Algemene Rekenkamer

Algemene Rekenkamer

- 13 januari 2005 -

Persbericht 2

Scholen werken beter samen

VMBO te hoog gegrepen voor veel zorgleerlingen
Het VMBO is voor veel zorgleerlingen te hoog gegrepen. Maar het is niet bekend hoeveel leerlingen daardoor vroegtijdig uitvallen. Scholen vinden dat ze te weinig financiële middelen hebben om leerlingen met problemen de zorg te bieden die ze nodig hebben. Door slecht zicht op de inzet van middelen kunnen zij dit echter niet onderbouwen. Een sluitend zorgnetwerk rondom de school ontbreekt nog. Dit blijkt uit het onderzoek Zorgleerlingen in het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs van de Algemene Rekenkamer, dat op 13 januari 2005 verschijnt.

Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs
In 1999 startte het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (VMBO). Leerlingen uit het speciaal voortgezet onderwijs deden hun intrede in het reguliere onderwijs. In plaats van de MAVO, het VBO en het voortgezet speciaal onderwijs kwamen er leerwegen, leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs. Doel was: zoveel mogelijk leerlingen de kans geven een diploma te halen. Jaarlijks wordt er zo n 350 miljoen uitgetrokken voor extra zorg aan leerlingen met problemen. Het zijn leerlingen met bijvoorbeeld leerachterstanden, sociaal- emotionele problemen of gedragsproblemen. Scholen werken samen in regionale samenwerkingsverbanden om de zorg te organiseren. Bijna 20 procent van de ruim 550.000 leerlingen in het VMBO heeft extra zorg nodig.

Behoefte aan meer praktijk, minder theorie
De integratie van zorgleerlingen uit het voormalig speciaal onderwijs in het regulier onderwijs is niet voor alle leerlingen geslaagd. Niet alle docenten zijn even vaardig om zorgleerlingen goed te kunnen begeleiden. Bovendien lijkt het huidige VMBO voor veel zorgleerlingen te hoog gegrepen door het theoretische gehalte van het onderwijs. Dit vergroot het risico van demotivatie en voortijdige uitval, al zijn de daadwerkelijke gevolgen niet bekend. Er zou meer praktijkgericht onderwijs moeten komen in het VMBO. Verder zou de minister zich moeten bezinnen op de vraag of een diploma wel voor alle leerlingen haalbaar is.

Resultaten zorgbeleid onduidelijk
Door de samenwerkingsverbanden zijn scholen beter gaan samenwerken om de zorg vorm te geven. Zo zijn er orthopedagogisch didactische centra (OPDC) en time-outvoorzieningen voor probleemleerlingen die in samenwerkingsverband worden gefinancierd. Veel scholen geven echter aan niet genoeg geld te hebben om alle leerlingen met problemen de benodigde zorg te kunnen bieden. Ze kunnen dit echter niet onderbouwen vanwege slecht zicht op de inzet van middelen. Bij veel scholen ontbreekt ook een toegankelijk leerlingvolgsysteem. Hierdoor hebben ze geen inzicht in de daadwerkelijke zorgbehoefte van leerlingen en in de resultaten van het zorgbeleid. De minister heeft dat inzicht evenmin. De scholen zouden transparant moeten zijn in wat ze doen met hun zorgbudget. Het toezicht van de Inspectie van Onderwijs moet uitgebreid worden tot de samenwerkingsverbanden en bijvoorbeeld de OPDC s.

Grenzen aan de zorg
Binnen veel regio s ontbreekt een sluitend netwerk van voorzieningen voor scholing en begeleiding van jongeren met leer- en gedragsproblemen. Er is sprake van gebrekkige onderlinge afstemming en samenwerking. Daardoor worden scholen te vaak geconfronteerd met problematiek van leerlingen waarvoor zij niet toegerust en wellicht ook niet verantwoordelijk zijn. De problematiek van deze leerlingen is zo ernstig (ze zijn bijvoorbeeld zeer moeilijk opvoedbaar) dat ze zorgteams op scholen onevenredig veel tijd kosten. Dit gaat ten koste van de zorg voor andere leerlingen. Scholen zijn echter verplicht om deze leerlingen op school te houden totdat er elders een plek is. Daarom blijven jongeren met ernstige problemen vaak en te lang verstoken van de juiste hulp.

Reactie minister van OCW
De minister onderschrijft de conclusie dat de integratie niet voor alle leerlingen geslaagd is. Zij geeft aan dat er voor deze jongeren opleidingstrajecten komen die leiden tot een opstap- of arbeidsmarktkwalificatie. Zij is het ook eens met de Algemene Rekenkamer dat scholen beter inzicht moeten geven in waar ze hun geld aan uitgeven en wat ze daarmee bereiken. Voor een sluitend zorgnetwerk wijst de minister naar Operatie Jong. Verder gaat zij het aantal plaatsen voor specifieke probleemgroepen uitbreiden.