Persbericht Universiteit Utrecht
Faculteit Letteren
20 januari 2005
Congres over belangrijkste schrijfster van Nederlandse 18e eeuw
Belle van Zuylen: ongeschikt voor ondergeschiktheid
Op 27 december 2005 is het precies 200 jaar geleden dat de van oorsprong Nederlandse schrijfster Belle van Zuylen, internationaal bekend onder de naam Isabelle de Charrière, in Zwitserland overleed. Haar 200e sterfdag vormt de aanleiding voor het congres 'Belle van Zuylen: Education & Creation'. Dit congres is bestemd voor een breed publiek en richt zich vooral op het literaire werk van de schrijfster en het belang daarvan. Het vindt plaats van 7 t/m 9 april 2005 en wordt georganiseerd door het Genootschap Belle van Zuylen en de Universiteit Utrecht.
Belle van Zuylen werd in 1740 in Utrecht geboren als Isabella van Tuyll van Serooskerken, trouwde in 1771 met de Zwitser Charles-Emmanuel de Charrière en werd een veelzijdig auteur van romans, toneelstukken, pamfletten en essays. Daarnaast onderhield zij uitgebreide correspondenties met tijdgenoten uit diverse landen in Europa. De laatste decennia vindt haar werk in alle landen van de wereld steeds meer waardering. Haar uitspraak 'Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid' werd enige jaren geleden te subversief bevonden om op een postzegel te plaatsen, maar wordt niettemin regelmatig geciteerd.
Ereplaats
Dat er wereldwijd belangstelling is voor Belle van Zuylen is vooral te danken aan het feit dat zij in het Frans schreef. Dat deed zij al toen ze nog in Utrecht woonde, en dat veranderde (uiteraard) niet toen ze rond haar dertigste met Charrière naar het Franstalige Neuchâtel vertrok. In de literatuurgeschiedenis van Frankrijk neemt ze een ereplaats in. Enkele jaren geleden citeerde Le Monde met instemming uit een aan haar gerichte brief: 'U schrijft beter dan wie ook ter wereld, Voltaire niet uitgezonderd'.
Utrecht
Ook Nederland erkent inmiddels de verdiensten van deze landgenote. Samen met Erasmus, Vondel en Aletta Jacobs hoorde zij bij de genomineerden voor de titel 'Grootste Nederlander aller tijden'. Aan de Nederlandse universiteiten wordt in colleges uitgebreid aandacht besteed aan haar werk en schrijven studenten er scripties over. Daarnaast bestaat er een speciaal aan haar gewijde Nederlands-Franse website. De Utrechtse universiteit richtte een 'Belle-van-Zuylen-zaal' in en creëerde een 'Belle-van-Zuylen-leerstoel'. Deze zal dit jaar worden bezet door een specialiste op het gebied van Belles werk, prof. Monique Moser-Verrey van de Universiteit van Montreal in Canada.
'A teaching devil'
De romans van Belle van Zuylen maken nog steeds een heel moderne indruk. Dikwijls stelt zij er opvoedingskwesties in aan de orde, waarover ze ook in haar brieven en pamfletten schreef. Zelf noemde ze zich 'a teaching devil' en ze aarzelde niet om familieleden en jeugdige kennissen, maar ook de 'groten der aarde', de les te lezen. Vanuit Zwitserland sprak ze bijvoorbeeld in een van haar pamfletten Wilhelmina van Pruisen, de vrouw van de Stadhouder, vermanend toe: deze zou 'meer grootmoedigheid' moeten hebben 'dan ambitie'. Het Genootschap geeft ter gelegenheid van het congres deze tekst apart uit in een tweetalige versie.
Congres
Tijdens het congres zal haar rol van opvoedster uitgebreid aan de orde komen. Haar interesse voor deze problematiek was direct gelieerd aan het schrijven, vandaar de ondertitel 'Education & Creation'. Maar Belle's creativiteit manifesteerde zich ook op andere terreinen, zoals bijvoorbeeld de muziek. Daar speelde ze, met name ten opzichte van andere vrouwen, eveneens een rol als mentor of voorbeeld. De lezingen zullen worden gehouden door specialisten uit binnen- en buitenland, ofwel in het Nederlands (dan is een uitgebreide samenvatting in het Engels of Frans beschikbaar), ofwel in het Frans of Engels, (met een uitgebreide samenvatting in het Nederlands).
Tentoonstellingen
De laatste jaren is er veel nieuw materiaal over Belle van Zuylen gevonden in Nederlandse privé-archieven. In 2004 werd in het Utrechts Archief een spectaculaire vondst gedaan. Het betreft tot nu toe onbekende teksten, waaronder liefdesbrieven van de destijds 16-jarige Belle. Ze zijn intussen gepubliceerd in het Jaarboek Oud-Utrecht (2004). In het Archief is een tentoonstelling aan deze brieven gewijd, deze is nog te bezoeken t/m april en eveneens te zien via de website). In het Utrechts Universiteitsmuseum bereiden studenten een kleine tentoonstelling voor waarin Belle's voorliefde voor de wiskunde wordt geïllustreerd. De opening hiervan is in april.
Meer informatie:
Over de schrijfster: website van het Genootschap Belle van Zuylen: www.charriere.nl
Over het programma van het congres en de mogelijkheid tot inschrijven: www.let.uu.nl/bellevanzuylen
Over de tentoonstelling in het Archief: www.hetutrechtsarchief.nl
Voorlichter: Johan Vlasblom (030) 253 4073, j.vlasblom@csc.uu.nl
Universiteit van Utrecht