http://www.minszw.nl
MIN SZW: Toespraak minister De Geus
Nr. 2005/7
19 januari 2005
Embargo:
19 januari 2005 tot
11.15 uur
Minister De Geus wil meer aandacht voor psychische klachten.
Hoewel de aandacht voor psychische klachten op de werkvloer is
toegenomen, is die nog onvoldoende. Voor werkgevers en werknemers
moeten psychische klachten even gemakkelijk bespreekbaar worden als
lichamelijke klachten.
Dat zei minister A.J. de Geus van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in
Den Haag op de slotbijeenkomst van de subcommissie Psychische
Problematiek. Hij wees erop dat werkgevers en werknemers primair
verantwoordelijk zijn voor en door de tweejarige
loondoorbetalingsplicht ook belang hebben bij het terugdringen van
psychisch verzuim. Zij kunnen een geringer verzuim onder meer
bevorderen door daarover in CAO's afspraken te maken die zijn
toegesneden op factoren die in een bedrijfstak bekend staan als
veroorzakers van psychische klachten.
Toespraak door minister mr. A.J. de Geus van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid bij de slotbijeenkomst van de Subcommissie Psychische
Problematiek op 19 januari 2005 in Den Haag.
Dank u wel voor de uitnodiging om uw evaluatie van de stand van zaken
bij de implementatie van de leidraad in ontvangst te nemen. Ik heb er
al even naar kunnen kijken. Het is een interessante evaluatie waaruit
blijkt dat de subcommissie psychische problematiek en de andere
organisaties de afgelopen jaren veel en goed werk hebben verzet. Met
als doel te bereiken dat mensen beter en sneller worden geholpen als
ze door psychische problemen uit dreigen te vallen of al uit zijn
gevallen. Er is dus het nodige bereikt bij het bestrijden van verzuim
met psychische oorzaken.
Maar dat we nu met een zucht van tevredenheid achterover kunnen leunen
omdat we dit probleem opgelost hebben, zo is het natuurlijk niet. In
tegendeel. Er is een belangrijk stuk werk verzet, maar de brede
toepassing van alle verbeteringen die zijn voorgesteld en
uitgeprobeerd, die hebben we nog voor de boeg. Daar zullen alle
betrokkenen hard aan moeten werken. Ook dat blijkt uit uw evaluatie.
Interessant is in dat verband dat uit een onderzoek blijkt dat
werkgevers of de mensen die leiding geven in een organisatie in de
meeste gevallen denken dat ze de problemen rond psychische klachten in
de hand hebben. En dat ze tijdig en doeltreffend optreden. Maar de
werknemers met psychische klachten denken daar anders over.
Zij denken dat de leidinggevenden niet weten dat er problemen zijn. En
dat er dus ook niets wordt gedaan om die problemen op te lossen of om
herhaling te voorkomen. Die werknemers voelen zich onvoldoende serieus
genomen.
Verbetering van de communicatie tussen leiding en werknemers en zoeken
naar oplossingen is dus geboden. Anders dreigt de klassieke en vaak
niet effectieve reactie op psychische klachten: blijf voorlopig maar
thuis om tot rust te komen. Uit de evaluatie blijkt dat vooral
huisartsen nog vaak geneigd zijn te geloven in de heilzame werking van
een tijdje afstand nemen van de plek waar het probleem is ontstaan.
Maar in veel gevallen is het de vraag of behandeling van de klachten
niet even goed of zelfs beter kan worden opgepakt als de werknemer aan
het werk blijft. Er wordt hard gewerkt aan een betere samenwerking
tussen de verschillende disciplines in de medische wereld. Die
samenwerking zal vaker kunnen leiden tot een meer op de persoon en op
de werksituatie toegesneden aanpak van de klachten.
De bestrijding van psychische klachten moet in de eerste plaats worden
opgepakt door werkgevers en werknemers. Zij zijn gezamenlijk als
eersten verantwoordelijk voor bestrijding van het ziekteverzuim. Dat
kunnen ze onder meer doen door in de CAO's concrete afspraken te
maken, toegesneden op de factoren in een bedrijfstak die bekend staan
als veroorzakers van psychische klachten.
Bedrijven en instellingen kunnen zich bij de bestrijding van
psychische klachten laten bijstaan door een keur aan deskundigen bij
arbodiensten of reïntegratiebedrijven. Dat hele veld is nog volop in
ontwikkeling met het oog op de nieuwe wetgeving op het gebied van
sociale zekerheid en op het terrein van de volksgezondheid die op 1
januari 2006 van kracht moet worden.
