http://www.minszw.nl
MIN SZW: Toespraak minister De Geus
28 april 2005
Toespraak door minister mr. A.J. de Geus van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid bij de Tijdconferentie op 28 april 2005 in
Rotterdam.
Eén van de dingen in het leven waar we maar slecht grip op kunnen
krijgen is tijd.
Tijd gaat voorbij en tijd kom je te kort.
En verloren tijd vind je nooit meer terug.
Als je tijd genoeg hebt zullen er weinig problemen zijn.
Maar slechts weinigen is dat gegeven.
Zo vergt het bijvoorbeeld van een gezin - twee banen, opgroeiende
kinderen - heel wat improvisatietalent om de dagelijks beschikbare
tijd goed in te delen.
Uit onderzoek dat vandaag wordt gepresenteerd, blijkt bijna de helft
van de Nederlanders niet in staat adequate oplossingen te vinden voor
tijdsproblemen. Steeds vaker loopt men vast in de logistiek van het
dagelijkse leven.
Wat we dus nodig hebben, en dat zal iedereen beamen, is meer
flexibiliteit om werken en zorgen gemakkelijker te combineren. Om
minder gestresst te raken en meer vrije tijd voor onszelf te
hebben.
Maar hoe pas je leef- en tijdsbestedingspatronen nou zodanig aan dat
arbeid en zorg beter gecombineerd kunnen worden?
Een vraag die vandaag op deze Tijdconferentie aan de orde komt. Met
hopelijk ook antwoorden.
In al zijn facetten komt het thema tijd vandaag voorbij.
Tijd gerelateerd aan economie, aan de sociale infrastructuur. De rol
die de lokale overheid daarbij speelt en hoe tijd de toekomst zal
beheersen.
Vier thema's met de nodige dwarsverbanden.
Mijn beleid richt zich voor een belangrijk deel op ondersteuning van
gezinnen. Ik zal daarom deze thema's toelichten vanuit dat
gezinsperspectief.
Laten we zeggen: vader, moeder, twee kinderen.
Vader werkt in de bouw. Moeder in de verpleging. Ze probeert haar
diensten zo in te richten dat ze een aantal middagen per week thuis
is. De jongste is drie en gaat drie dagen in de week naar de crèche.
De oudste is vijf, zit in groep 2 van de basisschool. Blijft tussen de
middag over en gaat op drie dagen na schooltijd naar de naschoolse
opvang. Het vergt een hoop geregel. Schooltijden, werktijden en ook
nog de boodschappen. Het gezin komt tijd tekort.
Het kabinet wil deze ouders in hun spitsuur van het leven
tegemoetkomen. Met betaalbare kinderopvang en betere tussen- en
naschoolse opvang. Met verlofsparen nu en een levensloopregeling
straks. En door het optimaal benutten van de mogelijkheden die de
Arbeidstijdenwet en de Winkelsluitingswet bieden.
Laat ik beginnen met de werktijden van vader en moeder.
Die kunnen best wel wat flexibeler. Daarvoor zullen we allereerst het
9 tot 5 patroon moeten doorbreken. Een 8-urige werkdag zou zich niet
meer tussen 9 en 5 uur moeten afspelen maar tussen 7 en7 uur.
Voordeel voor vader en moeder is dat het beter mogelijk wordt arbeid
en zorg te combineren.
Voordeel voor de werkgevers is bedrijfstijdverlening inclusief een
flinke toename van het aantal productieve uren per dag.
Voordeel voor de samenleving: minder files en vergroting van de
bereikbaarheid.
Bijkomend voordeel is bovendien dat het voor mensen gemakkelijker
wordt te gaan werken. En dat is weer nodig met het oog op toenemende
vergrijzing en ontgroening.
Van bedrijven vraagt dit wel een heel andere benadering van het
indelen van het werk. Er zal een omslag in de bedrijfscultuur nodig
zijn. Een aantal bedrijven heeft met veel succes hiermee
geëxperimenteerd. Ik noem als voorbeeld een servicebedrijf voor
elektrische apparaten waar ruim tweehonderd mannelijke monteurs
overstapten van een traditioneel werkrooster naar een flexibel rooster
waarin nu ook 's avonds en in het weekend wordt gewerkt. Het grote
voordeel voor de monteurs is dat ze nu na een werkdag niet ook nog
eens 's avonds worden opgeroepen.
Zo zijn er veel meer voorbeelden van flexibele werktijden in
bedrijven. Tal van experimenten gefinancierd door het Ministerie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid, met geld uit het Europees Sociaal
Fonds.
En ik blijf het steeds herhalen: ook leidinggevende functies kunnen
bij een flexibele benadering in deeltijd worden uitgevoerd. Zelfs de
baas hoeft niet elke dag van 9 tot 5 achter het bureau te zitten.
Het voordeel van versoepeling van openingstijden bij de overheid,
zorginstellingen en bedrijven is ook evident. In veel gemeenten wordt
geëxperimenteerd met langere openingstijden zodat mensen ook na zessen
een paspoort kunnen aanvragen of een röntgenfoto laten maken.
Onderzoek in Deventer heeft uitgewezen dat een investering van 40
miljoen per jaar in meer flexibilisering, kinderopvang, ruimere tijden
etc. de lokale overheid jaarlijks ruim 100 miljoen euro oplevert.
Kortom, de economie vaart er wel bij.
En ook vader en moeder.
