het
AO van 26 juni jl. al opmerkte, zal ik alles doen dat in mijn vermogen ligt om dit te
bewerkstelligen.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(M. Rutte)
Bijlage 1: Midterm-evaluatie ESF3 in Nederland, Resultaten en ervaringen halverwege
de programmaperiode 2000-2006, samenvattende rapportage.
Bijlage 2: Nieuwe wegen, gelijke kansen. Samenvattend rapport van de mid-term
evaluatie van het EQUAL-initiatief.