Werkgevers en werknemers zullen als het om ziekte en
arbeidsongeschiktheid gaat veel intensiever met elkaar op moeten
trekken. Terugdringen van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid is
straks, als het goed is, een belangrijk onderdeel van de
bedrijfsvoering. Een gezonde onderneming is een lonende
onderneming.
In die voor ons allen nog tamelijk onbekende wereld van de nieuwe
wetten op het terrein van ziekte en arbeidsongeschiktheid fungeert de
leidraad en de ervaringen daarmee als een vuurtoren. Als een baken dat
kan voorkomen dat werkgevers en werknemers met hun beleid op nog
onbekende klippen lopen.
Ongeveer een derde deel van de WAO-instroom betreft psychische
problemen. Ik denk dat we al een stuk verder zijn bij het terugdringen
van verzuim als ophouden met werken om eens goed tot rust te komen
niet langer de standaard-reactie is bij psychisch verzuim. Het is aan
de professionals, bijvoorbeeld de bedrijfsartsen, de psychologen en de
arbeids- en organisatiedeskundigen om bedrijven en hun werknemers
daarbij met hun specifieke deskundigheid terzijde te staan.
Psychische problemen die niet serieus worden genomen vertonen de
neiging te groeien. Alleen door ze vanaf het begin ernstig te nemen en
er doeltreffend op te reageren kunnen we psychische klachten onder
controle houden. De werkgever die psychische problemen tijdig wil
onderkennen zal voortdurend aandacht moeten hebben voor de psychische
positie van de werknemer.
Makkelijk gezegd, zult u wellicht denken. Maar hoe doe ik dat dan?
Ik heb tijdens werkbezoeken aan bedrijven vast kunnen stellen dat het
kan werken. In een van die bedrijven heb ik iemand aan het werk gezien
van wie bekend was dat hij had geleden aan psychische klachten, iemand
die vanuit een heel moeilijke situatie naar zijn werk teruggekeerd
was.
Gevolg daarvan was dat de andere werknemers zich twee dingen veel
scherper bewust waren dan voordien.
In de eerste plaats realiseerden ze zich dat ze zelf ook bevattelijk
zouden kunnen zijn voor psychische aandoeningen. Daardoor waren ze
meer gespitst op signalen bij zichzelf en bij hun collega's die zouden
kunnen wijzen op psychisch onbehagen. In de tweede plaats realiseerden
de mensen zich dat psychische klachten met succes kunnen worden
bestreden, dat ze wel degelijk kunnen worden verholpen.
Zo'n werknemer die hersteld is van een psychische klacht werkt als het
ware voor de onderneming als een griepinjectie. Je dient er een kleine
dosis van toe en na enige tijd is je hele onderneming beter beschermd
tegen het verschijnsel psychische klachten. Dat verschijnsel wordt
eerder herkend en bespreekbaar gemaakt.
Daarmee ben ik aangekomen op het terrein van de preventie van
gezondheidsklachten.
Daar valt - straks ook letterlijk - de grootste winst te halen. Het is
goed per bedrijf of per bedrijfstak te inventariseren welke factoren
kunnen leiden tot psychische klachten. Investeren loont, blijkt
bijvoorbeeld in de horeca. Daar heeft een investering van 1,8 miljoen
euro een winst opgeleverd van vijf miljoen euro aan lagere kosten van
verzuim door werkdruk.
Maar het is vooral belangrijk dat psychische klachten in de bedrijven
bespreekbaar zijn. Werkgevers en werknemers zijn het er wel over eens
dat zij samen verantwoordelijk zijn voor het bestrijden van psychisch
verzuim. Maar in de praktijk komt dat toch nog niet goed van de grond.
Werkgevers worstelen vaak met de vraag hoe ze het thema bespreekbaar
kunnen maken.
Niet voor niets heeft uw evaluatie de titel meegekregen: een gebroken
been is toch makkelijker. Het is uw en onze opgave er door goede
voorlichting aan werkgevers en werknemers voor te zorgen dat die titel
zo snel mogelijk achterhaald is. We moeten binnenkort kunnen zeggen
dat een psychisch probleem niet moeilijker is dan een gebroken been.
Werkgevers en werknemers zijn aan zet. Zij moeten de afspraken uit het
sociale akkoord omzetten in meer concrete CAO-afspraken. De CWP roep
ik op om het gedachtegoed van de leidraad verder te verspreiden en de
beeldvorming door communicatie verbeteren.
Nogmaals dank voor de evaluatie.
- LET OP EMBARGO -
19 jan 05 11:15
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid