Antwoorden op Kamervragen van de Kamerleden Ormel en Smilde (beiden CDA) over mogelijke
foute overlijdensverklaringen. (Ingezonden 22 januari 2004)
1
Hebt u kennisgenomen van het recente artikel over foute overlijdensverklaringen? 1) Zo ja, wat is
uw mening over de schatting van 1500 onterechte recente natuurlijke doodverklaringen?
1
Ja. Het artikel in de Gelderlander van 21 januari jl. is gebaseerd op een onderzoek van C. Das en
G. van der Wal gepubliceerd in het Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde, jaargang 81, 2003,
pag. 355 359. Een belangrijk deel van de interpretatieverschillen tussen de arts die de
verklaring van natuurlijke dood afgeeft en het CBS wordt bepaald door ongevallen in de privé-
sfeer bij ouderen; overlijden na een dergelijk ongeval wordt door veel artsen als natuurlijk
beschouwd. Als verklaring hiervoor geven onderzoekers onder andere aan dat die artsen niet op
de hoogte zijn van de regelingen op dit punt.
2
Corrigeert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verkeerde overlijdensverklaringen voor de
eigen overzichten? Hoe kan het CBS beoordelen dat een afgegeven natuurlijke doodverklaring
onterecht is afgegeven?
2
Het CBS interpreteert en codeert de informatie die beschikbaar komt uit
doodsoorzaakverklaringen die het CBS van artsen ontvangt. Op grond van de gegevens uit deze
doodsoorzaakverklaringen, in combinatie met de gegevens die afkomstig zijn uit dossiers van het
Openbaar Ministerie met betrekking tot overleden personenpersonen en de gegevens over
verkeersdoden die afkomstig zijn van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer, vervaardigt het CBS
statistieken. Indien de gegevens uit deze bronnen niet consistent zijn, interpreteert het CBS op
grond van de gecombineerde informatie zo goed mogelijk de doodsoorzaken. De doodsoorzaken
zijn geclassificeerd op basis van een door de WHO opgestelde standaard. Op grond van deze
standaard ligt de nadruk op de onderliggende (primaire) doodsoorzaak en minder op de situatie
kort voor het moment van overlijden.
3
Waarom worden de onterecht afgegeven natuurlijke doodverklaringen niet gemeld aan politie of
justitie?
3
Ten aanzien van de door de artsen afgegeven doodsoorzakenverklaringen heeft de wetgever in
de Wet op de Lijkbezorging bepaald dat deze voor de statistiek bedoeld zijn, en dus niet gebruikt
kunnen worden voor administratieve of gerechtelijke doeleinden. In de Wet op het Centraal
bureau voor de statistiek is voorts ten aanzien van het gebruik van gegevens vastgelegd dat de
gegevens die het CBS ontvangt voor statistische doeleinden, niet gebruikt kunnen worden voor
administratieve of gerechtelijke doeleinden.
4
Kan de zwijgplicht van een arts ten aanzien van vertrouwelijke gegevens van een overleden
patiënt botsen met de wettelijke plicht de gemeentelijk lijkschouwer in te schakelen bij twijfel
aan een natuurlijke dood?
4
De behandelende arts is zonder meer verplicht op grond van de Wet op de lijkbezorging (art. 7 lid
3) melding te doen aan de gemeentelijk lijkschouwer indien hij er niet van overtuigd is dat de
dood is ingetreden tengevolge van een natuurlijke oorzaak.
5
Hoever gaat de informatieplicht van een behandelend arts? Moeten persoonlijke omstandigheden,
die relevant kunnen zijn voor de toedracht van het overlijden, ook aan de gemeentelijke
lijkschouwer worden gemeld?
5
Dit is als zodanig niet wettelijk geregeld maar het verstrekken van gegevens die relevant kunnen
zijn voor de toedracht van het overlijden kan worden beschouwd als een belang van de
overledene. In een artikel in Medisch Contact (jaargang 58, nummer 47-21 november 2003) stelt
de heer Das dat het gebruikelijk is dat de behandelende arts zoveel mogelijk relevante informatie
verstrekt en dat de gemeentelijk lijkschouwer die informatie die verband houdt met het overlijden
in zijn rapport aan de officier van justitie vermeldt. Van een dergelijke verstrekking kan gesteld
worden dat deze in het belang is van de overledene.
6
Acht u de mogelijkheid aanwezig dat artsen in een aantal gevallen opzettelijk een valse
overlijdensakte opmaken? Zo ja, welke initiatieven zijn van u te verwachten om dit te
voorkomen?
6
Het opzettelijk opmaken van een valse overlijdensakte valt nooit uit te sluiten, maar is strafbaar
gesteld in de artikelen 225 jo 228 of 229 Wetboek van Strafrecht.
1) De Gelderlander, 21 januari jl
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport