CENTRAAL PLANBUREAU
Onderwerp: persbericht
Nummer: 10
Datum: 18 februari 2004
Inlichtingen bij Ben Vollaard (tel: 070-3383384), of Dick Morks (tel.
070-3383410)
Verdeling politiebudget leidt tot regionale ongelijkheid
criminaliteitsbestrijding
De kans dat de politie een aangegeven misdrijf oplost, hangt af van de
regio waarin het slachtoffer woont. Een belangrijke oorzaak hiervan is
dat de huidige verdeling van het politiebudget niet in lijn ligt met
de criminaliteitsdruk in een regio, maar sterk wordt bepaald door de
wens tot gelijkheid in de beschikbaarheid en bereikbaarheid van de
politie. Snel reageren en aanspreekbaar zijn in landelijke gebieden is
immers kostbaar vanwege de relatief verspreid wonende bevolking. Omdat
landelijke regio's eenzelfde deel van hun budget aanwenden voor
rechercheactiviteiten als stedelijke regio's, ontvangen zij relatief
veel middelen bij een gegeven niveau van criminaliteit. Als gevolg van
deze budgetverdeling tussen en binnen de korpsen kunnen landelijke
regio's in vergelijking met stedelijke regio's even goed presteren op
het gebied van beschikbaarheid en tegelijkertijd hogere
ophelderingspercentages realiseren.
Dit concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in het vandaag
verschenen CPB Document 'Gelijke beschikbaarheid, ongelijke
handhaving? Een onderzoek naar de consequenties van de regionale
verdeling van het politiebudget'. Het CPB analyseert de invloed van
het financieringsbeleid op prestaties van regiokorpsen in de laatste
tien jaar. Dit onderzoek toont de consequenties van gemaakte keuzen en
verheldert de afwegingen waar de overheid nu voor staat.
Verschillende politiekorpsen klagen dat zij een hoge
criminaliteitsdruk niet vertaald zien in meer middelen. Zij pleiten
voor een verdeling van het politiebudget die meer in lijn ligt met de
mate van criminaliteit in een regio. De ervaringen van de laatste tien
jaar geven een idee wat de overheid kan verwachten van een dergelijke
beleidswijziging.
Het financieringsbeleid heeft de afgelopen tien jaar een
slingerbeweging gekend. In de jaren tot 1996 kwam de budgetverdeling
meer in lijn te liggen met de criminaliteitsdruk. Sindsdien zien we de
tegenovergestelde beweging, waarbij beschikbaarheid en bereikbaarheid
een groter en de criminaliteitsdruk een kleiner gewicht hebben
gekregen in de verdeling.
De omslag in de financiering zien we met enige vertraging terug in de
verschillen in regionale politieprestaties. Tot 1998 nam de
achterstand van stedelijke regio's op landelijke regio's in prestaties
op het gebied van criminaliteitsbestrijding af. Tegelijkertijd
ontstond een voorsprong van stedelijke regio's op landelijke regio's
met betrekking tot prestaties op het gebied van beschikbaarheid.
Inwoners van landelijke regio's werden in vergelijking tot stedelijke
regio's hierdoor steeds minder tevreden over de reactiesnelheid,
aanspreekbaarheid en zichtbaarheid van de politie.
Na 1998 is deze trend omgeslagen: sindsdien zijn de verschillen tussen
regiokorpsen in prestaties op het gebied van criminaliteitsbestrijding
duidelijk toegenomen. Dit zien we terug in hogere
ophelderingspercentages en hogere tevredenheid over het ingrijpen van
de politie in landelijke regio's vergeleken met stedelijke regio's. De
beschikbaarheid van de politie in landelijke regio's verbeterde weer
ten opzichte van de stedelijke regio's. Dat was ook precies de reden
waarom de financiering in 1996 gewijzigd werd. Deze beleidswijziging
heeft het gewenste effect opgeleverd: op dit moment zijn inwoners van
landelijke regio's even tevreden over de beschikbaarheid van de
politie als inwoners van stedelijke regio's.
Per saldo is in de laatste tien jaar weinig veranderd in de
verschillen in regionale politieprestaties. Na de slingerbeweging zijn
we weer terug in de situatie zoals die bestond tijdens de vorming van
de regiokorpsen in 1993/1994. De verschillen in prestaties tussen
regio's op het gebied van criminaliteitsbestrijding zijn weer ongeveer
even groot als toen. Daar tegenover staat dat gelijkheid in
beschikbaarheid van de politie tussen regio's weer is verzekerd.
Alleen als flexibiliteit ontstaat in de toedeling van capaciteit naar
politietaken binnen de korpsen kan de overheid een grotere gelijkheid
in het niveau van handhaving bereiken zónder een grotere ongelijkheid
in beschikbaarheid tussen regio's. Dat zou bereikt kunnen worden door
een verschuiving van opsporingscapaciteit van regio's met veel
middelen bij gegeven criminaliteit naar regio's met weinig middelen
bij gegeven criminaliteit.
Het zijn overigens niet de meest verstedelijkte regio's die de minste
middelen hebben bij gegeven criminaliteit. Volgens politiestatistieken
loopt het politiebudget per misdrijf op dit moment niet één op één met
het onderscheid tussen stedelijke en landelijke regio's. Voorbeelden
van regio's met weinig middelen gelet op de criminaliteit zijn
Utrecht, Gelderland-Zuid en de Brabantse regio's.
Zijn deze bevindingen nu uitzonderlijk in vergelijking met het
buitenland? Engeland en Wales bieden een interessant
vergelijkingsgebied, omdat deze landen een soortgelijk niveau van
criminaliteit, verstedelijking en concentratie van misdaad in de
steden en agenten per inwoner kennen. De verdeling van
politiepersoneel blijkt in Engeland en Wales niet méér in lijn te
liggen met de criminaliteitsdruk dan in Nederland. Klaarblijkelijk
geldt ook in Engeland en Wales dat veel belang wordt gehecht aan een
goede beschikbaarheid en bereikbaarheid van de politie in meer
landelijke regio's. Daarnaast vinden we in Engeland en Wales een
soortgelijk verband tussen opsporingsprestaties en de mate waarin de
budgetverdeling in lijn ligt met de criminaliteitsdruk. Ook een
vergelijking met het buitenland bevestigt dus het gevonden verband
tussen budgetverdeling en verschillen in politieprestaties.
CPB Document 50, Gelijke beschikbaarheid, ongelijke handhaving? Een
onderzoek naar de consequenties van de regionale verdeling van het
politiebudget, ISBN 90-5833-159-8, is te bestellen bij:
Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefax: 070-3383350
E-mail: bibliotheek@cpb.nl
Prijs: 9,00 euro
CPB Document 50 is tevens (gratis) beschikbaar als PDF-bestand.
Centraal Planbureau