2004-02-27, NOS, Met het oog op morgen, Radio 1, 23.07 uur
VICE-PREMIER ZALM NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD,
OVER TEKORTEN BIJ LAGERE OVERHEDEN, DE EURO, HET OPENBAAR
MINISTERIE
VAN SLOOTEN:
Meneer Zalm, gefeliciteerd, u heeft een meevaller.
ZALM:
Oh, dat is me ontgaan.
VAN SLOOTEN:
Echt waar?
ZALM:
Ja.
VAN SLOOTEN:
Het is niet zomaar een meevaller. U heeft 5 miljoen euro gewonnen.
ZALM:
Ah, de staatsloterij jackpot. Maar helaas niet persoonlijk.
VAN SLOOTEN:
Maar komt die wel bij u in de staatskas?
ZALM:
Ja, voor de goede doelen. Wij doen als staat namelijk heel veel goede doelen, zoals u weet:
onderwijs, investeringen, infrastructuur. Daar gaat het voor gebruikt worden.
VAN SLOOTEN:
Is dat veel geld op de rijksbegroting?
ZALM:
Nee, dat is naar verhouding niet veel geld.
VAN SLOOTEN:
Peanuts. Terwijl als iemand het zelf had opgehaald het natuurlijk fantastisch was geweest.
De begroting. U komt uit op een tekort van 2,9 procent, althans, dat is het streven. U sluit
daarbij niets uit qua bezuinigingen. Dat zullen we allemaal zien de komende maanden, wat
er allemaal gaat gebeuren. Maar een ding valt me op: bij de tegenvallers wordt ook een
tegenvaller bij de lagere overheden genoemd. Dat zijn de gemeenten en dergelijke. Hebben
die niet goed begroot, zijn daar onvoldoende Gerrit Zalmpjes in dienst?
ZALM:
Die hebben jarenlang netjes een sluitende begroting gehad. Een nultekort of een klein
overschot. Wat we hebben gezien: in 2002 hebben ze een fors tekort op hun begroting
gerealiseerd. De verwachting is dat dat ook in 2003 en 2004 nog het geval zal zijn.
VAN SLOOTEN:
Hoe kan dat?
ZALM:
Omdat men blijkbaar meer kapitaaluitgaven doet dan in het verleden het geval was.
VAN SLOOTEN:
Geen goede boekhouding erop nagehouden.
ZALM:
Men mag op zich ook met leningen investeringen financieren, bijvoorbeeld ook grond
aankopen en dat soort dingen. Alleen, dat is dus de afgelopen jaren aanzienlijk meer
geweest dan in eerdere jaren.
VAN SLOOTEN:
Op te grote voet geleefd omdat ze wilden investeren?
ZALM:
Ja. We gaan ook precies na waar dat tekort vandaan komt. Op zichzelf hebben we bij de
gemeente een splitsing tussen de gewone diensten waar de lopende uitgaven staan en de
rentebetalingen aan de ene kant, die moet sluiten. En men mag voor kapitaaluitgaven lenen.
Vervolgens blijkt dat op vrij grote schaal te zijn gebeurd. Groter dan we dachten.
VAN SLOOTEN:
Is dat zorgelijk?
ZALM:
Het verstoord in ieder geval wel het beeld rond het begrotingstekort van de collectieve
sector als geheel.
VAN SLOOTEN:
Want het telt ook weer mee in die cijfers van 2,9.
ZALM:
Ja, precies, dus daar hebben we wel last van.
VAN SLOOTEN:
Maar u kan daar vervolgens vrij weinig aan doen want het is de autonomie van de
gemeente.
ZALM:
Ja, er is wel een mogelijkheid in de wet dat als het EMU tekort van 3 procent dreigt te
worden overschreden en dat gemeenten daar ook mede schuldig aan zijn, dat ik ook de
gemeente kan aanspreken. Dat is wel iets waar we nu naar kijken, eens zien of we ook een
gesprek met de gemeenten hierover kunnen hebben.
VAN SLOOTEN:
En wat is dat, aanspreken? Een goed gesprek of ook zeggen: u zult en u moet de uitgaven
omlaag doen.
ZALM:
We kunnen zelfs instructies geven, ja. Daar zijn we nog niet aan toe maar dat is wel een van
de dingen waar we natuurlijk naar kijken.
DE EURO
VAN SLOOTEN:
Dat is het uiterste wapen. We hebben het zo nadrukkelijk over die getallen, die spelen een
enorme rol, die 2,9 tekort, omdat we het natuurlijk over de euro hebben. Dat is allemaal
aan elkaar gekoppeld. De koers van die euro die gaat trouwens maar omhoog en omhoog.
Maakt u zich daar zorgen over?
ZALM:
Nee, hij is wel eens hoger geweest dan dat hij nu is maar hij is nu weer ruim boven het peil
waarmee we startten maar ook weer niet extreem ver daarvan af.
VAN SLOOTEN:
Dan heeft u een heel ander visie erop dan bijvoorbeeld de heer Schröder en Chirac. Die
zeggen namelijk: die koers moet omlaag. Sterker nog: die willen alles inzetten om hem
omlaag te krijgen tot en met het rentewapen, het verlagen van de rente. Hebben zij het dan
bij het verkeerde eind?
ZALM:
Als ministers van Financiën vinden we stabiliteit veruit het belangrijkst. Geen grote
bewegingen in de wisselkoers, daar gaat het ons vooral om. Verder vinden wij het als
ministers van Financiën ook heel onverstandig als politici zich uitlaten over de rentepolitiek
van de ECB. Die is onafhankelijk en daar moet je je als politiek niet mee bemoeien.
VAN SLOOTEN:
Zij doen dat wel.
ZALM:
Ja, dat is onverstandig.
VAN SLOOTEN:
Waarom zouden ze dat dan doen?
ZALM:
Ze kunnen het niet laten, blijkbaar, maar het is tegen de afspraak in.
VAN SLOOTEN:
Ja, maar soms kan iets wel verstandig zijn al is het tegen de afspraak in.
ZALM:
Ja, ik geloof overigens dat als ze dat echt wensen, dat contraproductief is want de ECB
heeft de neiging om zijn onafhankelijkheid ook echt te willen bewijzen.
VAN SLOOTEN:
Dus die zullen überhaupt zeggen: jullie hebben wel wat gezegd maar mede daarom doen we
het niet.
ZALM:
Bert de Vries heeft het ooit eens gezegd: als je in slagroom roert, wordt die alleen maar
stijver. Dat is bij de ECB ook zo, denk ik.
VAN SLOOTEN:
Dus ze hadden beter gewoon hun mond kunnen houden.
ZALM:
Dat lijkt me wel, ja.
-OPENBAAR MINISTERIE-
VAN SLOOTEN:
Er is deze week weer veel te doen geweest rondom het OM. Het ging vooral over het
schietincident rondom Eric O, wel of niet vervolgen. Maar er is een beetje zo'n vraag die
daaronder ligt over het vertrouwen van het OM. Dan wordt er ook vaak weer gewezen
naar bijvoorbeeld de topcriminelen en de vervolging daarvan. Is er nog voldoende
vertrouwen in de top van het OM?
ZALM:
Wat echt een probleem voor het OM is: iedereen mag er alles over zeggen en schrijven en
advocaten mogen ook alles vertellen maar het OM mag zelf geen onthullingen plegen over
individuele gevallen. Dat maakt de verdediging voor het OM soms wel echt lastig.
VAN SLOOTEN:
Maar maakt u zich daar geen zorgen over? Je zit inderdaad altijd in een achterstandssituatie
maar het beeld is wel gezet.
ZALM:
Ja, maar de publiciteit hebben wij, zoals u weet, in deze democratie niet in de hand.
VAN SLOOTEN:
En dus moet het OM het voor lief nemen dat dat beeld zo ontstaat?
ZALM:
Daar moeten ze mee leven.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, LJ)
Ministerie van Algemene Zaken