DE BRAUW BLACKSTONE WESTBROEK
Architect kan zich niet verzetten tegen sloop van zijn werk
Den Haag / Zwolle
Na lang touwtrekken heeft de Hoge Raad vrijdag 6 februari 2004 de
knoop doorgehakt: het auteursrecht omvat niet het recht om zich te
verzetten tegen sloop of vernietiging van het auteursrechtelijk
beschermde werk. Deze uitspraak heeft de Hoge Raad gedaan in de zaak
van (de erven van) de architect E.J. Jelles tegen de gemeente Zwolle.
De (erven van de) architect wilde de sloop van het door hem ontworpen
Wavin-gebouw tegenhouden.
De Hoge Raad geeft daarbij wel aan dat het onder omstandigheden
onrechtmatig zou kunnen zijn om unieke exemplaren van een werk, zoals
veelal bij gebouwen het geval is, zonder gegronde reden te
vernietigen. Ook zou de eigenaar van een gebouw onder omstandigheden
(waarschijnlijk als het gaat om een bijzonder ontwerp), zich de
belangen van de architect ten minste in zo verre moeten aantrekken dat
hij er desgevraagd voor zorgdraagt dat het bouwwerk behoorlijk wordt
gedocumenteerd, althans de architect de gelegenheid biedt daartoe zelf
het nodige in het werk te stellen.
'Met deze uitspraak geeft de Hoge Raad alle partijen wat', zo zegt Mr
T. Cohen Jehoram (De Brauw Blackstone Westbroek), advocaat van de
gemeente Zwolle. 'Aan de ene kant houden eigenaars van
auteursrechtelijk beschermde werken volledige zeggenschap over hun
eigendom, terwijl aan de andere kant de nodige zorgvuldigheid in acht
moet worden genomen als het gaat om bijzondere werken. Daarbij zal het
natuurlijk niet gaan om gebruiksvoorwerpen, maar vooral om kunstwerken
die in kleine oplage zijn vervaardigd, of uniek zijn'.
Al tientallen jaren bestaat er een verhit debat over de vraag of
kunstenaars zich op basis van hun auteursrecht kunnen verzetten tegen
vernietiging van hun kunstwerken. Deze strijd heeft zich vooral
afgespeeld rond de sloop van gebouwen, waartegen de architecten in het
geweer kwamen. Rechters hebben zeer verschillende geoordeeld over deze
kwestie. Als gevolg daarvan bestond er grote onzekerheid over wat nu
wel, en wat nu niet mag. Afgelopen vrijdag heeft de Hoge Raad aan deze
onzekerheid aldus een eind gemaakt. De uitspraak zal een hele
opluchting zijn voor gemeenten, bouwbedrijven en
projectontwikkelaars.
De juridische achtergrond van de zaak is vrij eenvoudig. Artikel 25
lid 1 sub d van de Auteurswet bepaalt dat de maker van een werk zich
altijd kan verzetten tegen een misvorming, verminking of andere
aantasting van zijn werk, welke nadeel zou kunnen toebrengen aan de
eer of de naam van de maker, of aan zijn waarde in deze hoedanigheid.
De rechters die oordeelden dat sloop onder dit artikel te begrijpen
was, waren van mening dat een vernietiging de ultieme verminking van
een werk is. De tegenstanders betoogden dat een zover gaande
bescherming nooit is bedoeld, omdat dit maatschappelijk onaanvaardbaar
is. Er worden elke dag immers grote hoeveelheden auteursrechtelijk
beschermd materiaal vernietigd (bijvoorbeeld al als een krant wordt
verbrand).
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met
Mr T. Cohen Jehoram, De Brauw Blackstone Westbroek
T +31 70 328 5310
E tobias.cohenjehoram@debrauw.com
10 feb 04 16:16