Ministerie van Buitenlandse Zaken

Ministerie vanBuitenlandse Zaken
Postbus 20061
2500 EB 's-Gravenhage
Telefoon 070-3486486Ministerie van Defensie
Postbus 20701
2500 ES 's-Gravenhage
Telefoon 070 - 3188188

Aan:

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4
Den Haag

I.a.a.:

de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22
Den Haag

Ons nummer DMV/HH-1038/03Datum 19 december 2003

Kamerbrief Inzet Fokker 60 transportvliegtuig ten behoeve van WFP

De United Nations Humanitarian Air Service (UNHAS), een agentschap van het World Food Programme (WFP) van de Verenigde Naties, organiseert luchttransportcapaciteit en het vervoer van zowel humanitaire hulpverleners als humanitaire goederen. UNHAS heeft Nederland eind november gevraagd een militair toestel beschikbaar te stellen voor een luchtbrug vanuit Amman (Jordanië) naar Basra, Erbil en Bagdad (Irak). Het afgelopen halfjaar heeft België hiervoor een transportvliegtuig beschikbaar gesteld.

Door middel van deze brief informeren wij u, mede namens de minister van Buitenlandse Zaken, over het besluit van het kabinet van heden dit verzoek te honoreren. Een Fokker 60 transportvliegtuig van de koninklijke luchtmacht zal van 1 februari tot 1 augustus 2004 ter beschikking worden gesteld. Het toestel wordt ingezet voor het vervoer van humanitaire hulpverleners, vooral VN-personeel, en eventueel ook hulpgoederen tussen Jordanië en verschillende steden in Irak.

Verzoek VN

Zoals bekend is de VN in Irak doelwit van aanslagen geweest. Naar aanleiding hiervan, en van de verslechterde veiligheidssituatie in het algemeen, heeft de VN besloten haar internationale staf uit Irak terug te trekken. De uitvoering van humanitaire projecten wordt hierdoor sterk vertraagd. Naar verwachting zal het nog enige tijd duren voordat de veiligheidssituatie zodanig zal zijn verbeterd dat de VN een terugkeer van haar internationale staf aanvaardbaar zal achten.

Thans zijn in Irak vrijwel uitsluitend lokale VN-stafleden werkzaam en worden de meeste programma's door lokale stafleden en aannemers uitgevoerd. De toegang van humanitaire medewerkers tot Irak is een voorwaarde voor goede begeleiding van de lopende projecten door VN-deskundigen. De aanwezigheid van dit VN-personeel is tevens van belang voor de werkelijke uitvoering van de voorgenomen (humanitaire) activiteiten. De internationale VN-staf maakt daartoe vanuit Nicosia dan wel Amman ééndaagse reizen naar Irak. Naar het oordeel van de VN is het meest veilig om met militaire vliegtuigen deze missie uit te voeren.

Naast het belang van de verbetering van de gebrekkige toegang voor humanitaire hulpverleners, hecht de Nederlandse regering veel waarde aan een grotere rol van de VN in Irak. Met het beschikbaar stellen van het Fokker 60 transportvliegtuig wenst de regering bij te dragen aan het mogelijk maken van een grotere rol voor de VN.

Commandostructuur

Het Nederlandse luchttransportdetachement blijft volledig onder Nederlands commando. Overeenkomstig de afspraken die de VN met België maakte, dat het afgelopen halfjaar deze luchtbrug onderhield, steunt het toestel de VN-operatie zonder er deel van uit te maken. Er wordt ter plaatse nauw samengewerkt met de veiligheidscoördinator van de VN, die onder andere een eigen dreigingsappreciatie maakt die van invloed kan zijn op de te verrichten taken. Ten slotte draagt de Nederlandse bemanning zelf de verantwoordelijkheid voor het vliegtuig en de vliegroutes om de door de VN opgegeven bestemmingen te bereiken.

Dreigingsanalyse

Het WFP heeft bij zijn verzoek meegedeeld dat vanwege de dreiging tegen vliegtuigen en de bijzondere procedures die in dat kader gelden, de VN geen gebruik kan en wil maken van civiele toestellen. Militaire vliegtuigen zijn in de regel uitgerust met beschermingsapparatuur.

De militaire inlichtingen- en veiligheidsdienst (MIVD) heeft een dreigingsanalyse gemaakt voor vluchten van Amman naar Bagdad, Basra en Erbil. Hierin wordt geconstateerd dat in de nabijheid van deze steden een dreiging bestaat tegen luchtverkeer. De dreiging wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van klein kaliber wapens, 'Rocket Propelled Grenades' (RPG) en 'Man Portable Air Defence Systems' (MANPADS).

Meer specifiek geldt ten aanzien van

·Basra: deze luchthaven wordt door Britse militairen beveiligd. De risico´s voor het aanvliegen op Basra worden door de MIVD voortdurend geanalyseerd en gerapporteerd aan de chef Defensiestaf. De Koninklijke luchtmacht gebruikt deze luchthaven thans voor de ondersteuning van de Nederlandse eenheden in het gebied. De risico´s voor het vliegen bij deze stad worden met inachtneming van voorzorgsmaatregelen acceptabel geacht. Zo worden bijvoorbeeld voor zover dat mogelijk is voorspelbare vliegpatronen vermeden.

·Bagdad: deze luchthaven wordt door Amerikaanse militairen beveiligd. Het betreft de meest risicovolle locatie om op te vliegen. De aard van de dreiging (klein kaliber wapens, raketten) is naar het oordeel van de MIVD overeenkomstig die van Basra. Het risico dat deze wapens worden ingezet tegen luchtverkeer is hier echter groter.

·Erbil: de dreigingsanalyse levert voor het in het noorden van Irak gelegen Erbil de inschatting op dat het er relatief veilig is. Het vliegveld wordt beveiligd door Amerikaanse militairen. Er hebben zich in een straal van vijftig kilometer rond dit vliegveld voor zover bekend geen incidenten voorgedaan.

Zelfbeschermingsmiddelen

De Fokker 60 beschikt over passieve verdedigingsmiddelen. Het toestel is uitgerust met een systeem waarmee inkomende raketten kunnen worden gedetecteerd. Daarnaast worden automatisch 'chaffs' (voor radarmisleiding) en 'flares' (hittefakkels) afgeworpen om aanvliegende raketten te misleiden. Thans worden overigens de mogelijkheden onderzocht de Fokker (tijdelijk) te voorzien van extra beschermingsmateriaal.

Alles overwegende acht de chef Defensiestaf de risico's aanvaardbaar en de missie uitvoerbaar.

Besluit

In het licht van bovenstaande heeft het kabinet besloten vanaf 1 februari 2004 een Fokker 60 van de Koninklijke luchtmacht beschikbaar stellen aan het WFP, voor de duur van zes maanden. Dit vliegtuig wordt gestationeerd in Amman. Ten behoeve van het transport en de ondersteuning van de missie worden ongeveer twintig personeelsleden van koninklijke luchtmacht in Jordanië gestationeerd.

Het WFP neemt de additionele kosten van de uitzending voor haar rekening. Deze worden geraamd op ongeveer 1,7 miljoen euro voor zes maanden.

De minister voor De minister van

Ontwikkelingssamenwerking, Defensie,

A.M.A. van Ardenne-van der Hoeve H.G.J. Kamp

===