Amsterdam
23-12-2003
Meningen: weg met het bijzonder onderwijs
Rob Oudkerk, Ayaan Hirsi Ali en anderen spreken zich steeds meer uit tegen artikel 23 van de grondwet. In dit artikel heeft iedereen de vrijheid om een school op te richten en naar eigen idee in te richten. Moet dit artikel geschrapt worden? Of met andere woorden: moeten alle scholen openbaar worden? Wij peilden de meningen?
Uit het Parool van 16 december
Oudkerk wil af van het onderscheid tussen openbaar en bijzonder onderwijs. Hij streeft naar 'gemengde scholen', waar aandacht is voor christelijke feestdagen én voor joodse, protestantse en islamitische gebruiken. En uiteindelijk wil hij het hele bijzonder onderwijs opheffen.
Mariëtte Hamer, Tweede-Kamerlid voor de PvdA:
De discussie over de houdbaarheid van artikel 23 anno 2003/4 is reëel. Ik sta open voor veranderingen als nodig is om de integratie te verbeteren en ouders en kinderen betere keuzevrijheid te bieden. De strijd van Hirsi Ali richt zich jammer genoeg redelijk eenzijdig op islamitische scholen. Toen wij haar motie wilde aanpassen naar eisen voor alle scholen gaf de VVD niet thuis. Dat is treurig want als zij wel die ruimte hadden geboden, dan was er schot gekomen in dit debat. Het probleem van witte en zwarte scholen overstijgt namelijk de vraagstelling of er nog wel onderwijs gebaseerd op religie mag zijn. Er zijn ook vele niet-religieuze scholen die zo goed als helemaal wit of "zwart" zijn. Daarom vinden wij het nodig dat aan alle scholen een acceptatieplicht wordt gesteld. Daarnaast moeten we ons buigen over de vraag of ouders nog wel kiezen voor een school op grond van een religie of veel eerder op grond van pedagogische kwaliteit. Als het antwoord echt "ja" is dan zullen we daar conclusies uit moeten trekken. Wij hebben de Minister van Onderwijs daarom gevraagd ons op korte termijn gegevens te verschaffen over het keuzegedrag van ouders. De keuzevrijheid van ouders en leerlingen staat voorop bij deze discussie.
Karina Schaapman, woordvoerder onderwijs PvdA Amsterdam
Ik stel dat de vrijheid van onderwijs die vrije schoolkeus meer in de weg zit, dan dat het ouders helpt om vrij te kiezen vanwege het simpele feit dat artikel 23 wél de vrijheid aan scholen geeft om aan de poort te selecteren, terwijl de vrije keus van ouders er niet in vermeld staat (nergens in de Nederlandse wetgeving trouwens). Ik ben ervan overtuigd dat een veranderde kijk op het onderwijs mogelijk is zonder artikel 23 aan te tasten. Die andere kijk vraagt vooral om bereidheid om anders te willen kijken en onderdeel van die bereidheid is dat er geen oneigenlijke argumenten worden gebruikt. Stellen dat artikel 23 de vrije schoolkeus van ouders waarborgt, is zo'n oneigenlijk argument. Kijk maar eens in dat artikel: Ouders of leerlingen, komen er helemaal niet in voor. Het gaat niet over hen en is niet voor hen bedacht. Nog belangrijker: de vrijheid van scholen om aan de poort te weigeren, is geen onderwijsargument. Het is een geloofsargument en daarmee dient het de kwaliteit van het onderwijs niet.
Het scholenbestand, dus feitelijk de keuze die ouders kunnen maken, wordt in een gemeente mede bepaald door behoeftemetingen. Het bizarre is dat ouders geen onderwijsvraag over scholen voorgelegd krijgen, maar een geloofsvraag. Dus niet "welke onderwijsvorm heeft uw voorkeur" met een eventuele opsomming daarvan. In een mono-etnische samenleving zoals deze er in 1917 (pacificatie van het onderwijs) was en tot ver in de jaren zestig gebleven is, leidt een dergelijke opzet niet vanzelfsprekend tot etnische scheiding. Wel tot een scheiding van geesten. In onze huidige maatschappij leidt deze opzet onvermijdelijk tot een etnische scheiding omdat Islamieten of Hindoestanen nu eenmaal zelden een autochtone herkomst hebben. Veel belangrijker vanuit het perspectief van onderwijskwaliteit: niemand die zicht heeft op de pedagogische richting van de scholen in het scholenbestand. Er is geen andere keus dan naar geloofsrichting mogelijk en niet eens het begin van een gedachte of er van een bepaalde pedagogische aanpak wel voldoende aanbod is. Ik zou graag zien dat ouders op basis van onderwijskundige argumenten, ongeacht afkomst of geloof, hun keuze kunnen maken. Die keuzemogelijkheid moet door de overheid gecreëerd worden. Scholen die zich vooral naar pedagogische richting profileren, moeten meer ruimte krijgen om gehoord te worden en dus hun stichtingsaanvraag gehonoreerd te zien. Of dat een einde maakt aan 'witte' en 'zwarte' scholen, weet ik niet. Het maakt in ieder geval een einde aan een mechanisme dat etnische scheiding op z'n minst mede in de hand werkt. Ik vind dat overheden zich ver moeten houden van procedures met dergelijke bijwerkingen.
Jupijn Haffmans, Amsterdam Anders/De Groenen
Amsterdam Anders/ De Groenen is voorstander van openbaar onderwijs. Wij willen geen discriminatie van godsdiensten en/of geloofsovertuigingen binnen de organisatie van het bijzonder onderwijs. Binnen al het onderwijs dient kennis van en respect voor alle wereldgodsdiensten en levensovertuigingen worden bijgebracht. Vrijheid van onderwijs betreft in eerste instantie de keuze in lesmethoden en pedagogische uitgangspunten.
Michel van Dijk, LPF
Als men de integratie van moslims wil bevorderen dan zal de oprichting van moslimscholen moeten worden tegengegaan. Dus dat betekent dat artikel 23 van de grondwet geschrapt moet worden. De Lijst Pim Fortuyn is van mening dat we leven in een samenleving die gebaseerd is op christelijke, joodse en humanistische fundamenten en dat onze kernwaarden hieruit voortvloeien. Islamitische fundamenten staan vaak haaks op onze kernwaarden (gelijkheid van man en vrouw, acceptatie van homoseksualiteit, respecteren van mensenrechten, vrijheid van meningsuiting etc.) Zolang onze kerwaarden bedreigd worden, zal er alles aan gedaan moeten woorden om binnen de wet deze bedreigingen tegen te gaan. Als daar artikel 23 van de grondwet voor moet sneuvelen. Het zij zo.
Ivar Manuel, D66
Ja en nee. Ouders moeten kunnen kiezen uit de verschillende onderwijsmethoden, maar ook uit verschillende levensbeschouwingen voor hun kinderen. Iedereen moet zijn eigen individuele keuze kunnen maken. Al het onderwijs is daarmee dus eigenlijk bijzonder. Anderzijds moet al dit bijzondere onderwijs wel openbaar zijn in de zin dat het voor iedereen toegankelijk is. Ik ben beslist tegen een éénheidsworst die we openbaar onderwijs gaan noemen.
Ria Logtenberg, medewerker PvdA Gemeenteraadsfractie
Wat mij betreft zouden alle scholen openbaar moeten zijn. De hokjesgeest zorgt voor een wij-zij cultuur, en jong geleerd is oud gedaan. In de grote stad belemmeren scholen op religieuze grondslagen de integratie en de spontane culturele uitwisseling tussen kinderen. Maar ook op het platteland kweken de vele scholen verdeeldheid in kleine gemeenschappen. Een school waar iedereen welkom is, maar ook ruimte is voor de verschillen en openheid om van elkaar te leren, en elkaar te leren kennen, dat lijkt mij ideaal. Een openbare school is namelijk niet een atheïstische school. Maar een open school.
Marcel Duyvestijn