Ministerie van Algemene Zaken

11-03-2005, R1, Met het oog op morgen, 23.07 uur

MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD,

OVER DE GEKOZEN BURGEMEESTER

WALLAART:
Was er afgelopen woensdag een crisisstemming of een formatiestemming?


BALKENENDE:
Ik denk niet bij de deelnemers aan het gesprek . Het was een heel plezierig onderhoud. Ik heb ook gezegd dat we een tijdje geleden ook bij elkaar zijn gekomen, laten we het nog eens een keer over doen. Gewoon om te praten over onderlinge samenwerking. Hoe zit het met de voortgang van die hervormingsagenda van het kabinet. Hoe zit het met het hoofdlijnenakkoord, dus meer de algemene discussie over de samenwerking. En daarnaast natuurlijk over bestuurlijke dingen. Maar het viel me wel op, toen ik aan kwam lopen, dat het wel buitengewoon druk was met journalisten, met cameramensen, zelfs met een aoto met straalverbinding. Dat gaf wel een bijzondere sfeer. Niet zozeer voor de deelnemers aan het gesprek misschien meer voor u en uw collega's.

WALLAART:
Na afloop van het gesprek zei u dat er een klimaat geschapen was om te komen tot een deal over de gekozen burgemeester. Dan vraag ik me af: was het klimaat in de coalitie dan zo slecht?


BALKENENDE:
Nee maar het is wel goed om elkaar dan toch eens even te zien. Even tijd te nemen om nog eens goed na te gaan wat hebben we destijds met elkaar afgesproken. Wat zijn ook voors en tegens. Ik heb ook gezegd deze week. We sluiten geen deal tijdens zo'n avond want de echte deal moet in het parlement zelf worden gesloten.

WALLAART:
Ja maar toch de hoofdlijnen tekenen zich wel af. Invoering van die burgemeester in twee stappen 2006 en 2010. Dan ben er toch eigenlijk al bijna uit. Waarom moet er dan toch zo lang gesproken worden?


BALKENENDE:
U weet dat er meer discussies zijn. De verhouding tussen de burgemeester en de gemeenteraad. Daar kun je verschillende accenten leggen. Het punt van invoering, de inzet van het kabinet is om te komen tot invoering in 2006. Maar we zien ook hoe het krachtenveld zich ontwikkeld. Dan de vraag hoe je het dan gaat doen. Zijn ook weer verschillende opvattingen. Eén van de regeringspartijen heeft wel eens gezegd je zou de invoering van een gekozen burgemeester kunnen koppelen aan bijvoorbeeld de zittingsduur van de zittende burgemeesters. Er zijn ook andere mogelijkheden.

WALLAART:
Dat je dus halverwege de hele tijd dus stap voor stap die gekozen burgemeester invoert.


BALKENENDE:
Ja maar of dat nu wenselijk is zijn toch zaken die de regeringspartijen moeten aangeven. En daarover zal het debat de komende weken gaan. Dat is ook wel goed om elkaar eens even te zien en over dat soort onderwerpen te spreken.

WALLAART:
Bestuurlijke vernieuwing houdt de gemoederen wel bezig. Zo las ik minister Hoogervorst deze week in de Elzevier. Die schreef daarin dat Nederland onregeerbaar dreigt te worden. U heeft dat natuurlijk ook gelezen. Wat dacht u: zeg dat wel Hans?


BALKENENDE:
De heer Hoogervorst heeft langere tijd al eigen opvattingen over het functioneren van de parlementaire democratie, ook het aantal partijen. Dat is ook de reden dat hij een aantal opmerkingen heeft gemaakt dus ik kon ze plaatsen. Aan de andere kant dat raakt natuurlijk wel hoe je aankijkt tegen bijvoorbeeld zoiets als een kiesstelsel.

WALLAART:
Vindt u ook dat er sprake is van een wildgroei van partijen zo langzamerhand?


BALKENENDE:
Nee hoor dat maken de mensen zelf uit. Het kan best dat je zegt we gaan het radicaal anders doen. Maar dat zou betekenen dat je zou moeten werken met een drempel wat je bijvoorbeeld in Duitsland hebt. In Duitsland moet je 5% van de kiezers hebben en dan heb je recht om deel te nemen aan een vertegenwoordigend orgaan.

WALLAART:
Goed idee?


BALKENENDE:
Nee, ikzelf heb daar grote aarzelingen over om deze reden: Nederland is altijd een land geweest van minderheden. Wij accepteren het en we respecteren het dat er verschillende geluiden zijn. We hebben dus ook ruimte gecreëerd voor kleinere partijen. Dat blijkt ook in de Nederlandse politieke situatie goed te werken. En u heeft ook gezien bij de ontwikkeling van onze visie op het nieuwe kiesstelsel waarin we uitgaan van verkiezing per district om de kandidaten te kunnen vaststellen, om ook op die manier een betere band te krijgen tussen de kiezer en de gekozene. Dat laat onverlet het feit dat we zeggen de samenstelling van de Tweede Kamer met beantwoorden aan de wensen van de kiezer.

WALLAART:
Dan blijft natuurlijk de vraag of dat plan van Thom de Graaf met die districten, hoe dat bijdraagt aan de problemen die oogervorst signaleert?


BALKENENDE:
Hoogervorst heeft zijn opmerkingen gemaakt maar dat heeft natuurlijk niet alleen te maken met het aantal partijen. Het heeft ook te maken met een houding. Het heeft te maken met hoe wil je debatten hebben en dat is natuurlijk niet iets wat de heer Hoogervorst alleen heeft gezegd. Er zijn natuurlijk regelmatig pleidooien geweest van je zou meer debatten op hoofdlijnen moeten hebben. Je moet niet voor elke hype een kamerdebat organiseren. Je moet niet over elk onderwerp een vraag stellen.

WALLAART:
Ja maar als je dan allemaal kamerleden krijgt met een regionaal mandaat dan iedere weg die omgelegd moet worden in Oost Friesland daar is een debat over dan, of niet?


BALKENENDE:
Laten we niet te somber zijn. Het is wel goed dat je werkt aan mogelijkheden om debat tussen het parlementslid en de kiezer om dat te versterken. Dat hebben we ook tegen elkaar gezegd en daar hebben we voorstellen over gedaan.

WALLAART:
Daar heb ik ook een heel eenvoudig voorstel voor, precies op dit onderwerp. Je maakt gewoon de voorkeurstem bepalend voor de samenstelling van de fractie. In de VVD zeggen ze dan et model Bolkestein. Is dat geen mooie oplossing?


BALKENENDE:
Het zou natuurlijk kunnen maar dan heb je geen antwoord gevonden op het punt van: hoe kun je per district een grotere herkenbaarheid krijgen. Want dat betekent dat degene die de meeste voorkeurstemmen heeft die gaat als eerste, en degene die dan de minste heeft die komt alleen maar onderaan de lijst. Nu kan het op een gegeven moment ook wel zo zijn dat bepaalde mensen misschien niet genoeg voorkeurstemmen hebben maar zeer gewenst zijn. Bijvoorbeeld je hebt een econoom of je hebt een jurist nodig, je hebt iemand nodig die een bepaalde beleidssector goed kent.

WALLAART:
Dus u gaat zo'n stelsel niet omarmen?


BALKENENDE:
In de ultieme vorm waarin Bolkestein het heeft voorgesteld ben ik er nooit een voorstander van geweest want ik zie problemen. Je kunt wel denken van hoe kun je komen tot bepaalde mengvormen. Ik vind dat iets wat de partijen in de Tweede Kamer maar moeten bekijken.

WALLAART:
U spreekt daar natuurlijk ook over in coalitieverband. En het gaat toch wel een beetje die kant op?


BALKENENDE:
Dat weet ik niet hoor. Dat zal nog moeten blijken. Als kabinet hebben we voorstellen gedaan. Wanneer er andere geluiden zijn in de Tweede Kamer dan zal dat moeten blijken. Drie partijen hebben elkaar wel nodig en er wordt op dat punt niet hetzelfde gedacht. Goed dat de discussie de komende weken doorgaat.

WALLAART:
Bent u het dan eens met de stelling dat deze impasse één van de zwaarste vuurdopen van dit kabinet is?


BALKENENDE:
Daar moet je een beetje mee oppassen. Ik heb nu al zo vaak gehoord dat er een spannende week zou komen. Dat is trouwens het fenomeen dat je steeds vaker ziet. Ik heb Tont Blair in Engeland ook wel gezien van hij krijgt nu de zwaarste week in zijn politieke carrière. Dan zegt Tony Blair ook van ja dat werd drie maanden geleden gezegd, dat werd twee maanden geleden gezegd en ik ben er zeker van over een maand dat het weer gebeurt.

WALLAART:
Denkt u wel eens als we hier uit zijn dan zit het kabinet de rit uit?


BALKENENDE:
Laat ik iets zeggen over de sfeer van het gesprek. Dat is veel bepalender. De houding van de drie partijen was, de drie fractievoorzitters maar ook van de drie m,ensen die in het kabinet zitten, wij willen de hele rit uitzitten. En waarom? Omdat wij er van overtuigd zijn dat het beleid dat we voeren noodzakelijk is. Er is over en weer vertrouwen. Tot nu toe is ook gebleken bij tal van onderwerpen dat we er uit zijn gekomen.

WALLAART:
En dan na 2007 nog vier jaar CDA, VVD, D66?


BALKENENDE:
Ik heb wel eens eerder aangegeven: als je bezig bent met een hervormingsagenda, als je bezig bent om de wissels om te zetten omdat het nodig is, dan moet je de bereidheid hebben om langere tijd met elkaar te regeren. Maar dat bepaald wel de kiezer.

WALLAART:
Maar het is uw inzet?


BALKENENDE:
Als je die agenda door wilt zetten dan moet je de bereidheid hebben om in beginsel met elkaar door te gaan. En ik geloof ook dat daar bij alle partijen spraken van is
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, jw)

vrijdag 11 maart 2005