Maar we zijn er nog niet. Ook de sociale infrastructuur moet worden
aangepast. Vader wil om acht uur op zijn werk zijn en wil voor die
tijd de jongste naar de crèche hebben gebracht. Dan zal de crèche toch
zeker om half acht open moeten zijn. Moeder begint wat later en heeft
tijd om de oudste naar school te brengen. Die blijft over en gaat na
schooltijd naar de naschoolse opvang in hetzelfde gebouw als waar de
jongste op de crèche zit. Papa haalt ze allebei eind van de middag
weer op.
Wat vergt dat nu van mijn kant?
Allereerst dat kinderopvang betaalbaar moet zijn.
In het gezin van de bouwvakker is de financiering dankzij de Bouw-CAO
geen probleem. En ook de werkgever van zijn vrouw betaalt mee.
Financiering door drie partijen dus: de werkgevers, de ouders en de
overheid. Waarbij ik blijf hameren op het belang van de
werkgeversbijdrage. Maar dan wel overal!
De openingstijden van scholen zijn vaak ook een probleem. Om drie uur
gaat de school uit en wie werkt en geen naschoolse opvang heeft, zit
met een probleem.
Ouders hebben dus in toenemende mate behoefte aan andere, verlengde
schooltijden. En behoefte waar nog te weinig op wordt ingespeeld.
Dat geldt ook voor de tussenschoolse opvang. Het feit dat scholen nog
steeds een lange middagpauze kennen, vaak anderhalf uur, heeft alles
te maken met de traditionele kostwinnerssamenleving. Een aantal
projecten, die hier vandaag hun resultaten tonen, laten kansrijke
alternatieven zien voor andere schooltijden. Die veel meer aangepast
zijn aan de wensen en behoeftes van ouders die werken en zorgtaken
combineren. En rekening houden met de wensen van de kinderen.
Kansrijke concepten. Klaar om in praktijk te brengen.
De komende jaren zal er 100 miljoen euro beschikbaar komen uit het
Europees Sociaal Fonds voor lokale tijdprojecten.
Terug naar vader en moeder en de kinderen. Naar de hectiek van
alledag. Met betere, betaalbare opvang en flexibelere werk- en
openingstijden is het al een stukje minder hectisch.
Wat kan ik nog meer doen?
Een goede levensloopregeling opzetten waarmee de individuele werknemer
geld opzij kan leggen voor die perioden in het leven waarin er even
tussenuit wil.
Deelnemen aan de regeling wordt straks een recht voor alle werknemers.
Elke werknemer kan 12 procent van zijn brutojaarinkomen sparen. Ook
werkgevers kunnen binnen het maximale bedrag bijdragen storten op de
levenslooprekening van hun werknemers. In totaal kan de werknemer ruim
twee brutojaarsalarissen sparen om tussentijds of aan het einde van de
loopbaan verlof op te nemen. Na het opnemen van het tegoed of een deel
daarvan kan weer verder worden gespaard tot het maximum van 210%.
Vooral jonge mensen zullen de levensloopregeling veel breder kunnen en
willen gebruiken en veel meer in willen passen in hun loopbaan.
Bijvoorbeeld voor een periode van scholing, zorg voor de kinderen of
de ouders en mogelijk aan het einde van de loopbaan voor prepensioen.
Ook dat biedt perspectief voor het gezin in mijn voorbeeld.
Het gaat dus om dagindeling, flexibilisering, arbeidstijden en
levensloop.
Zij vormen, mits goed uitgewerkt, de basis voor een nieuwe sociale
infrastructuur. En dat is geen luxe, maar een voorwaarde voor een goed
functioneren van de Nederlandse economie.
En het gaat om cultuur.
Wist u dat allochtone Nederlanders als Marokkanen en Turken
aanzienlijk meer ontspannen met tijd omgaan en daardoor veel minder
problemen hebben? Daarover straks meer in één van de lezingen die u
kunt bezoeken over het onderzoek naar tijdsbeleving onder allochtone
Nederlanders.
In onze samenleving is hoe dan ook een aanpassing nodig van onze soms
traditionele manier van omgaan met tijd. Een verruiming van het negen
tot vijf model zonder nou direct te vervallen in een 24-uurs economie.
Van nature zijn we in ons land geneigd te denken dat we onze zaken
piekfijn op orde hebben. Maar vergelijken we de soms traditionele
manier van met tijd omgaan met ontwikkelingen elders in Europa, dan
valt er nog een wereld te winnen. Daar moeten we ons, als overheid en
bedrijfsleven, samen voor inspannen.
Goethe zei ooit eens 'tussen nu en morgen ligt nog een hele tijd'.
Ik ben geneigd te zeggen: vergeet het maar. Morgen is er eerder dan u
denkt.
Daarom: laat u vandaag inspireren. Kom met voorstellen die bevorderen
dat mensen bij de tijd blijven. En die meer mensen aan het werk helpen
zoals jongeren, ouderen, vrouwen, allochtonen en gedeeltelijk
arbeidsgeschikten. Mensen die vaak nu nog aan de kant staan maar die
we hard nodig hebben om in de toekomst - morgen eigenlijk al - alle
vacatures te blijven vervullen. Maar ook om de kosten voor de sociale
zekerheid en gezondheidszorg op te brengen.
Samen slaan we de handen ineen voor nieuwe tijden van onze
samenleving.
Nieuwe tijden voor arbeid en zorg.
Er valt geen tijd te verliezen.
Ik wens u veel succes!
28 apr 05 10:02
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid