Toespraak van de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, Melanie Schultz
van Haegen, bij de opening van het Gemaal de Waaier in Gouda
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Toespraak van de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, Melanie
Schultz van Haegen, bij de opening van het Gemaal de Waaier in Gouda
op 6 april 2005 om 11.30 uur.
Burgemeester, dames en heren,
Vandaag is het een mooie dag voor Gouda. We vieren de feestelijk
opening van het Gemaal de Waaier. Het monumentale gemaal uit 1856 is
met veel zorg en liefde voor haar geschiedenis aangepast aan de eisen
van het 21^ste eeuwse waterbeheer. Dit was absoluut geen
standaardklus.
Met het in gebruik nemen van het nieuwe gemaal bij IJmuiden eind 2004
en dit gemaal is de waterhuishouding van Midden-Holland weer een
stapje meer op orde. Een stapje, want we zijn er nog lang niet.
De dreigende overstroming in 95 - dit jaar dus tien jaar geleden -
staat iedereen nog op het netvlies gebrand. Hoog water is iets waar we
nu en in de toekomst meer en meer rekening mee moeten houden in onze
delta. De komende decennia zal de zeespiegel blijven stijgen, krijgen
we meer en meer last van extreme neerslag of extreme droogte en daalt
de bodem in west en oost Nederland.
Rent u nu niet direct weg om ook uw gele kaplaarzen te halen, maar dat
we hard aan de slag moeten om droge voeten te houden, dat moge
duidelijk zijn. Dat besef van urgentie zit gelukkig bij alle betrokken
instanties inmiddels in hun DNA. Met als voorlopig hoogtepunt het
Nationaal Bestuursakkoord in 2003, u wel bekend.
Ook willen we als overheid de mensen in het land laten zien waarom en
welke maatregelen we nemen. Daar hebben we de campagne Nederland
leeft met Water voor opgezet. Vorige week is een nieuwe
campagneperiode van start gegaan. In deze nieuwe campagne willen we de
mensen laten zien wat de uitvoering van waterprojecten kan betekenen
voor mensen. Dat gaat dus over een boer wiens weilanden bij hoogwater
tijdelijk onder water worden gezet of een bewoner van een
nieuwbouwwijk waar afval- en regenwater gescheiden worden afgevoerd.
Al deze maatregelen hebben als centrale inzet dat we wateroverlast
duurzaam beperken. De gekozen aanpak is enerzijds meer water
vasthouden en bergen in regionale systemen en anderzijds ook het
afvoeren van het overtollige water. In dat akkoord hebben we een
aantal uitgangspunten geformuleerd.
Ik noem er vier.
Ten eerste de veiligheid voorop. Met andere woorden we gaan zo snel
mogelijk voldoen aan de normen voor de waterkeringen. Daarvoor loopt
het programma voor de versterking van de primaire waterkeringen.
Ten tweede het voorkomen van afwenteling. Dus geen oplossingen kiezen
die tot problemen bij een ander leiden.
Ten derde ruimte voor water. Door maatregelen als dijkverleggingen en
het verlagen van uiterwaarden krijgen rivieren de ruimte zodat
problemen stroomafwaarts worden voorkomen. Ook in de regionale
systemen worden inmiddels maatregelen genomen om water te bergen of
vast te houden. Alle waterschappen zijn druk doende om in september
dit jaar de precieze opgave boven water te krijgen. Vervolgens gaan we
volgend jaar afspraken maken hoe we die opgave gaan aanpakken.
En tot slot als vierde uitgangspunt kiezen we voor een gebiedsgerichte
integrale benadering. Water houdt niet op bij een provinciale grens.
Met andere woorden, maatregelen tegen wateroverlast moeten niet door
een provinciale bril, maar door een stroomgebied bril bekeken worden.
Bij dit alles staat een ding als een paal boven water: wateroverlast
kan nooit voor de volle 100 % worden voorkomen. De gekozen aanpak is
dus duidelijk. Veel praktische maatregelen tegen wateroverlast zijn al
genomen, maar er moet ook nog heel wat gebeuren.
Ik denk daarbij onder meer aan de uitwerking van de wateropgaven zoals
die in de deelstroomgebiedsvisies zijn opgenomen. En ik denk aan de
afstemming tussen de hoofd- en regionale systemen, zoals hier bij de
Waaiersluis. Deze afstemming gaan we regelen op de zogenoemde blauwe
knooppunten die we dit jaar nog gaan vastleggen. Dan weten we meteen
wat we van elkaar kunnen verwachten in tijden van wateroverlast of
tekort.
Op verschillende plaatsen in Nederland staat al het bordje `waterwerk
in uitvoering' of sterker nog waterwerk afgerond, zoals het Gemaal De
Waaier. Dit nieuwe gemaal past namelijk binnen de zogenaamde no regret
maatregelen. Net als het gemaal bij IJmuiden. Maatregelen waar we in
1998 - na eerdere wateroverlast in 93, 94 en 95 - al van wisten dat
ze noodzakelijk waren.
Deze manier van opereren zorgt ervoor dat we kunnen blijven spreken
van een `robuust' hoofdsysteem. Dat u in deze regio goed bezig bent
bewijst ook het zogenaamde ontwikkelingsperspectief voor de
Gekanaliseerde Hollandse IJssel. Dat klinkt als bestuurlijk jargon -
en dat is het ook - maar u weet waar het over gaat. In deze visie
worden maatregelen ook getoetst aan de afgesproken trits; vasthouden,
bergen en dan pas afvoeren. Afspraken voor dit knooppunt worden ook
vastgelegd in het waterakkoord voor de Hollandse IJssel dat binnenkort
kan worden afgerond. Kortom, deze regio is dus echt op de goede weg.
Maar ik ben hier niet om u alleen stroop om de Goudse mond te smeren.
Dus roep ik u op daadkrachtig verder te gaan met de uitdaging en
maatregelen die ons voor de langere termijn nog te wachten. Want we
moeten elkaar direct en duidelijk blijven aanspreken op elkaars
verantwoordelijkheden. Verantwoordelijkheden die de uitdagingen van
modern en goed waterbeheer vereisen. Het Plan Waterstad hier in deze
regio is een goed voorbeeld van die duidelijke rolverdeling tussen
rijk en regionale overheden.
Ik zeg het maar eerlijk: het is geen ideale locatie om te bouwen in
dat veenweidegebied. Maar aan de andere kant kunnen en willen we de
boel niet op slot gooien. We moeten lastige keuzes tussen schaarse
ruimte en veiligheidsrisico's als een stimulans zien om tot
innovatieve oplossingen te komen. Plan Waterstad is daar het levende
bewijs van.
De Tweede Kamer heeft onlangs gevraagd om een betere waarborg voor de
waterbelangen, met name de locatiekeuze bij grote nieuwbouwprojecten.
Ruimtelijke ordening risico's en financiële gevolgen voor de
waterhuishouding moeten beter inzichtelijk gemaakt worden. Eind 2005
zal door deze wens een aanvulling op de Handreiking Watertoets
verschijnen.
Dames en heren,
Maar laten we niet vergeten dat we vandaag nog een feestje hebben te
vieren. Ik vind het een eer om straks het nieuwe gemaal De Waaier
feestelijk te mogen openen. Ik feliciteer de ontwerper, uitvoerder,
bestuurders en vooral alle mensen in deze regio met Gemaal De Waaier:
een mooi voorbeeld van modern en goed waterbeheer in de 21^ste eeuw.
Dank u wel.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat