Promotie juriste Mijke Houwerzijl
Europese detacheringsregels beschermen werknemer onvoldoende
Het vrij verkeer van diensten een van de pijlers van de Europese Unie
is goed gewaarborgd. Maar werknemers die tijdelijk in een ander land
zijn gedetacheerd om een dienstverrichting uit te voeren, ondervinden
vaak onvoldoende bescherming. Zo profiteren in Nederland alleen
malafide grensoverschrijdende ondernemers van de gebrekkige handhaving
van de regels door de Nederlandse overheid. Dit concludeert Mijke
Houwerzijl in haar proefschrift over de Detacheringsrichtlijn.
In de Europese Unie is een debat gaande over arbeidsmigratie als
middel ter vergroting van arbeidsmobiliteit. Sinds 1970 kent de EU
vrij verkeer van werknemers. Slechts twee procent van de
beroepsbevolking maakt daar echter gebruik van. Wel neemt sinds midden
jaren tachtig de tijdelijke migratie via het vrij verkeer van diensten
toe. Hierbij worden werknemers uit de ene lidstaat tijdelijk elders
tewerkgesteld ter vervulling van een door hun werkgever aangenomen
opdracht in een andere lidstaat. Deze grensoverschrijdende detachering
vindt steeds meer plaats vanuit landen met lage lonen naar landen met
hoge lonen. Op deze wijze kunnen ondernemingen uit vooral Zuidelijke
en sinds kort ook uit Oost-Europese lidstaten hun lagere arbeidskosten
gebruiken als concurrentievoordeel. In arbeidsintensieve sectoren met
veel lager geschoold werk, zoals de bouwsector, kan dit erg lucratief
zijn.
De hoge lonen lidstaten verzetten zich hier echter tegen. Zij ervaren
de toestroom van goedkope arbeidskrachten als oneerlijke concurrentie,
ook wel sociale dumping genoemd. Historisch hebben zij het gelijk aan
hun kant. Bevordering van de arbeidsmobiliteit door directe
loonconcurrentie tussen werknemers uit verschillende lidstaten was
jarenlang taboe, zo blijkt uit het onderzoek van Mijke Houwerzijl naar
de achtergrond, inhoud en implementatie van de Detacheringsrichtlijn.
Deze zogenoemde Detacheringsrichtlijn is in 1996 aangenomen om de
arbeidsrechtelijke bescherming van gedetacheerde werknemers te
waarborgen zonder hiermee de bevordering van het dienstenverkeer op de
interne markt te frustreren. Door het beoogde evenwicht tussen
economische en sociale belangen zou juist de eerlijke concurrentie
tussen buitenlandse en binnenlandse ondernemingen bevorderd worden.
De Detacheringsrichtlijn verplicht de lidstaten erop toe te zien dat
ook tijdelijk in hun land tewerkgestelde werknemers aanspraak kunnen
maken op een basispakket aan lokale arbeidsvoorwaarden (minimumloon,
arbeidstijden etc.), mits gunstiger dan de arbeidsvoorwaarden in hun
gewoonlijke werkland. Sinds 2000 is de richtlijn geïmplementeerd in
het nationale recht van alle lidstaten. Toch is er sindsdien geen
sprake van een evenwichtige situatie. Houwerzijl constateert dat de
balans te ver is doorgeslagen naar één kant, namelijk de bevordering
van het vrij verkeer van diensten.
Hier is wel wat aan te doen, stelt de promovenda: de handhaving van
toepasselijke arbeidsvoorwaarden- en omstandigheden kan worden
verbeterd, evenals de (elektronische) informatievoorziening hierover
en de (grensoverschrijdende) samenwerking tussen overheidsinstanties.
In Nederland is zowel de handhaving als de informatievoorziening
mager, stelt Houwerzijl vast. Juist door de informatievoorziening te
verbeteren kunnen ontvangende lidstaten de markt transparanter maken
voor bonafide dienstenverrichters, maar Nederland geeft aan deze
transparantie bepaald geen prioriteit. Ter verbetering van de
handhaving zou Nederland naar Duits voorbeeld meer gebruik kunnen
maken van ketenaansprakelijkheid. Hierdoor wordt de Nederlandse
opdrachtgever aansprakelijk voor het niet uitbetalen van lonen door
soms moeilijk traceerbare buitenlandse werkgevers van gedetacheerde
werknemers. Door de huidige combinatie van een gebrekkige
informatievoorziening en een gebrekkige handhaving profiteren al met
al vooral de malafide ondernemingen. Dat komt het vertrouwen van de
burger in de EU niet ten goede.
Mr. Mijke Houwerzijl (Groningen, 1968) studeerde Nederlands recht aan
de Universiteit van Amsterdam en werkte vervolgens enige jaren in de
rechtspraktijk op het terrein van arbeidsrecht en sociale
zekerheidsrecht. Hierna startte zij aan de Tilburgse rechtenfaculteit
met haar promotieonderzoek. Op dit moment is Houwerzijl verbonden als
onderzoeker aan het departement sociaal recht en sociale politiek,
waar zij een aandeel levert aan het onderzoeksproject Flexicurity,
naar de balans tussen flexibiliteit en zekerheid op de arbeidsmarkt in
vier Europese lidstaten.
Noot voor de pers
Mijke Houwerzijl promoveert op vrijdag 28 januari 2005 om 14.15 uur
(om 14.00 uur voorafgegaan door een lekenpraatje) in de aula van de
Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op het proefschrift
De Detacheringsrichtlijn. Over de achtergrond, inhoud en implementatie
van Richtlijn 96/71/EG.
Promotores zijn prof.mr. W.J.P.M. Fase en prof.mr. F.J.L. Pennings.
Van het proefschrift verschijnt een handelseditie bij Kluwer in de
serie Europese Monografieën, nr. 78 (ISBN 90-130-2099-2). Journalisten
kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de afdeling
Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel: 013 466 2000,
e-mail: persberichtuvt@uvt.nl. Mijke Houwerzijl is bereikbaar op tel.
013-466 2181 (of via secretariaat 466 8131), mailadres:
m.s.houwerzijl@uvt.nl. Persberichten van de UvT staan ook op Internet:
www.uvt.nl/persberichten/. Informatie over deskundigen van de UvT,
zie: www.uvt.nl/webwijs/
Laatst gewijzigd: woensdag 19 januari 2005
bullet Meer zoekmogelijkheden
bullet Experts en expertise
Zie ook
Contact
E-mail: P.H.C.Siebers
Universiteit van Tilburg