Zembla: 'smile and wave'
Donderdag 17 maart 21.10 uur op Ned 3
'ORANJE IN IRAK'
Nu de Nederlandse troepen zich terugtrekken uit Irak is de vraag: wat
heeft het leger daar tot stand gebracht en in hoeverre heeft de missie
zin gehad? Tientallen militairen schetsen een beeld van hun werk in de
Iraakse provincie Al Muthanna in de aflevering van Zembla 'Oranje in
Irak'. Vijf bataljons, ongeveer 7000 Nederlanders, hebben bijna twee
jaar in Irak gediend om te helpen de vrede te handhaven. Smile & Wave
was het devies van de Nederlandse soldaten. Was dat een effectieve
benadering? 'Als je niet de hele tijd een wapen op iemand richt, kan
je met hem praten en iets van hem gedaan krijgen', vertelt een
marinier. De Amerikaanse aanpak van hun voorgangers in Al Muthanna
heeft volgens hen alleen maar kwaad bloed gezet onder de Iraakse
bevolking. 'Het zijn de vijanden. Ze zien de Amerikanen als de
vijand', zegt marechaussee J. Kraakman.
De belangrijkste taak van de Nederlandse militairen was het garanderen
van veiligheid door de rol van politie en leger op zich te nemen. Ze
moesten orde en rust brengen in een gebied waar aan alles gebrek is,
behalve aan AK-47 geweren. Dat betekende vaak stevig optreden.
Mariniers vertellen dat ze in bepaalde periodes vrijwel dagelijks en
onder grote druk, opstootjes met waarschuwingsschoten bedwongen. Bij
een van die rellen schoot marinier Erik O. een Irakees dood. Zijn
collega's tonen zich nog steeds verbaasd en gefrustreerd over het feit
dat hij als verdachte van moord naar Nederland werd gebracht.
Nederlandse militairen droegen geleidelijk politietaken en militaire
taken over aan de Irakezen zelf. De Iraakse politie en Nationale Garde
moesten door de Nederlanders in een paar weken worden opgeleid.
Volgens de instructeurs van de marechaussee waren de
cultuurverschillen tussen de Irakezen en de Nederlanders soms een
belemmering. 'Je kan een stammencultuur nooit doorbreken. Die is er al
eeuwen. Dat geldt ook voor de corruptie, dat krijg je er nooit uit',
zegt marechaussee J. Repi.
Ondanks alle goede bedoelingen waren de Nederlandse militairen
geregeld doelwit van Irakese opstandelingen. Twee Nederlanders zijn
bij dit soort aanvallen gedood. 'Dat is een kerf op je ziel die je
voor de rest van je leven meeneemt. Want je laat daar toch iemand
achter', zegt bataljonscommandant R. van Harskamp over de dood van een
van zijn mannen.
Samenstelling & regie: Hans Hermans
Research: Wim van de Pol
Eindredactie: Kees Driehuis
Zembla (NPS/VARA)