Vrije Universiteit Amsterdam
april 2005
Oratie
27.04.2005
prof. dr. H.J.M. van Oers
aula
Faculteit der Psychologie en Pedagogiek
15:45
Carnaval in de kennisfabriek. De positie van het spel in Ontwikkelingsgericht Onderwijs
De positie van het spel in Ontwikkelingsgericht Onderwijs staat centraal in de oratie van Bert van Oers. Onder druk van de kenniseconomie dreigt het onderwijs een productiefactor te worden die belangrijke cultuurgoederen van onze samenleving ('de Canon') moet doorgeven aan jongere generaties. Maar alle cultuur is door mensen gemaakt en soms door hen tot autoriteit verheven.
Van Oers beschrijft Carnaval aan de hand van Bachtin als manier om autoriteit concreet te maken, in het bijzonder in het kennisproductie-proces. Door de rollen van de autoriteit te annexeren en op eigen wijze te spelen wordt dit Carnaval gevierd en wordt de menselijke maat van zulke cultuurproducten zichtbaar. Ook in het rollenspel spelen kinderen rollen die ze nog niet beheersen en soms op groteske wijze uitbeelden en verkennen. In het spel maken kinderen eigen versies van de werkelijkheid en nemen daarin de vrijheid om die op eigen wijze in te vullen.
In het voetspoor van Vygotskij's Cultuurhistorische theorie zijn deze gedachten in Nederland uitgewerkt in theorie en praktijk van het Ontwikkelingsgerichte Onderwijs. Dit ziet spel niet als natuurlijke bestaanswijze van kinderen, maar als een speciaal format van culturele activiteiten. Daardoor kunnen ook leeractiviteiten van onderbouw- en bovenbouwleerlingen gezien worden als een activiteit in het spelformat, waaraan ook volwassenen deelnemen. Kenmerkend hiervoor is dat niet de canon als uitgangspunt genomen wordt voor de organisatie van leerprocessen in de klas, maar de eigen activiteit van de leerlingen. Binnen die activiteit zoekt men naar momenten waar de Canon betekenisvol wordt en de handelingsmogelijkheden van leerlingen kan versterken en verbreden. Ontwikkelingsgericht Onderwijs wijst hiermee een derde weg aan tussen de uitersten van mechanische toerusting en een exclusief leerlinggerichte zelfontplooiing, zoals in het nieuwe leren.
Vrije Universiteit Amsterdam
Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:
dienst Communicatie, afdeling wetenschapsvoorlichting:
T 020 59 85666
E communicatie@dienst.vu.nl
Voor meer informatie overVumc:
T 020 44 43444
E communicatie@vumc.nl