Rapport Megabanenmarkt
13 januari 2005 - Jan Pieter Smit
Burgemeester Job Cohen heeft vandaag het rapport "Kwalitatieve analyse
Megabanenmarkt" in ontvangst genomen. Het rapport is in opdracht van
de gemeenteraad geschreven door het onderzoeksbureau Policy Research
Corporation en bevat een externe onafhankelijke evaluatie van de
Megabanenmarkt.
Voorgeschiedenis
Van 9 november 2001 tot en met 23 oktober 2002 vond op een aparte
locatie in Amsterdam de Megabanenmarkt plaats, een project van de
Sociale Dienst Amsterdam (SDA). Een groot deel van het cliëntenbestand
van de SDA is opgeroepen te verschijnen op de Megabanenmarkt, om hen
zo veel mogelijk te begeleiden naar werk of sociaal te activeren en
eventueel onrechtmatig verkregen uitkeringen stop te zetten. De
gemeenteraad heeft bij de bespreking van de evaluatie door de directie
van de Megabanenmarkt, op voorstel van dhr. Z. Yurdakul (D66),
besloten ook een externe evaluatie te laten uitvoeren, om te leren
voor de toekomst. De indruk bestond bij de gemeenteraad, dat de eigen
evaluatie van de SDA onvoldoende kritisch was ten aanzien van het
eigen project en te weinig lessen trok.
Onderzoek
Een begeleidingswerkgroep uit de gemeenteraad stond onder
voorzitterschap van dhr. Z. Yurdakul (D66). Verder maakten mw. J.
Sargentini (Groen Links), de heer J. Goring (VVD), de heer H. Bakker
jr (Leefbaar Amsterdam) en mw. M. van der Garde (PvdA) deel uit van de
werkgroep, die de onderzoeksopdracht nader heeft geformuleerd en de
bureauselectie verrichtte. Policy Research Corporation is in september
2004 begonnen met het onderzoek en heeft begin december het rapport
opgeleverd. Het onderzoek bestond uit desk research en gesprekken met
sleutelfiguren van de Megabanenmarkt.
Resultaten van de Megabanenmarkt
Policy Research Corporation heeft, op basis van nieuw cijfermateriaal
van de SDA, de resultaten van de Megabanenmarkt nader bekeken en komt
tot de conclusie dat de uitstroom uit de uitkering (van de 39 140 voor
de MBM opgeroepen cliënten), die toe te wijzen is als resultaat van de
Megabanenmarkt 5.850 cliënten bedraagt Volgens de door de SDA
opgestelde `Megabanenmarkt Evaluatie 2003' zouden 8 392 cliënten uit
de uitkering zijn gestroomd.
Het verschil vloeit voort uit het feit, dat Policy Research
Corporation rekening heeft gehouden met cliënten die voor eind oktober
2004 weer een uitkering hebben ontvangen (`draaideurcliënten') en de
natuurlijke uitstroom (mensen waarvan waarschijnlijk is dat ze ook
zonder de MBM uit de uitkering zouden zijn gestroomd.)
Van de 5.850 cliënten zijn er ongeveer 3170 aan een baan geholpen
(waarvan ongeveer 30% naar gesubsidieerd werk), van 2160 cliënten is
de uitkering beëindigd omdat zij niet zijn komen opdagen en van 520
cliënten is de uitkering stopgezet om andere redenen (waaronder
verhuizing, overlijden, ander inkomen).
Doelstellingen Megabanenmarkt
De doelstellingen van de Megabanenmarkt waren drieledig.
Allereerst was het de bedoeling om cliënten die kunnen werken aan het
werk te helpen, via directe bemiddeling naar een baan of met behulp
van een reïntegratiebedrijf (trajectplannen). Daarnaast moest de MBM
ervoor zorgen dat onrechtmatig gebruik van een uitkering aan het licht
kwam (o.a. via heronderzoeken en de aanwezigheid van
sociaalrechercheurs). En ten slotte moest het opzetten en uitvoeren
van het project Megabanenmarkt bijdragen aan een structurele
verbetering van de dienstverlening van de SDA.
De doelstellingen waren niet gekwantificeerd. Wel was voor de
wethouder, en de directie van SDA en Megabanenmarkt het uitgangspunt,
dat er van een succes gesproken kon worden, wanneer er via de MBM
5.000 mensen uit de uitkering zouden stromen. B&W hebben ook
aangegeven, dat de productiedoelstellingen van `Tandje Hoger' zouden
gelden: 25.000 trajecten voor het einde van 2002 op te starten, met
een uitstroompercentage van 40%.
Succesvolle aspecten
Het rapport constateert dat de Megabanenmarkt in een aantal opzichten
succesvol is geweest:
* de Megabanenmarkt is puur financieel een succes geweest voor de
gemeente;Rijksgelden en ESF-subsidies, en uitgestroomde cliënten,
die geen uitkering meer ontvangen, leverden voor de gemeente een
positief financieel saldo op;
* de Megabanenmarkt heeft onmiskenbaar bijgedragen aan de
volumereductie van het cliëntenbestand van de SDA;de dalende trend
in 2000 en 2001 zette door en leidde in 2002 tot een reductie van
het aantal cliënten, dat aanzienlijk groter was dan in andere
gemeentes;
* de Megabanenmarkt heeft geleid tot een verbeterd inzicht in het
cliëntenbestand;
* het belang van `rechtmatigheid' en verscherpte handhaving is
duidelijker geworden;veel onterecht ontvangen uitkeringen zijn
beëindigd: deze uitstroom was veel groter dan verwacht.
Tekortkomingen
Op een aantal punten heeft de Megabanenmarkt echter ook niet voldaan
aan de verwachtingen:
* de doelstellingen betreffende toeleiding naar werk zijn niet
gehaald; er zijn minder mensen dan verwacht via directe
bemiddeling aan een baan geholpen en er zijn minder mensen op
trajecten naar werk geplaatst;
* de dossiers van het uitkeringsbestand zijn niet blijvend
opgeschoond;de cliëntdossiers zijn na afsluiting van de
Megabanenmarkt weer vervuild geraakt;
* er is geen structurele verbetering van de dienstverlening van de
SDA bereikt; door het organiseren van de Megabanenmarkt buiten de
bestaande organisatie om (gedurende de MBM zijn de werkprocessen
op de regio's niet veranderd), is het leereffect beperkt gebleven.
Daarnaast plaatst Policy Research Corporation een aantal opmerkingen
bij de organisatie en het management:
* er is een inschattingsfout gemaakt betreffende de haalbaarheid van
de doelstellingen; er moesten veel meer medische keuringen
verricht worden dan verwacht (14 000 keuringen, wat overeenkomt
met 36% van het aantal opgeroepen cliënten). Een groot deel van
het cliëntenbestand bleek niet in staat om te werken (ongeveer 10
000 cliënten). Ook kon een veel kleiner deel van de cliënten dan
verwacht direct bemiddeld worden naar werk;
* er was gebrek aan inzichtelijke sturingsinformatie; de weergave
van resultaten wisselde voortdurend en was daardoor onvoldoende
transparant;
* de resultaten van de Megabanenmarkt zijn te gunstig
voorgesteld; gegevens over draaideurcliënten en natuurlijke
uitstroom ontbraken, en niet alle kosten van trajecten zijn
meegenomen in de eigen evaluatie van de SDA.
Aanbevelingen
Op grond van deze evaluatie komen de onderzoekers tot een aantal
aanbevelingen:
* er moet door de SDA maximaal geïnvesteerd worden in
professionalisering van de eigen organisatie, in plaats van het
invliegen van een externe `achterstandsploeg' voor het schoon
houden van cliëntdossiers (en daarmee de boodschap afgeven aan de
bestaande organisatie dat ze geen probleemeigenaar zijn);
* de sturingsinformatie van de SDA moet overzichtelijker en beter
beschikbaar zijn, door te werken met prestatieindicatoren;
* er moet een controle instrument voor grote projecten komen voor de
gemeenteraad. Meetinstrumenten (zoals een grote projectenregeling,
die de Tweede Kamer kent) kunnen de gemeenteraad informeren over
projectdoelstellingen.
Vervolg
De commissie Werk en Inkomen van de Gemeenteraad zal het rapport
bespreken in haar vergadering van donderdag 20 januari. De vergadering
vindt plaats vanaf 19.30 uur, in zaal 0239 van het Stadhuis.
© Gemeente Amsterdam
Gemeente Amsterdam