Socialistische Partij
Zelfregulering zwakke punt van de Kijkwijzer
Uitbreiding van het Nicam tot representatief instituut moet zorgen
voor een volwassen classificatiesysteem.
De Tweede Kamer debatteerde vorige week over de Kijkwijzer, het
beoordelingssysteem voor films en video's. Fenna Vergeer is van mening
dat de Kijkwijzer twijfelachtig functioneert. Ze pleit ervoor dat het
Nicam wordt uitgebreid tot een representatief instituut waarin ook de
ouderorganisaties, wetenschappers en andere professionele betrokkenen
zitting nemen.
---
door Fenna Vergeer, Tweede-Kamerlid voor de SP
---
Deze week boog de Tweede Kamer zich weer over de Kijkwijzer, bekend
van de icoontjes waarmee wordt aangegeven wat voor film of programma
we zien. Vóór de Kijkwijzer was er de filmkeuring. Dit
overheidsinstituut regelde de wettelijke minimumleeftijd voor
bioscoopfilms. In de jaren negentig ontstond onder paars echter de
roep om aanpassing. De filmkeuring zou te betuttelend zijn, de branche
zou voortaan zélf moeten adviseren over het media-aanbod. Daarom is in
1999 onder PvdA-staatssecretaris Van der Ploeg het Nederlands
Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media
(Nicam) opgericht. Dit vanuit de mediabranche opgerichte instituut
regelt niet alleen de classificatie van films, maar ook die van
tv-programma's en videofilms. De uitbreiding van films naar andere
media werd alom geprezen, maar het feit dat het Nicam uitgaat van
zelfregulering is politiek omstreden. Tegenstanders zeggen dat dit een
slager is die zijn eigen vlees keurt. De voorzitter van het Nicam,
oud-PvdA-minister d'Ancona, vindt dat geen probleem, want als een
slager slecht vlees verkoopt, gaan de klanten wel naar een andere
slager. Maar die vergelijking is misleidend, want als een klant
ontevreden is over de Kijkwijzer, kan hij niet naar een andere
kijkwijzer verderop.
Fel debat
Inmiddels is een fel debat op gang gekomen over de juistheid van de
Kijkwijzer. Aan de ene kant staat het Nicam, dat overtuigd is van het
succes van de zelfregulering. Aan de andere kant staan de Nederlandse
ouderorganisaties, die spreken van een onbetrouwbaar keuringssysteem.
Zij pleiten voor aanvullend toezicht. Deze twee stromingen werden tot
voor kort ook in de politiek vertegenwoordigd. Het Nicam kreeg steun
van PvdA, D66 en VVD, terwijl CDA en SP achter de ouderorganisaties
staan. Recent is daar verandering in gekomen, want PvdA'er Leerdam
pleitte onlangs eveneens voor aanvullend toezicht. VVD'er De Grave
houdt het er vooralsnog bij dat hij als privé-persoon ook wel twijfels
bij de Kijkwijzer" heeft. En de regering? Die schreef in november 2003
nog dat het Nicam goed functioneert. Maar ook dat standpunt wankelt,
want begin deze maand kwam naar buiten dat de regering een commissie
instelt om te onderzoeken hoe de bescherming en weerbaarheid van
jeugdigen kan worden verbeterd."
Verleiding
Ik ben van mening dat de Kijkwijzer twijfelachtig functioneert zolang
wordt uitgegaan van zelfregulering. De verleiding om adviezen vanuit
commercieel perspectief niet te streng te maken is nu eenmaal groot.
De voorbeelden van onjuiste, inconsequente en onzorgvuldige adviezen
stapelen zich op. "Jackass" is in Nederland vanaf 6 jaar te zien, in
andere landen vanaf minimaal 14 jaar. "Austin Powers" kreeg het advies
van 6 jaar en ouder, maar in de winkels heeft de film alle leeftijden.
"American Pie" werd na klachten verhoogd van 6 naar 12 jaar, maar door
de trage procedure hebben veel jonge kinderen de film al wel gezien.
Het recent uitgekomen "The Human Stain" bevat seks en racisme. In
omringende landen is de film daarom minimaal vanaf 11 jaar te zien. In
Nederland krijgt hij alle leeftijden.
Dit is slechts een greep uit tal van voorbeelden die aantonen dat de
Kijkwijzer in zijn huidige vorm niet goed functioneert. Alternatieven
Wat zijn de alternatieven? De ouderorganisaties pleiten voor de
oprichting van een media-expertisecentrum. Dit centrum zou naast het
Nicam adviezen en voorlichting kunnen geven over het aanbod op
televisie. Bij veel ouders bestaat behoefte aan voorlichting over een
goede omgang met het media-aanbod. Ook kan het centrum kijkers
begeleiden als zij een klacht willen indienen, iets waarover nu nog
veel onduidelijkheid bestaat. Door de komst van zo'n centrum krijgt de
kijker in ieder geval de mogelijkheid van een second opinion.
Een verdergaand voorstel is dat het Nicam wordt opgedoekt en dat er
een geheel nieuwe toezichthouder wordt opgericht. In 1999 werd zelfs
gezegd dat dit zou gebeuren als blijkt dat het Nicam niet zou werken.
Toch is dat niet nodig. Het is evengoed mogelijk dat het Nicam wordt
uitgebreid tot een representatief instituut. Naast de branche nemen
dan ook de ouderorganisaties, wetenschappers en andere professionele
betrokkenen er zitting in. Daarnaast kan een breed
"afspiegelingscollege" eens per jaar een steekproef van de
classificaties van het Nicam nemen. Mocht het college afwijkend
adviseren, dan wordt dit overgenomen. Om betutteling te voorkomen moet
het afspiegelingscollege uit professionals bestaan. Uiteraard werkt
het instituut met duidelijke criteria om willekeur te voorkomen.
Daarnaast is het van belang dat het Nicam de mogelijkheid krijgt om
veel harder op te treden indien aanbieders zich niet aan de regels
houden. Nu worden klachten pas maanden later gehonoreerd, zodat ze
praktisch weinig effect hebben. Ook zullen de boetes bij overtreding
van de Mediawet flink omhoog moeten. Serieus De Kijkwijzer is op zich
een handig instrument waar we mee verder kunnen. Het zwakke punt is de
zelfregulering. Pas als alle betrokkenen een stem krijgen in de
adviezen van de Kijkwijzer is er sprake van een volwassen
classificatiesysteem. Daarmee worden kinderen serieus genomen, in
plaats van dat ze aan hun lot worden overgelaten.
(Dit artikel verscheen op 24 februari 2004 in het Reformatorisch
Dagblad)
top | opinies | theorie | partij | overzicht
---
Wat wil de SP? | Kernvisie "Heel de mens" | Actieprogramma | Europees
programma | Opinies | Statuten